Türk İş Hukukunda İşverenin İşçiyi Koruma Borcu İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Alma Yükümlülüğü ve Bu Borçtan Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluğu
İşverenin işçiyi koruma borcu, kendisine bağımlılık ilişkisi içinde çalışan işçinin, işyerinde veya işverenin yönetimi altında bulunan başka bir yerde çalışmasından dolayı sağlığının, iş güvenliğinin ve kişilik haklarının korunmasını öngören bir borçtur. İşverenin işçiyi koruma borcu geniş kapsamlı olup işçinin sadakat borcunun karşılığını oluşturmaktadır. Dolayısıyla işveren iş ilişkisi içinde işçilerin bedensel, ruhsal, sosyal ve iyilik durumlarını en üst düzeye çıkartmakla yükümlüdür. Türk İş Hukukunda, işverenin işçiyi koruması her şeyden önce Anayasal bir yükümlülüktür. Tür İş Hukuku düzeninde, işverenin işçiyi koruma borcu ağırlıklı olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 6098 sayılı TBK’nın 417. maddelerinde düzenlenmiştir. Ayrıca, TBK’nın diğer ilgili hükümleri, TCK ve diğer birçok konunda işverenin işçiyi koruma borcu yer almaktadır. Türk hukukuna göre, İşveren bu yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde hukuki ve cezai sorumlulukla karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle, işçinin kişiliğine, ruh ve beden bütünlüğüne yönelen risklerden dolayı işçiyi koruma borcunu mevzuata uygun yerine getirmediği takdirde işçi veya hak sahipleri; maddi, manevi ve destekten yoksun kalma tazminatını talep etme hakkına sahip olmaktadır. Bu çalışmada, işverenin işçiyi koruma borcunun kapsamı ve niteliği, önemi, hukuki dayanakları, hukuki sorumluluğu ve bu sorumluluktan doğan tazminatlar ile cezai sorumluluğu ele alınmaya çalışılmıştır
Anahtar Kelimeler:
İşverenin işçiyi koruma borcu, iş sağlığı iş güvenliği, işverenin hukuki ve cezai sorumluluğu, Türk İş Hukuku
Liability of Employers to Protect Workers Responsibility for Occupational Health and Safety Measures and The Binding Legal and Criminal Liabilities in Turkish Labour Law
Keywords:
Liabilty of Employer to Protect Worker, Occupational Health and Safety, Legal and Criminal Liability of Employer, Tukish Labour Law,
___
- AKIN Levent, “İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenin Cezai Sorumluluğu”, TİSK Akademi, cilt 3, sayı 5 (2008/1), Ank. 2008
- AKIN Levent, “Üçüncü Kişinin Uğradığı Kazada İşverenin Kusurunun (taksirinin) Kapsamı”, TİSK Akademi, Cilt:4, Sayı:7 (2009/1), Ankara, 2009
- AKYİĞİT Ercan, İş Hukuku, 10. Baskı, Ank., 2013
- AKYİĞİT Ercan, İş Hukuku, Ank., 2010
- AYDINLI İbrahim, “İşverenin Kişiliğinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler ve Borçlar Kanunu Tasarısının Konuyla İlgili Maddelerinin Değerlendirilmesi”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:19, Sayı: 6, Ankara, 2008
- BALKIR Z. Gönül, “İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2012/1, Ankara, 2012
- BAŞTERZİ Süleyman, İş İlişkilerinin Kurulması Hükümleri ile İşin Düzenlenmesi Açısından Yargıtay’ın 2009 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi” Yargıtay İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi (2009), Ankara, 2011
- CENTEL Tankut, Türkiye’nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri, MESS, İst., 2004
- ÇELİK Nuri, İş Hukuku Dersleri, 24. Baskı, İst., 2011
- ÇELİK Nuri, İş Hukuku Dersleri, 26. Baskı, İstanbul, 2013
- EKMEKÇİ Ömer, “Türk Borçlar Kanununun Tasarısı’nın İş Sözleşmesine İlişkin Belli Başlı Hükümleri”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Yıl:4, Sayı: 13, İst., 2009
- EKMEKÇİ Ömer, 4857 Sayılı Kanuna Göre İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda İşyeri Örgütlenmesi, İst., 2005
- EYRENCİ Ömer, TAŞKENT Savaş, ULUCAN Devrim, Bireysel İş Hukuku, İst., 2004
- GÜLEL İlhan, “İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Tazminat Sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt:1, Yıl:2, Sayı:7, Ankara, 2011
- KAYA Pir Ali, “6331 Sayılı Kanun’da İşveren ve İşçinin Yükümlülükleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Alanındaki Son Yasal Yenilikler” (Tebliğ), 18 Temmuz 2012, BTSO, Bursa, 2012
- KAYA Pir Ali, İş Hukuku, Temel Yasalar, Ankara 2013
- KELEŞ Rüstem, “İş Güvenliği Sağlamada 5 S Yaklaşımı, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, Yıl:5, Sayı:25, Ankara, 2005
- MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi, İş Hukuku, 2. Baskı, Ank., 2005
- MOLLAMAHMUTOĞLU Hamdi, İş Hukuku, 4. Baskı, Ank., 2011
- NARMANLIOĞLU Ünal, İş Hukuku Ferdi İlişkiler 1, 4. Baskı, İst., 2012
- SEVİMLİ Ahmet, “Türk Borçlar Kanunu m.417 ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Işığında Genel olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması”, Çalışma ve Toplum Dergisi, Cilt: 2013/1, sayı: 36
- SÜMER Haluk Hadi, İş Hukuku, 17. Baskı, Konya., 2013
- SÜZEK Sarper, İş Hukuku, İst., 2005
- SÜZEK Sarper, İş Hukuku, 9. Baskı, İst., 2013
- ŞAKAR Müjdat, İş Hukuku Uygulaması, İstanbul, 2006
- TAŞKENT Savaş, İnsan Haklarının Uluslararası Dayanakları, İst., 1995
- TBMM, Türk Borçlar Kanunu Tasarısı, Adalet Komisyonu’nun kabul ettiği metin, Esas No: 1/499, Karar No: 21
- TUNCAY Can, EKMEKÇİ Ömer, “Sosyal Güvenlik Hukukunun Esasları, Legal, İstanbul, 2008
- TUNCAY Can, “Türk Hukuku’nun Avrupa Birliği Hukuku’na Uyumu, AB- Türkiye ve Endüstri İlişkileri (Der. Alpay Hekimler), İstanbul, 2004
- Yargıtay 21. HD., 10.6.1999, K.1999/4119
- Yargıtay 21. HD, 17.4.2003, E.2003/3774, K.2003/3517
- Yargıtay 21. HD., 03.05.2007, E.2006/18008, K.2007/7460
- Yargıtay 21 HD. 03.05.2007, E.2007/2485, K.2007/7459
- Yargıtay 21. HD., 26.6.2008, E.2008/3448, K.2008/9986
- Yargıtay HDK., 5.2.2009, E.2003/21-23, K.2003/56.
- Yargıtay 21 HD., 12.02.2009, E.2008/8348, K.2009/1968
- Yargıtay 21 HD. 02.03.2009, E.2008/2635 K.2009/2974
- Yargıtay 21. HD., 24.03.2009/1602, K.2009/4319
- ISSN: 1305-2837
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: DİSK Birleşik Metal-İş