Sendikaların Kuruluşu ve İşleyişi

6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun kuruluş esasları ile ilgili olarak getirdiği önemli yeniliklerden biri, sendikalar için “Türkiye çapında faaliyette bulunma” şartını aramaması, yerel ve bölgesel sendikalar kurulmasına da imkân sağlanmasıdır. “Önceden izin almaksızın kuruluş” esasını benimseyen 6356 Sayılı Kanun, işyeri ve meslek esasına göre sendika kurulması yasağını kaldırmıştır. Böylece “serbestlik” ve “ihtiyarilik” ilkelerine uygun olarak “çoğulcu sendikacılığı” devam ettirmektedir. Kanun’un getirdiği başka bir yenilik, daha önce sadece “kurucularda” aranan koşulların, aynı zamanda yönetim, denetim ve disiplin kurulu üyelerinde de aranmasıdır. Buna karşılık, 2821 Sayılı Kanun’dan farklı olarak bu koşullar “işyeri sendika temsilcilerinde” aranmamaktadır. 6356 Sayılı Kanun, işçi ve işveren sendika ve konfederasyon kurucularında daha önce aranan “Türk vatandaşı olmak”, “Türkçe okur-yazar olmak” ve “işkolunda fiilen çalışmak” koşulunu aramamakta; sadece “fiilen çalışma koşulunu” yeterli görmektedir. Kanun’a göre sendikalar, kurucuların “yazılı beyanları” ile “genel kurul kararı” ve “sendika tüzüğünün” ekli olduğu kuruluş dilekçesinin sendika merkezinin bulunduğu yerdeki ilin valiliğine verilmesiyle “tüzel kişilik” kazanır. Sendikanın “üst kuruluşa üye olmak” veya “üst kuruluş üyeliğinden çekilmek” için “genel kurul kararı” alması gerekmektedir. Sendikalar uluslararası kuruluşlara da “tüzüklerindeki amaçlarına” ulaşmak amacıyla serbestçe üye olabilir ve üyelikten çekilebilir. Buna karşılık; “uluslararası işçi ve işveren kuruluşlarının” Türkiye’de temsilcilik açmaları ve Türkiye’deki üst kuruluşlara üye olabilmeleri, Dışişleri Bakanlığı’nın görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığı’nın iznine bağlanmıştır. Nihayet, sendikaların yönetimi ile getirilen en önemli değişiklik, geçmişte tüzüklerde “genel başkandan belge alma” veya “icra kurulunca seçilme” koşuluna bağlanan doğal delegeliğin, 6356 Sayılı Kanun’da sadece genel kurul dışındaki zorunlu organlara seçilen “yönetim, denetim ve disiplin kurulu üyeleri” ile sınırlandırılmasıdır.Kanun’da, bu organlara seçilecek üye sayılarının “üçten az dokuzdan fazla”, konfederasyonların yönetim kurullarının üye sayılarının “beşten az yirmi ikiden fazla” ve şubelerin genel kurul dışındaki organlarının üye sayılarının “üçten az beşten fazla” olamayacağı, bu organlara asıl üye sayısı kadar yedek üye seçileceği hükme bağlanmıştır

One of the most important amendments about the principles of establishment in Trade Unions and Collective Agreement Law no. 6356 is enabling to establish local and regional trade unions without looking for the condition of “Operating across Turkey”. The law no. 6356, which adopts the principle of “establishment without an earlier notice”, abandoned the ban of establishing trade union on the basis of workplace and profession. It, thereby, continues “pluralist trade unionism” in conformity with the principles of “freedom” and “voluntarism”. Another amendment brought by the given law is that the conditions, which “establishers” were required to have in the past, are required the members of boards of management, supervisors and discipline to have as well. On the other hand, “workplace representatives of trade unions” are not required to have those conditions on the contrary of the law no. 2821. The conditions of “being a Turkish citizen”, “being literate in Turkish” and “acting in regarding sector”, which were mandatory to have for establishers of trade union and confederation before, are not required by the law 6356; “acting in regarding sector” is the only condition considered sufficient. According to the law, trade unions gain legal entity right after a “general assembly decision” with the “written statement” of establishers and delivering the establishment petition, which has an appendix of “trade union act”, to the governorship of where trade union is located. It is required to reach a “general assembly decision” in order to “affiliate to a higher institution” or “secede from a higher institution”. Trade unions are free to affiliate to or secede from international institutions in order to reach their “aims stated in their acts”. On the other hand, opening a representative branch and affiliation to the higher institutions by “international labour or employer associations” in Turkey is tied up to the permission of Ministry of Internal Affairs after getting a consideration from the Ministry of Foreign Affairs. Finally, the most important amendment about the management of trade unions in the law no. 6356 is to limit the title of at-largedelegate, which was tied up to the condition of “receiving document from the general president” or “elected by executive board” in the past, with only the “members of boards of management, supervisors and discipline”, who are elected to the mandatory bodies apart from general assembly. In the given law, it is stated the numbers of members of these boards cannot be “less than 3, more than 9”, numbers of members of board of management in confederations cannot be “less than 2, more than 5” and the numbers of members of bodies apart from general assembly in branches cannot be “less than 3, more than 5” and reserve members for these bodies will be as many as permanent members

PDF

___

Aktay, A.N., Arıcı, K. ve Senyen/Kaplan, E.T. (2011) İş Hukuku, Ankara: Gazi Kitabevi
Aydemir, M. (2001) İş Mücadelesi Özgürlüğünün Sınırlanması, Selüloz İş Sendikası Yayın No:12.
Aydınlı, İ. (2011) “Sendikalarda Yönetici Ücretlerinin Hakkaniyet Açısından Üst Sınırı Var Mıdır?” Çimento İşveren Dergisi, C.25, S.3, 28-40.
Berksun, A. ve Eşmelioğlu, İ. (1989) Açıklamalı, Gerekçeli İçtihatlı Sendikalar Kanunu, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Bilge, N. (1975) Hukuk Başlangıcı, Ankara: Turhan Kitabevi.
Brun, A. ve Galland, H. (1978) Droit Du Travail, Les Rapports Collectifs De Travail, Tome II, Paris: Sirey.
Çelik, N. (1979) İş Hukuku II, Kollektif İş Hukuku, Sendikalar (2. basım), İstanbul: Sermet Matbaası.
Çelik, N. ve Güzel, A. (1987) “Sendika Tüzel Kişiliği ile Sendika Yönetim Kurulu Üyesi Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği”, MÜ İİBF Dergisi, V, 1-2, 637- 647.
Demir, F. (1999) Sendikalar Hukuku (4. Basım), İzmir: Birleşik Matbaa.
Demir, F. (2011) İş Hukuku Ve Uygulaması (6. Basım), İzmir: Albi Yayınları.
Demir, F. (2012) Anayasa Hukuku, İzmir: Albi Yayınları.
Durand, P. (1954) Traite De Droit Du Travail, III, Paris: Dalloz.
Ekin, N. (1976) Endüstri İlişkileri, İstanbul: Beta.
Ekonomi, M. (1984) “Sendikaların Kuruluş, İşleyişi Ve Sona Ermesi”, Kolektif İlişkilerini Düzenleyen 2821-2822 Sayılı Yasalar Ve Uygulanması Semineri, Odakule, İstanbul, 4-5 Temmuz 1983.
Eyrenci, Ö. (1984) Sendikalar Hukuku, İstanbul: Banksis.
Eyrenci, Ö. (1991) “Yöneticilere İşten El Çektirme” Karar İncelemesi, İHD, Ocak-Mart, 117-122.
Guery, G. (2003) Pratique de Droit du Travail, Paris: Montchrestien, Guliano.
Günay, C.İ. (1999) Sendikalar Kanunu Şerhi, Ankara: Yetkin Yayınları.
Işık, R. (1962) Sendika Hakkı, Ankara: Hukuk Fakültesi.
Kılıçoğlu, M. (2007) Toplu İş Hukuku Davaları, İstanbul, Legal Yayınevi.
Kutal, M. (1985) “Sendikaların Kuruluşu, İşleyişi ve Sona Ermesi”, Sendikal Mevzuat Eğitim Semineri içinde, İstanbul: Basisen.
Kutal, M. (2012) “Toplu İş Hukukunda Yeni Bir Düzenleme (31.01.2012 Tarihli Kanun Tasarısı)”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 25, 159-178.
Mis, O. ve Özsoy, E.(1983) Sendikalar Kanunu, S.XII.
Mumcuoğlu, M. (1979) Sendikacılık-Siyasal İktidar İlişkileri, Ankara: Doruk.
Narmanlıoğlu, Ü. (2002) Toplu İş İlişkileri II, İzmir: Beta.
Odaman S. (2011) “Sendika Yöneticisinin Ücretinin Belirlenmesi”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 21, 201-209.
Odaman, S. (2004) “Çalışma Hayatını Gelecekte Şekillendirecek Kavram: Toplumsal Uzlaşma”, İntes Dergisi, Kasım-Aralık, 86, 16-19.
Odaman, S: (2008) “Sendika Genel Kurulundaki Seçimlerin Yapılma Şekli Üzerine Görüşler”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 11, 97-99.
Oğuzman, K. (2004) : “Sendika Şube Genel Kuruluna Delege Seçiminde Yargı Denetimi ve Görevli Hakim.”, İHU, Sen. K. md. 10, No.1, 1984/1.
Öztürk, M. O. (2013) “İşçinin Sendika Özgürlüğünün Sendikal Nedenle Feshe Karşı Korunması”, Çalışma ve Toplum, 38, 217-242.
Özveri, M. (2012) Sendikal Haklar, 6356 Sayılı Sendikalar Ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası, Aralık, İstanbul: Birleşik Metal İş Sendikası.
Pelissier, J., Supiot, A. ve Jeammaud, A. (2003) Droit du Travail (21.Ed.), Paris: Dalloz, Précis.
Rivero, J. ve Savatier, J. (1979), Droit Du Travail, Paris: Puf, Thémis.
Sönmez, F. (1968) Türkiye’de Sendika Hürriyeti ve Teminatı, İzmir: Ege Üniversitesi.
Sur, M. (2011) İş Hukuku, Toplu İlişkiler, Ankara: Turhan Kitabevi.
Şahlanan, F. (1980) Sendikaların İşleyişinin Demokratik İlkelere Uygunluğu, Doktora Tezi, İstanbul.
Şahlanan, F. (1995) Sendikalar Hukuku, İstanbul: Yılmaz.
Şahlanan, F. (2013) “6356 Sayılı Sendikalar Ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Sendikalar İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi (Değerlendirme)”, İş Hukukunda Güncel Sorunlar, 3, 22 Aralık 2012, İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 13-50.
Talas, C.: (1961) İçtimai İktisat, Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Tez-Koop-İş Sendikası, (2012), 6356 Sayılı Sendikalar Ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu (Gerekçeli), Ankara: Tez-Koop-İş Sendikası Yayını.
Tuğ, A. (1992) Sendikalar Hukuku, Ankara: Yetkin.
Tuncay, C. (1987) “Karar İncelemesi, Yarg. 9. HD., 30.10.1986, E.1986/8675, K.1986/9671”, Çimento İşveren Dergisi, C.I, S.6, 17-20.
Tuncay, C. (1998) “Azınlığın Sendika Genel Kurulunu Olağanüstü Toplantıya Çağırma Hakkı Sınırsız Mıdır?” Prof.Dr.Metin Kutal’a Armağan içinde, Ankara: TÜHİS, 233-241.
Tuncay, C. (2010) Toplu İş Hukuku, İstanbul: Beta.
Tunçomağ, K. (1985) İş Hukuku, C.II, B.2, İstanbul: Beta.
Türk Dil Kurumu (1996) Türkçe Sözlük, Ankara: TDK.
Verdier, J.M. (1966) Syndicats, Traité de Droit du Travail, Paris: Dalloz.