İşçilerin Kütüphanesi: Türkiye’de Sendikalı İşçilerin Entelektüel Kaynakları (1946-1961)

Bu çalışmada işçilerin Türkiye’de 1946 ve 1947 döneminde gerçekleştirilen sendikalaşma sürecinin ardından, 1952 yılından TÜRKİŞ’in kurulmasıyla birlikte kurumsallaşması sonrasındaki kültürel oluşumu, işçilerin ve sendikacıların okudukları ve yayınladıkları kitap, dergi ve gazeteler üzerinden değerlendirilmektedir. Böylelikle Türkiye’de emek tarihi çalışmaları açısından çok fazla üzerinde durulmayan bir dönemde işçilerin entelektüel bilgi, algı ve bilinçlerinin nasıl şekillenmiş olabileceği sorgulanacaktır. Araştırma çoğunlukla Yıldırım Koç’un sendikacılarla yapmış olduğu görüşmeler ve Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü’nde [USTE] bulunan Kemal Sülker Arşivi’nden elde edilen belgelere dayanmaktadır.

The Library of the Workers: The Intellectual Life of the Working Class in Turkey (1946-1961)

Within the extent of this paper, the cultural making of the working class, after the institutionalization of the labor in 1946-1947 unionization process and the foundation of Türk-Iş confederation in 1952, will be investigated through the analysis of the publications made by and for the unions and working class in general. In this way, how the intellectual knowledge, consciousness and social awareness of the workers were shaped will be questioned. The paper will mostly be based on the interviews made by Yıldırım Koç and documents found in the Kemal Sülker Archive of the International Institute of Social History [IISH].

___

  • ICFTU Archives (International Confederation of Free Trade Unions) Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü (IISH)-Amsterdam. https://search.socialhistory.org/Record/ARCH00622
  • İİA (İsmail İnan Arşivi) Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü (IISH)-Amsterdam.
  • KSA (Kemal Sülker Arşivi) Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü (IISH)-Amsterdam. https://search.socialhistory.org/Record/ARCH01431
  • Abadan, N. (1955) “Parti ve Sendika Yayınlarının Yokluğuna Dair”. Forum, 1 Mayıs, 17.
  • Ağralı, S. (1967) Günümüze Kadar Belgelerle Türk Sendikacılığı. İstanbul: Son Telgraf Matbaası.
  • Akkaya, Y. (2010) Cumhuriyet’in Hamalları İşçiler. İstanbul: Yordam Kitap.
  • Amerikan Haberler Merkezi. (1952) Amerikan İşçi Hareketinin Bir Tarihçesi. İstanbul: İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Yayınları.
  • Celep, B. (2015). İstanbul İşçi Sendikaları Birliği Yayın Organı Hürbilek Gazetesi. İstanbul: TÜSTAV.
  • Çelik, A. (2010). Vesayetten Siyasete Türkiye’de Sendikacılık (1946-1967). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Dallin, D. J. ve Nicolaevski, B. I. (1951) Sovyet Rusya’da Mecburî Çalışma. İstanbul: Kâğıt ve Basım İşleri Anonim Şirketi.
  • ICFTU (1952a) Trade Unions in Turkey – Report on Mission for the International Confederation of Free Trade Unions. (January-February). ICFTU, Dosya No: 3106.
  • ICFTU (1952b) Report on Second Mission to Turkey , (24 August-15 September ). ICFTU, Dosya No: 3016.
  • ICFTU (1955) Micheal Ross, Report on Mission to Turkey 5-13, March 1955. ICFTU, Dosya No: 3109.
  • ICFTU (1960) Herman Patteet, Mission To Turkey – 2-10 August 1960. ICFTU, Dosya No: 3016.
  • İİSB (1953a) İzmir İşçi Sendikaları Birliği Faaliyet Raporu 1952-1953. KSA, Dosya No: 436.
  • İİSB (1953b) İstanbul İşçi Sendikaları Birliği 1952-1953 Devresi 9 Aylık Faaliyet Raporu. KSA, Dosya No: 369.
  • Kansu, A. (2006). “Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu ‘Sosyal Mesele’ ve ‘İçtimai Siyaset’”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce – Cilt 5 Muhafazakarlık, 118-131. 126-127.
  • Koç, C. ve Koç. Y. (2001) Türkiye Çalışma Yaşamı Kaynakçası. http://www.yildirimkoc.com.tr/usrfile/1324174914b.pdf (15.1.2018).
  • Koç, Y. (1999a). Türk-İş Tarihinden Portreler – Eski Sendikacılardan Anılar Gözlemler I. Ankara: Türk-İş Yayınları.
  • Koç, Y. (1999b). Türk-İş Tarihinden Portreler – Eski Sendikacılardan Anılar Gözlemler II. Ankara: Türk-İş Yayınları.
  • Koç, Y. (2000). Türkiye’de İşçiler ve Sendikalar (Tarihten Sayfalar). Ankara: Türkiye Yol-İş Sendikası Yayınları.
  • Koçak, H. (2014a). Camın İşçileri: Paşabahçe İşçilerinin Sınıf Olma Öyküsü. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Koçak, H. (Ed.) (2014b). O Hep Sendikacıydı – Ziya Hepbir’in Yaşam Öyküsü. İstanbul: TÜSTAV.
  • Liman-İş (1954). İstanbul Liman ve Tahmil İşçileri Sendikası 1953-1954 Devresi Çalışma Raporu. KSA, Dosya No: 375.
  • Makal, A. (2007). Ameleden İşçiye – Erken Cumhuriyet Dönemi Emek Tarihi Çalışmaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Özden, B. A. (2011). Working Class Formation in Turkey, 1946-1962, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
  • Rapor. (1955). İktisat Fakültesi İçtimaiyat Enstitüsü Hakkında Kuruluşunun XX.ci Yılı Münasebetiyle Rapor (1934-1954). İstanbul: İktisat Fakültesi Yayını.
  • Rose, J. (2002). The Intellectual Life of the British Working Classes. New Haven and London: Yale Nota Bene.
  • Sülker, K. (18/3/1951) “Fikren yorgun olan binlerce vatandaş ve kitap ihtiyacı”. Gece Postası.
  • Sülker, K. (1955) Türkiyede Sendikacılık. İstanbul: Sendika Kültürü Serisi No.1.
  • Sülker, K. (1957) On yılın hâtırası: 8.8.1947-8.8.1957. İstanbul: İstanbul Şişe Cam Sanayi İşçileri Sendikası, Dizerkonca Matbaası.
  • Sülker, K. (20/3/1955) “Çalışma Vekaletinin Tavsiye Ettiği Dört Eser ve Avukat Orhan Başarı’nın Muvaffakiyeti”. Gece Postası.
  • Sülker, K. (22/7/1951) “Vatandaşlar, okuyup yazma seferberliğinden bahsediyor”. Gece Postası.
  • Sülker, K. (25/11/1952) “Kültürlü sendikacıların muhtaç olduğu yeni bilgiler ve imkanlar” Gece Postası.
  • TEKSİF (1953). TEKSİF Federasyonu Çalışma Raporu 18/2/1952 – 4/8/1953 Devresi. İstanbul: Faik Paran Matbaası.
  • Toprak, Z. (1996). 1946 Sendikacılığı, Sendika Gazetesi, İşçi Sendikaları Birlikleri ve İşçi Kulüpleri. Toplumsal Tarih, 31(Temmuz), 19-29.
  • TUİK. (2010) İstatistik Göstergeler 1923-2009. Ankara: TUİK Matbaası.
  • Tuna, O. (1948) “İsviçrede Sendikalar Matbuatı”. İş, Cilt: 14, No: 85, 178-181.
  • Türk-İş (2013) Türk-İş Yayınları Bibliyografyası (1952-2012). Ankara.
  • Türkler, K. (7 Ocak 1956). “Maskeler Düşünce”. İstanbul Demir ve Madeni Eşya İşçileri Sendikası Haber Bülteni. Sayı 6.
  • Yıldırmaz, S. (2017a). Politics and the Peasantry in Post-War Turkey: Social History, Culture and Modernization. London: I.B. Tauris.
  • Yıldırmaz, S. (2017b). “İstanbul Demir ve Madeni Eşya İşçileri Sendikası Haber Bülteni ve Karikatürist (?) Kemal Türkler”. Toplumsal Tarih. 286(Ekim), 82-87.
Çalışma ve Toplum-Cover
  • ISSN: 1305-2837
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2003
  • Yayıncı: DİSK Birleşik Metal-İş