İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk: Dostane Çözüm mü? Sahadan Notlar
2018 yılının ilk gününden başlayarak yürürlüğe giren iş uyuşmazlıklarında arabuluculuk, bugün alternatif mecrada yayılarak yerleşik yargısal bir konum işgal etmek üzeredir. İş uyuşmazlıklarında arabuluculuğun zorunlu dava şartı oluşu, iş hukukunun kamusal niteliği gereği ciddi itirazlara konu olmuş ve önemli tartışmaları tetiklemiştir. Nitekim zorunlu arabuluculuğa yöneltilen eleştiriler; ‘emredici kuralların bertaraf edileceği’, ‘içtihat hukukunun işlevsizleşeceği’ ve ‘adalete erişim hakkının engelleneceği’ yönünde ve çoğunlukla hukuki gerekçelere vurgu yapan bir eksen üzerinden şekillenmiştir. Bu çalışma, hukuki gerekçeler çerçevesinde yürütülen bu tartışmalara katkı olabileceği düşüncesiyle ve tartışmanın perspektifini genişletmek üzere ekonomi-politik bir pencere açmayı hedeflemiştir. Zira hukuki süreçlere de yön veren ekonomi-politik işleyiş izlenerek ve sahanın açıklayıcı bilgisine müracaat edilerek, zorunlu arabuluculuğun başka bir açıdan görünümü ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece işçi ile işveren açısından aynı anlama gelebilecek bir arabuluculuğun olanaksızlığı, sınıf kuramı hatırlatılarak, somut veriler aracılığıyla tartışılmıştır
Mediation in Labour Disputes: Is it a Friendly Solution? Notes from the Field
Mediation in labour disputes coming into force from the beginning of 2018 seems to have a permanent status in justice system. That mediation in labour disputes is a compulsory mechanism has been criticized from the perspective that labour law belongs to public sphere. The critics about the compulsory mediation in labour disputes depart from the argument that imperative provisions are bypassed, that the case law loses its function, and that the right to access to justice is blocked. From a political economy perspective, this paper is aiming at contributing these critics. It tries to approach to the compulsory mediation in labour disputes from another perspective by examining dominant political economy giving direction to judicial processes and by using the findings gathered in the field. By doing so, this paper reminds the class theory and argues that the compulsory mediation in labour disputes does not have the same meaning for employers and for employees
___
- Akın, L. (2020) İkinci Yılında Dava Şartı Arabuluculuk Alanında Gelişmeler ve
Öneriler”, SGD Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 10, Sayı:1, 1-18.
- Bakırcı, K. (2019) “ “Alternatif” Bir Uyuşmazlık Çözüm Yolu (Arabuluculuk)
Aracılığıyla “Alternatif” İş Hukukuna Doğru”, TBB Dergisi, Sayı:140, 355-
392.
- Cumhuriyet Gazetesi (2018), https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/tobbbaskani-engel-kaldirmis-davalarda-haksiz-cikiyorduk-977131 (Erişim:14
Eylül 2020).
- Çelik, N., Caniklioğlu, N., Canbolat, T. (2020) İş Hukuku Dersleri, 33. Baskı,
İstanbul: Beta Basım Yayım
- Doğan Yenisey, K. (2016) “İş Yargısında Zorunlu Arabuluculuk”, İş
Mahkemeleri Kanun Tasarısı Taslağının Değerlendirilmesi içinde, Ed.
Kübra Doğan Yenisey, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği 40.
Yıl Uluslar arası Toplantısı, 14 Mayıs 2016, İstanbul, 167-194.
- Ekmekçi, Ö., Özekes, M., Atalı, M. (2018), Hukuk Uyuşmazlıklarında İhtiyari
ve Zorunlu Arabuluculuk, İstanbul: Onikilevha Yayınları.
- Gramsci, A. (1986) Hapishane Defterleri: Tarih, Politika, Felsefe ve Kültür
Sorunları Üzerine Seçme Metinler, Çev. Kenan Somer, İstanbul: Onur
Yayınları.
- Gün, S. (2018) Piyasa Hukukunun İnşası: Zorunlu Arabuluculuk, İstanbul:
Notebene Yayınları.
- Güzel, A. (2019) “İş Yargılamasında Yeni Bir Sistem: “Zorunlu” Arabuluculuk
(Eleştirel Yaklaşım I)”, Prof. Dr. Savaş Taşkent’e Armağan içinde,
İstanbul: Onikilevha Yayınları, (11-90).
- Güzel, A. (2016) “İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağı Hakkında Bazı Aykırı
Düşünceler!..”, Çalışma ve Toplum , Sayı 3, 1131-1145.
- Harvey, D. (2015) Neoliberalizmin Kısa Tarihi, (çev. Aylin Onocak), 2. Baskı,
İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Harvey, D. (2008) Yeni Emperyalizm, (çev. Hür Güldü), 2. Basım, İstanbul:
Everest Yayınları.
- Hisarcıklıoğlu, R. (2015), TOBB Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu’nun Alternatif
Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri Sempozyum Açılış Konuşması,
14.10.2015/Antalya.
https://www.tobb.org.tr/Baskanimiz/Documents/Konusmalari/2015
(Erişim: 20 Ekim 2017).
- ILO (2016) İşyeri Uyuşmazlık Sistemleri: Performans İyileştirme Rehberi,
Çev. Ed. Erdem Cam, ÇSGB- ÇASGEM Yayınları No 57.
- İstanbul Barosu (2020)
https://www.istanbulbarosu.org.tr/HaberDetay.aspx?ID=15656&Desc=T
%C3%BCketici-Uyu%C5%9Fmazl%C4%B1klar%C4%B1-ZorunluArabuluculu%C4%9Fa-Tabi-Tutulamaz! (Erişim. 14 Eylül 2020).
- İş Uyuşmazlıklarında Dava Şartı arabuluculuk İstatistikleri (2019),
https://adb.adalet.gov.tr/Sayfalar/istatistikler/istatistikler/davasarti.pdf
(Erişim. 10 Eylül 2020).
- Karacabey, K. (2016) “Zorunlu Arabuluculuğun Hukukun Temel İlkelerine
Aykırılığı ve Uygulanabilirliğine Dair Sorunlar”, TBB Dergisi, Sayı: 123,
451-488.
- Konuralp, C. S. (2011) Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları: Tahkim,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul.
- Manav Özdemir, E. (2015) “İş Mahkemelerinin İşleyişi ve Bireysel İş
Uyuşmazlıklarının Alternatif Çözüm Yöntemleri”, Çalışma ve Toplum,
Sayı 4, 185-222.
- Marx, K. (2015) Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi I. Cilt, (çev. Mehmet
Selik ve Nail Satlıgan), İstanbul: Yordam Yayınları.
- Munck, R. (2007) “Neoliberalizm ve siyaset, Neoliberalizmin Siyaseti”,
Neoliberalizm: Muhalif Bir Seçki içinde, Haz. Alfredo Saad-Filho ve
Deborah Johnston, (çev. Şeyda Başlı ve Tuncel Öncel), İstanbul: Yordam
Kitap, 106-122.
- Nader, L. (1993), “Harmony Models and the Contraction of Law”, in Conflict
Resolution Cross-Cultural Perspectives, Edited by Kevin Avruch and
Other, Greeneood Press London.
- Özbay, İbrahim (2006), “Alternatif Çözüm Yöntemleri”,
http://eski.erzincan.edu.tr/birim/HukukDergi/makale/2006_X_2_17.pdf (
Erişim 05 Haziran.2017).
- Özbek, M. (2002), “Dünya Çapındaki Adalete Ulaşma Hareketleriyle Ortaya Çıkan
Gelişmeler ve Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları”, Ankara Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 51, Sayı 2, 121-162.
- Özbek, M. S. (2016), “Arabuluculuk”, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk
içinde, (ed. Ali Halıcı ve Musa Toprak), Türkiye Barolar Birliği Yayınları,
Ankara.
- Özdek, Y. (2015), “Neoliberal Dönemde Yargının Dönüşümü”, Liberal Hakların,
Hukukun ve Devletin Sınırları içinde, Ed. Bora Erdağı, Notabene
Yayınları, Ankara, 221-260.
- Öztek, S. (2008), “Tasarı Üzerine Genel Tartışma ve Değerlendirme”, Medeni
Usul ve İcra-İflas Hukukçuları Toplantısı VI: Medeni Usul
Hukukunda Kanun Yoları ve Arabuluculuk Kanun Tasarısı
İzmir/Çeşme içinde, (yay. haz. Muhammet Özekes), Türkiye Barolar Birliği
Yayınları, Ankara, 273-274.
- Özveri, M. (2020) “İş Mahkemeleri Kanunu ve Zorunlu Arabuluculuk
Uygulamaları”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 2, 917-938.
- Özveri, M. (2018) “İş Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk Uygulama
Örnekleri”, https://www.evrensel.net/yazi/81809/is-uyusmazliklarindazorunlu-arabuluculuk-uygulama-ornekleri (Erişim: 12 Şubat 2019).
- Pekcanıtez, H., Atalay, O., Özekes, M. (2020) Medeni Usul Hukuku Ders
Kitabı, 8. Bası, İstanbul: Onikilevha Yayınları.
- Pekcanıtez, H. (2012) “Arabuluculuk Kanun Taslağının Tartışılması”, Dünyada
Arabuluculuk Uygulamaları Konferansı içinde, Türkiye Barolar Birliği
Yayınları, 11 Mart 2011, Ankara, 113-124.
- Pekcanıtez, H. (2007), “Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanun
Tasarısı’nın Tanıtımı”, Medeni Usul ve İcra-İflas Hukukçuları
Toplantısı VI: Medeni Usul Hukukunda Kanun Yoları ve
Arabuluculuk Kanun Tasarısı İzmir/Çeşme içinde, (yay. haz.
Muhammet Özekes), Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 247-264.
- Peksan, S., Delen, M., Yorgun , S. (2020) “İş Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Olarak
Arabuluculuk Uygulaması ve Arabulucuların Görüşlerine İlişkin Bir
Araştırma”, Çalışma ve Toplum, Sayı: 1, 321-346.
- Stiglitz, J. E. ( 2013) “Küreselleşen Dünyada Kalkınma Politikaları”, Neoliberal
Küreselleşme ve Kalkınma Seçme Yazılar içinde, 2. Baskı,( der. Fikret
Şenses), İstanbul: İletişim Yayınları, 281-306.
- Şişli, Z. (2012), “Bireysel İş Uyuşmazlıkları ve Yargısal Çözüm” Ankara Barosu
Dergisi, Yıl 70, Sayı 2012/2, 43-68.
- Tanrıver, S. (2006), Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Alternatif Uyuşmazlık
Çözüm Yolları ve Özellikle arabuluculuk”, TBB Dergisi, Sayı: 64, 151-175.
- Wacks, R. (2017) Hukuk Kuramını Anlamak: Hukuk Felsefesi ve Hukuk
Kuramına Giriş, (çev. Fatma Süzgün Şahin Ünver ve Serdar Ünver),
Ankara: Astana Yayınları.
- World Bank Group, (2011), Alternative Dispute Resolution Guidelines,
Washington D.C. , 20433.
- Yetiş, M. (2014) “Hegemonya”, Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler,
Disiplinler, Uluslararası İlişkiler içinde, Haz. Gökhan Atılgan, E. Atilla
Aytekin, 4. Basım, İstanbul: Yordam Kitap, 87-98.