Esnek ve Güvencesiz Çalışma Bağlamında Türkiye’de Araştırma Görevlisi Olmak
Kapitalizm içerisine sürüklendiği krizden çıkış yolunu sermaye birikiminin yeniden değerlenebileceği alanların genişletilmesinde ve emeğin daha ucuz, esnek ve güvencesiz biçimlerde istihdam edilmesinde bulmaktadır. 1980’li yıllardan itibaren tüm dünya ülkelerinde uygulana gelen neo-liberal politikaların amacı da eğitim, sağlık ve barınma gibi emeğin yeniden üretimi için gerekli temel ihtiyaçların metalaştırılması ve istihdam piyasalarında esnek ve güvencesiz çalışma biçimlerinin yaygınlaştırılmasıdır. Güvencesiz işlerde çalışan ve prekarya olarak nitelenen bu sınıf her geçen gün büyümektedir. Bu makalenin konusunu üniversitelerde yaşanan neoliberal dönüşüm ve burada istihdam edilen 50/d’li araştırma görevlilerinin yaşadıkları işsizlik ve güvencesizlik sorunları oluşturmaktadır. Bu kapsamda doktora süresince 50/d kadrosunda güvencesiz bir şekilde istihdam edilen araştırma görevlilerinin doktora bitiminde yaşadıkları işsizlik sorunu, bu sorunu yaşayan araştırma görevlileriyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler çerçevesinde ve prekarya bağlamında ortaya konulmaktadır.
Being a Research Assistant in Turkey within the Context of Flexible and Precarious Work
Capitalism tries to overcome its crisis through expanding into the areas where capital accumulation can be revaluated, and employment of cheaper, more flexible and precarious forms of labor is possible. The goal of neo-liberal policies that have been implemented all around the world since the 1980s is to commoditize the basic needs for the reproduction of labor, such as education, health and accommodation, and make flexible and precarious forms of employment common in employment markets. This class- working in precarious jobs and called the precariat-is growing day by day. This article focuses on the neo-liberal transformation of universities and the problems relating to unemployment and precarity faced by research assistants employed under the contract of 50/d. In this regard, the problems faced by these research assistants relating to unemployment and precarity are presented based on the semistructured interviews.
___
- Afşar, T. (2015) “Vakıf Üniversitelerinin “Özel” Ola(maya)n Çalışanları:
Akademisyenler”, Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal İnal (ed.),
Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı
Yayınları, 215-247.
- Alemdaroğlu, A. (2015) “Yabancı Şirketler, Özel Üniversiteler ve Yükseköğretimin
Dönüşümü: Laureate Education Inc. Örneği” Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal
İnal (ed.), Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı
Yayınları, 123-141.
- Aslan, G. (2015) “Devlet Şubelerinin Özelleşen Yüzü: “Şube Üniversite”
Uygulaması”,
Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal İnal (ed.), Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel
Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 21-47.
- Arslan, H. ve A. Odman (2011) “İstanbul Bilgi Üniversitesi’ndeki Şirketleşme ve
Sendikalaşma Süreci”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve
İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.593-632.
- Avrupa Üniversiteler Birliği (EUA) (2008), Türkiye’de Yükseköğretim: Eğilimler,
Sorunlar ve Fırsatlar, Yayın No. TÜSİAD-T/ 2008-10/473.
- Bora, A. (2015) “Sonuç Yerine”, Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği,
Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan ve İlknur Üstün (ed.), İstanbul,
İletişim Yayınları, 2015, ss. 13-44.
- Bora, T. ve N. Erdoğan (2015) “Cüppenin, Kılıcın ve Kalemin Mahcup Yoksulları:
Yeni Kapitalizm, Yeni İşsizlik ve Beyaz Yakalılar”, Tanıl Bora, Aksu Bora,
Necmi Erdoğan ve İlknur Üstün (ed.), Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz
Yakalı İşsizliği içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 13-44.
- Bora, T. (2015) “Herkes İşsiz ama Seninki Farklı: Türkiye’de Beyaz Yakalı
İşsizliğine Genel Bir Bakış”, Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan ve
İlknur Üstün (ed.), Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği içinde,
İstanbul: İletişim Yayınları, 2015, ss. 49-71.
- Bora, T. (2015a), “Beyaz Yakalıların İş Bulma ve Geçinme Stratejileri”, Tanıl Bora,
Aksu Bora, Necmi Erdoğan ve İlknur Üstün (ed.), Boşuna mı Okuduk?
Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliği içinde İstanbul, İletişim Yayınları, 2015, ss.
203-258.
- Cole, J. R. (2001) “Üniveresite ve Özgürlük”, (Çev.) A. Günal, Birikim, Şubat-Mart
2001, http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/5126/universite-veozgurluk#.W0URetIzbIU (10.07.2018).
- Çolak, E. (2015) “Akademide Güvencesiz Çalışma: Araştırma Görevlilerinin
Deneyimleri”, ViraVerita E-Dergi, 2, ss. 23-44.
- Değirmenci, S. (2011) “Vasıf-sızlık Sorunu Olarak Üniversiteli İşsizlik” Fuat Ercan
ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite
içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 511-521.
- Değirmencioğlu, S. M. (2015) “Piyasa Girdabında Akademik Yaşam:
Üniversitelerin Serbest Düşüşü”, Serdar M. Değirmencioğlu ve Kemal İnal
(ed.), Yükseköğretimin Serbest Düşüşü: Özel Üniversiteler içinde, İstanbul: Ayrıntı
Yayınları, 142-192.
- Ercan, F. (1999), “1980’lerde Eğitim Sisteminin Yeniden Yapılanması:
Küreselleşme ve Neoliberal Eğitim Politikaları”, 75 Yılda Eğitim içinde, ss.
23-39.
- Ercan, F. (2011) “Sunuş: Ölçülmeyi Kabul Etmeyen Bilim İnsanı Olmalı”, İç. Fuat
Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşma ve İktidarın Baskısındaki
Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 13-20.
- Eroğlu, E. (2011) “Sermaye Birikim süreci, Toplumsal Yapılarda Dönüşüm ve
sosyal Hakların Metalaşması”, Serdar Şahinkaya ve İlter Ertuğrul (der.),
Bilsay Kuruç’a Armağan içinde, Mülkiyeliler Birliği Yayın no, 2011(2), ss. 699-
717.
- Eisenberger, R., R. Huntington, S. Hutchison ve D. Sowa (1986) “Perceived
Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
- Giroux, H. A. (2017) “Demokrasinin Krizi, Hortlayan Otoriterlik ve Yüksek
Öğretimin Geleceği” Gülizar Karahan Balya (çev.), Felsefelogos, 21(64), ss. 7-
19.
- Gorz, A. (2014) Yaşadığımız Sefalet: Kurtuluş Çareleri, Nilgün Tutal (çev.),
İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Gölbaşı, Ş. (2011) “Düzenlemeden Yeniden Düzenlemeye: Bildiğimiz
Üniversitenin Sonu”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama
ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 523-554.
- Gumport, P. (2000) “Academic restructuring: Organizational change and
institutional imperatives”, Higher Education, 39: 67-91.
- Güllüpınar, F. ve E. Gökalp (2014) “Neoliberal Zamanın Ruhu, Yaşam Boyu
Öğrenme ve İstihdam İlişkileri: Yaşam Boyu Öğrenme Politikalarının
Eleştirel Bir Analizi”, Mülkiye Dergisi, 38(2), 67-92.
- Gümüş, A. ve N. Kurul (2011) “Üniversitelerde Bologna Süreci Neye Hizmet
Ediyor?”, Eğitim Sen Yayınları.
- Hamzaoğlu, O. (2011) “Sermaye-İktidar- üniversite Şemsiyesi Altında Bilimsel Bilgi
Üretmek”, Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın
Baskısındaki Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.75-85.
- Haiven, M. (2018) Radikal Hayal Gücü ve İktidarın Krizleri: Kapitalizm, Yaratıcılık,
Müşterekler, Kübra Kelebekoğlu (çev.), İstanbul: Sel Yayıncılık.
- Harvey, David (2006), Postmodernliğin Durumu, Sungur Savran (çev.), İstanbul,
Metis Yayınları.
- Kutlu, D. (2012) “Güncel Gelişmeler ve Güvencesizleşme Örüntüleri” Özay
Göztepe (ed.), Güvencesizleştirme: Süreş Yanılgı, Olanak içinde, Ankara: Nota
Bene, 61-116.
- Müftüoğlu, Ö. (2011) “Üniversite’de Neden ve Nasıl Örgütlenmeli?”, Fuat Ercan
ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite
içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss. 633-648.
- Nalbantoğlu, H. Ü. (2011) “Üniversite A.Ş.’de bir ‘homo academicus’: ‘Ersatz’
yuppie Akademisyen” Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama
ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde İstanbul: SAV Yayınları, ss.21-75.
- Oğuzhan, Ö. (2013) “Neoliberal Politikaların Üniversitelere Etkisi ve Bir Praksis
Çabası Olarak NeDeN?”, Global Media Journal, Spring, ss.102-119.
- Önder, İ. (2004) “Neoliberalizm: Kapitalist Sömürüyü ve Emperyalist Saldırıyı
Meşrulaştırmak”, Fikret Başkaya (der.), Çığırından Çıkmış Bir Dünya: Sosyal Sefaletin,
Ekolojik Felaketin, Etik Yozlaşmanın Kökeni içinde, Ankara, Maki Basın Yayın.
- Özbudun, S. (2011) “Üniversitelerde “Başkalaşım” ve Aydınlar”, Fuat Ercan ve
Serap Korkusuz Kurt (Ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite
içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.87-92.
- Özbudun, S. (2012) “Üniversitelere Neo-liberal Öpücük”, https://trtr.facebook.com/SibelOzbudun/posts/466261340063578 (26.04.2018).
- Rhoades, G.ve S. Slaughter (2004) “ Academic Capitalism in the New Economy:
Challenges and Choices”, American Academic, 1 (1), 37-60.
- Standing, G. (2015) Prekarya: Yeni Tehlikeli Sınıf, Ergin Bulut (çev.), İstanbul:
İletişim Yayınları.
- Yüksek Öğretim Kurumu (2007) Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi, Yayın No.
2007-1.
- Türkay, M. (2011) “AKP-Üniversiteler ve Karşı Çıkışlar Üzerine” Fuat Ercan ve
Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite
içinde,
İstanbul: SAV Yayınları, ss.581-591.
- Uzunyayla, F. ve F. Ercan (2011) “Türkiye’de Eğitim Sistemine Yönelik Yeni
Talepler ve Yeni Aktörlere Sınıfsal Bir Bakış”, Fuat Ercan ve Serap
Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki Üniversite içinde,
İstanbul: SAV Yayınları, ss. 197-221.
- Ünal, L. I. (2011) “Yükseköğretim Finansmanı: Neoliberal “Çözüm” ve Tehditler”,
Fuat Ercan ve Serap Korkusuz Kurt (ed.), Metalaşama ve İktidarın Baskısındaki
Üniversite içinde, İstanbul: SAV Yayınları, ss.121-142.