ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ ÇOCUK DERGİLERİNDE TASARRUF BİLİNCİ OLUŞTURMA ÇABALARI

Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiyede yayınlanan çocuk dergilerinin öncelikli amacı yeni rejimin temel amaçlarını benimsemiş erdemli, iyi ahlaklı yurttaşların yetişmesine katkı sağlamaktır. Bu amaçlar dışında her an karşılaşılabilecek güncel sorunlar karşısında çocukları bilgilendirmek ve onları sorunların çözümüne ortak etmek de bu dergilerin amaçları arasında yer almaktaydı. Özellikle 1930lu yıllar boyunca yayınlanan çocuk dergilerine bakıldığında Türkiyenin yaşadığı ekonomik sıkıntılara ve bu sıkıntıların aşılmasına ilişkin çözüm önerilerine de geniş yer verildiği görülmektedir. Bunun asıl nedeni Türkiyenin 1930ların başlarında yaşadığı ekonomik çıkmazdır. Bu dönemde küresel bir kriz olarak ortaya çıkan ekonomik çıkmazı aşabilmek için birçok ülke toplumsal bir mücadele içerisine girmiştir. Türkiye de bu alanda bir yandan kurumsal ve yasal düzenlemeler gerçekleştirirken öte yandan kimi sivil toplum kuruluşlarını harekete geçirmeye, gazete ve dergileri de seferber etmeye özen göstermiştir. Araştırmada özellikle 1930-1940 döneminde yayınlanan çocuk dergilerinin haber ve içerikleri analiz edilerek, söz konusu dergilerin tasarruf konusunda öncelikle küçük okuyucu kitlesine ve bu arada onların ailelerine yönelik nasıl bir bilgilendirme, bilinçlendirme ve yönlendirmelerde bulundukları üzerinde durulmuştur.

EFFORTS TO ESTABLISH SAVING CONSCIOUSNESS IN CHILDREN S MAGAZINES IN THE EARLY REPUBLICAN ERA

Priority of children s magazines, published after declaration of the republic, was to contribute raising citizens who are virtuous, moral and who embraced main objectives of the new regime. In addition to these goals, informing children about everyday troubles and associating them in finding solutions to these troubles, were among the aims of these magazines. Especially when we look at children s magazines published throughout 1930 s, we can see news about the economical problems of Turkey and also, resolution offers regarding these problems being mentioned extensively. The main reason for this is the economic impasse that Turkey experienced in the early 1930 s. Many countries launched a social struggle to overcome the economic impasse which emerged as a global crisis in this era. Turkey also, realised institutional and legal regulations on one hand, and on the other cared for motivating some non-governmental organizations, and mobilizing newspapers and magazines. In the research, news and contents of children s magazines were analyzed, specifically between 1930 and 1940, and emphasize how these informed, brought consciousness and influenced primarily their young reader mass and their families.

PDF

___

I. Arşiv Belgeleri Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Dosya:8/ 490.1.0.0 Yer No: 1331.419.1. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Dosya:10/490.1.0.0 Yer No: 1453.23.1.
II. Resmi Yayınlar TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:2, Cilt:8.
III. Süreli Yayınlar Çalışkan Çocuk Çocuk Çocuk Duygusu Çocuk Dünyası Çocuk Sesi Mecmuası Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi Olgun Çocuk Planlama Dergisi Şen Çocuk Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi
IV. Kitaplar
AÇIKGÖZ, Kamile Ün, Etkili Öğrenme ve Öğretme, İzmir, 1998.
Afet İnan, Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyetinin Birinci Sanayi Planı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1972.
AKYILDIZ, Ali, Mümin ve Müsrif Bir Padişah Kızı - Refia Sultan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1998.
BARDAKÇI, Murat Bardakçı, Son Osmanlılar, Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş., İstanbul, 2006.
DOĞDU, Mustafa, Tek Parti Döneminde (1930-1950) Ülkemizdeki Çocuk Dergilerinde Yurttaşlık Bilincinin Oluşturulması, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2007.
DURMUŞ, A., 1897-1910 Yılları Arasında Çıkan Eski Harfli Çocuk Dergilerinin Çeviri Metinleri Üzerine, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Sakarya, 2007.
EGELİ, Münir Hayri, Küçük Paralar, Ankara, 1936.
EGELİ, Münir Hayri, Yeni Ağustos Böcekleri ve Karıncalar, Ankara, 1936.
GÜLERMAN, Adnan, Türkiyenin Ekonomik ve Toplumsal Yapısı, Anadolu Matbaacılık, İzmir, 1987.
KEPENEK, Yakup, Türkiye Ekonomisi, Savaş Yayınları, Ankara, 1984.
KOCATÜRK, Vasfi Mahir, 10 İnkılap, İstanbul, 1933.
KURUÇ Bilsay, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1987.
ÖZTAN, Güven Gürkan, Türkiyede Çocukluğun Politik İnşası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011.
SAĞLAM, Dündar, Türkiye Ekonomisi, 2. Baskı, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, Ankara, 1977.
ŞAHİNBAŞ, Seniha, Yazılı Alman Basını İçinde Gençlik Basını, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 1991.
TEZEL, Yahya S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (1923-1950), 2. Basım, Yurt yayınları, Ankara, 1986.
ÖKÇÜN, Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi 1923: Haberler-Belgeler-Yorumlar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, 1968.
Özdeyişleriyle Atatürk, T.C. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Atatürk Yayınları Serisi, Ankara, 1981.
YERASİMOS, Stefanos, Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, Cilt:3, Belge Yayınları, İstanbul, 1989.
YEŞİLYAPRAK, Binnur, Eğitimde Rehberlik Hizmetleri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2001.
V. Makaleler
AKÇAY, Memduh Aslan, Atatürk ve Vargas Dönemleri (1920-1938): Türkiye ile Brezilyanın Sanayileşme Kararlarının Karşılaştırması, Planlama Dergisi Özel Sayı, Ankara, 2002, ss.31-49.
BALCI, Ahmet, Bir Okuma Materyali Olarak Çocuk Dergileri ve Çocuklara Rehber , Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Sayı:13, Bahar 2003, ss.319-349.
DUMAN, Doğan, 1930larda ekonomideki korumacılık politikasının okullardaki yansımaları: Yaşasın yerli malı, yaşasın kumbara! , 75 yılda Çarklardan Chiplere, İstanbul, 1999, ss.107-111.
DUMAN Doğan, VARNALI Özgür Ş., 1930larda Çocuk Piyeslerinde Yerli Malı Kullanma ve Ulusal Ekonomi Bilincini Oluşturma Çabaları, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 6 Issue 2, p. -, February 2013, s.1543.
GURBETOĞLU, Ali, II. Meşrutiyet Dönemi Çocuk Dergilerinde Çocukluk Anlayışı, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt XL, Sayı:40, Ankara, 2007, ss.63-92.
OĞUZKAN, Ferhan, Dünya Çocuk Edebiyatının Ana Çizgileri, Çocuk Edebiyatı Yıllığı, Gökyüzü Yayınları, İstanbul, 1987.
SARÇ, Ö. Celal , 1923den Bu Yana Kalkınma Stratejileri, Kalkınma Politikası Komisyonu Tebliğleri, 2. Türkiye İktisat Kongresi I, İzmir, 1981, ss.7-13.
VI. İnternet Kaynakları
YILDIRIM Turhan, Çocuk Dergileri: Eğitime Katkısı ve Türkiye Özelinde Geçmişten Günümüze Örneklerinin İncelenmesi, www.belgeler.com/.../ ocuk-dergileri. E.T. Son Erişim: 22 Mart 2013.