22042

Hakkı Baha Pars’ın Yeni Türk Devletinin İnşası Sürecinde “Irkların Psikolojisi Türk Tipinin Ana Hatları” Konferansının Tahlili

Osmanlı Devleti’nin son 200 yıllık duraklama, gerileme ve yıkılış sürecinde yaşanan sorunlar ve enkazın yeni Türk Devleti tarafından kaldırılması ve yeni bir toplum inşası süreci doğal olarak zor ve karmaşık olacaktı. Geçişin mirası toplumun tüm tabakalarına sinmiş, yeni değerlerin kabulü hiç de kolay olmamıştı, kolay da olmayacaktı. Kabakçı Mustafa, Patrona Halil, 31 Mart Vakası, Sait Molla, İskilipli Atıf, Dürrizade Abdullah, daha sonra da Cumhuriyet’e isyan eden Şeyh Sait ve Menemen Olayı’nda Kubilay’ın kafasını kesen Derviş Mehmet yeniliğe karşı gelenlerden bazılarıydı. Türkiye Cumhuriyeti’ni milli üniter devlet anlayışıyla kurmak isteyen yeni kadrolar her sahada millî birlik ve beraberliği, milli egemenliği, çağdaş yönetim anlayışını oluşturmak; tek adam/aile yönetiminden cumhuriyete, demokrasiye, din temelli devlet ve idare anlayışından, yasaların üstünlüğünün kabul eden devlet yönetimine geçişi temin edecek bir dizi yenilik hareketine başlamıştı. Bu amaç uğrunda çaba sarf edilirken, Türk inkılâbı çok farklı unsurların direnciyle karşılaşmış, etkisiz kılınmak istenmişti. Yukarıda ismini zikrettiğimiz isyanlar veya karşı devrim temelli hareketler yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında uğraştığı temel sorunlardan bazılarıdır. Hakkı Baha Pars, “Irkların Psikolojisi: Türk Tipinin Ana Hatları” konferans konuşmasında geçmişten gelen ve konuşmanın yapıldığı dönemde devam eden, Türk kültürü ve Türk milletinin şahsi hüviyeti hususlarına çok etraflı ve duygu yüklü açıklamalar getirmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hakkı Baha Pars, Türk Tipinin Ana Hatları, Irkların Psikolojisi, Türkiye Cumhuriyeti, İnkılâp

Keywords:

Hakkı Baha Pars, Türk Tipinin Ana Hatları, Irkların Psikolojisi, Türkiye Cumhuriyeti, İnkılâp.,

PDF

___

Adak, M. (2019). 1923-1933 Yılları Arasında İlkokullarda Okutulan Din Dersi Kitaplarında Eğitim-Siyaset İlişkisi (Cumhuriyet Çocuğunun Din Dersleri 3-4-5 Örneği), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Akman, Ş. T. (2011). “Türk Tarih Tezi Bağlamında Erken Cumhuriyet Dönemi Resmî Tarih Yazımının İdeolojik ve Politik Karakteri”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (1), 80-109.
Akpınar, B. T. (2019). Erken Cumhuriyet Dönemi Ulus İnşa Sürecinde Milliyetçilik ve Kadın İmgesi: Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Romanlarında Kadın İmgesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Akyol, Y. (2008). İzmir Halkevi (1932-1951), İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı.
Altınkaş, E. (2011). “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Aydınlar: Kurucu İdeolojinin Seçkinleri”, CTAD, Yıl 7, Sayı 14, Güz, s.114-132.
Anadolu, “Günün Küçük Duyumları-Bugün Halkevinde Değerli Bir Konferans Var”, Anadolu, Numara 6151, 28 Şubat 1935, s.2.
Anadolu, “Halkevinde Perşembe Günü Konferans Var”, Anadolu, Numara 6150, 27 Şubat 1935 Çarşamba, s.1.
Anadolu, “Konferans Serisi-Karşıyaka Halkevinde”, Anadolu, Sayı: 7484, 19 Nisan 938 Salı, s. 8.
Anadolu, “Memlekette Bayram İntibaları”, Anadolu, Sayı:7345, 31 Ekim 1937, s.2.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (I- III). (1997). Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, Cilt: I.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri. (1997). 3 cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Başboğa Özen, S. (2018). Erken Cumhuriyet Dönemi Çocuk Dergilerinde Bedeni, Ahlaki ve Terbiyevi Özellikleriyle İnşa Edilen Çocuk, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Programı Doktora Tezi, İstanbul.
Bolat, M. (2011). Tarihçesi, Derlenmesi ve Diziniyle Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Bolat, M. (2012). “Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin Oluşum Sürecinde Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersi’nin Yeri ve Amaçları”, The Journal of Academic Social Science Studies, 5 (8), December, s. 249-264.
Bolat, M. (2017). “Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü’nün Kuruluşu ve Misyonu”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (61), Güz:47-77.
Buğday, F. (2018). Erken Cumhuriyet Döneminde Türk Kimliğinin İnşasına Yönelik İskân Uygulamaları (1923-1938), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
Civci, S. (2013). Halkevleri ve İzmir Halkevi’nin Faaliyetleri (1932-1951), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
Çavdar, T.(1999). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara.
Çelebi, N. - Asan, T. (2013). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarındaki (1923-1946) İnsan/Birey Yetiştirme Paradigmasının Son Osmanlı Birikimi ile Karşılaştırmalı Analizi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2 (1), s.140-148.
Çelebi, N.-Kazancı, E. (2021). “Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları ve Yabancı Eğitim Uzmanlarının Eğitimdeki Etkileri (1923-1960)”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(4), s.198-218.
Çelebi, Ş.G. (2017). Türk Modernleşmesinde Modernlik Algısı ve İdeolojik Yansımaları, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
Elmacı, M. E.-Şeneken, S. (2017). Atatürk Döneminde İzmir’de Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları, İzmir.
Ercüment, A. (2012). Cumhuriyet Türkiye’sinin Kuruluş Sürecinde Ulus-Devlet- Din İlişkileri (1920-1937), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Erden Kaya, E. (2015). “Erken Cumhuriyet Dönemi Ulus İnşa Sürecinde Irk ve Irkçılık (1923-1938), Akademik Hassasiyetler, 2 (3), s.21-64.
Eroğlu, H. (2008), Türk İnkılâp Tarihi, Savaş Yayınevi, Ankara.
Hâkimiyet-i Milliye, “Onuncu Yıl Söylevi, Hâkimiyet-i Milliye, 30 Ekim 1933.
Kartal, S. (2019). “Türkiye Cumhuriyeti’nin Eğitim İdeolojisi ve “Andımız” Metni “, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) Eurasian Journal of Researches in Social and Economics (EJRSE), ASEAD, Cilt: 6, Sayı:12, s.25-31.
Kemaloğlu, M. (2022). Hakkı Baha Pars: Hayatı ve Eserleri (1879-1942), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
Metin C. (2018). “İnkılâbı Ölçmek: Atatürk Döneminde İdeoloji Arayışı, Türk İnkılâp Tarihi Dersinin Ortaya Çıkışı, Öğretimi ve Ölçme‐Değerlendirmesi”, Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(20), s.79-115.
Oral, M. (2001). Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü (1933), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (27-28), Mayıs-Kasım: 321-33.
Özer, S. (1984). Anadolu Gazetesi Bibliyografyası (Kronolojik ve Yazar Adlarına Göre) (1929-1940), E.Ü.E.F., T.D.E. Bölümü Bitirme Tezi, İzmir.
Öztürk, K. (2020). II. Meşrutiyet Dönemi Eğitimcilerinin Modern Birey Tasavvuru ve Dönemin Eğitim Politikalarına Yansımaları, Marmara Üniversitesi İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Pars, H.B. (1935). “Irkların Psikolojisi: Türk Tipinin Ana Hatları”, Anadolu, Numara: 6152-6158, 1-7 Mart.
Pars, H.B. (1937). “Irkların Psikolojisi: Türk Tipinin Ana Hatları”, Uludağ, Bursa Halkevi Dergisi, Sayı: 10, Nisan, 1937:3-5.
Pars, H.B. (1938). “Tedris ve Terbiye”, Fikirler, Cilt: 8, Sayı:177, 1 İkinci Teşrin:12-13.
Pars, H.B. (1941). Genç Şiirleri ve Gençlik Şiirleri, İzmir Cumhuriyet Basımevi.
Son Posta, “Büyük Atanın Annelerinin İzmir’deki Makberesi Bu Hafta Yapılmağa Başlanıyor”, Son Posta, Sayı: 2984, 17 Kasım 1938, s.9.
Sönmez, S. (2006). “Mi̇llî Bi̇r Lider Olarak Motivasyon Dehası Atatürk/Atatürk”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, TAED:31, s.23-72.
TBMM Z.C.Devre:1, Cild:1, İçtima Senesi: 1, Dördüncü İçtima, 26.04.1336 (1920), s.71-78.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (1930). Türk Tarihinin Ana Hatları Methal Kısmı, Devlet Matbaası, İstanbul.
Türkdoğan, B. (2021). “Atatürk'ün Türk Gençliği Harkındaki Düşünceleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15, s. 683-690
Ulusal Birlik, “Halkevinde Perşembe Günü Konferans Var”, Ulusal Birlik, Yıl:2, Nu:372, İzmir, 26 Şubat 1935 Salı, s.1.
Uyar, H.(1993), “Türk Devrimi’ni Teorileştirme Çabaları: Mahmut Esat Bozkurt Örneği”, Tarih ve Toplum, Sayı: 119, Kasım, 1993, s. 9-15 ve Sayı:120, Aralık:9-16.
Yeni Asır, “Halkevi Konferansları”, Yeni Asır, Sayı: 8876, 28 Şubat 1935, Perşembe, s.2.
Yeni Asır, “Halkevi Konferansları”, Yeni Asır, Sayı: 8873, 27 Son Kanun 1937 Çarşamba s.2.
Yeni Asır, “Karşıyaka Halkevinde Konferans ve Konser”, Yeni Asır, Sayı: 10666, 21 Eylül 1940 Cumartesi, s. 2.
Yeni Asır, “Karşıyaka Halkevinde…”, Yeni Asır, Sayı: 10728, 26 Son Kanun 1941 Pazar, 2.
Yeşilkaya, N. G. (2009). “Halkevleri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm, İletişim Yayınları, İstanbul.
Yıldırım, S. (2018). “Cumhuriyet Döneminde Bir Çatı Kavram Olarak Ulus İdeolojisi ve Bileşenleri”, Kent Akademisi, Volume, 11 (33), Issue 2, Pages, 317-331.
Yıldırım, T.- Şimşek, A. (2017). “Erken Cumhuriyet Dönemi’nde “Biz”in İnşası: Tarih Ders Kitapları Üzerine Bir Değerlendirme”, GEFAD, 37(1), s.367-389.