KAPASİTE MALİYET YÖNETİMİ AÇISINDAN MALİYETLEME YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

İşletmelerin yüksek sabit maliyetlerle günümüz rekabet koşullarında karlılıklarını sürdürebilmesi güç olacağından atıl kapasite maliyetlerine ilişkin konular son yıllarda önem kazanmıştır. Bu nedenle maliyetleme sistemleri atıl kapasiteyi ölçme ve anlama sürecini desteklemelidir. Ancak geleneksel maliyetleme ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme sistemleri bu konuda yetersiz kalmaktadır. Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kaynak Tüketim Muhasebesi modelleri atıl kaynakları teşhis eden ve ortaya çıkaran yeni nesil maliyet yönetim sistemleri olarak geliştirilmişlerdir. Bu çalışmada bir örnek ile Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Kaynak Tüketim Muhasebesi sonuçlarını karşılaştırmak ve atıl kapasite maliyetlerinin ortaya çıkarılması konusunda yöntemleri tartışmak amaçlanmaktadır.

COMPARING COSTING METHODS IN TERMS OF CAPACITY COST MANAGEMENT

Since it is difficult for firms to maintain their profitability with high fixed costs in today’s competitive conditions, issues related with idle capacity costs have gained importance in recent years. That’s why costing systems should assist the process of measuring and understanding idle capacity. However, traditional costing and Activity Based Costing systems have shortcomings in order to achieve this objective. Time Driven Activity Based Costing and Resource Consumption Accounting models have been developed as costing models for next generation cost management systems that recognize and reveal idle resources. In this study, with an example, it is aimed to compare the results of Activity Based Costing, Time Driven Activity Based Costing and Resource Consumption Accounting and to discuss the methods about revealing idle capacity costs.

PDF

___

Aktaş, R. (2013). Yeni Bir Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Yöntemi Olarak Kaynak Tüketim Muhasebesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, 55-76.
Aktaş, R. ve Özata, D. (2017). Otomotiv Parçaları Üreten Bir İşletmede Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Uygulamalarının Karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi, 24 (1), 233-254.
Atmaca, M. ve Terzi, S. (2007). Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme. Kahramanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 367-384.
Balakrishnan, R., Labro, E. ve Sivaramakrishnan, K. (2012). Product Costs as Decision Aids: An Analysis of Alternative Approaches (Part 1). Accounting Horizons, 26 (1), 1-20.
Brausch, J. M. ve Taylor, T. C. (1997). Who is accounting for the cost of capacity?. Management Accounting, February, 48-50.
Bruggeman, W., Everaert, P., Anderson, S. R. ve Levant, Y. (2005). Modeling Logistics Costs Using Time-Driven ABC: A Case in a Distribution Company. Working Paper, Ghent University, Faculty Of Economics And Business Administration. 1-47.
Büyükmirza, K. (2003). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. 9. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
Cengiz, E. (2011). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Arasındaki Farklar-Bir Mobilya Üreticisi Firmada Vaka Çalısması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, 33-58.
Elmacı, O. ve Tutkavul, K. (2015). Mamul Maliyetlerinin Hesaplanmasında Geleneksel ve Çağdaş Maliyetleme Sistemlerinin Yeterliliklerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Betimsel Bir Çalışma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17 (2), 261-304.
Erkuş, H., Aksu, İ. ve Turan, E. (2014). Kaynak Tüketim Muhasebesinin Diğer Maliyet Sistemleri İle Karşılaştırılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 2, 15-36.
Everaert, P., Bruggeman, W. ve Creus, G. D. (2008). Sanac Inc.: From ABC to Time-Driven ABC (TDABC)-An Instructional Case. Journal of Accounting Education, 26 (3), 118-154.
Hertenstein, J. H., Polutnik, L. ve McNair, C. J. (2006). Capacity Cost Measures and Decisions: Two Field Studies. The Journal of Corporate Accounting & Finance, March/April, 63-78.
Institute of Management Accountants (IMA) (1996). Measuring The Cost of Capacity.
https://www.imanet.org.cn/uploads/resource/2015-11/1447060388-32573.pdf. (10.08.2018).
Institute of Management Accountants (IMA) (2000). Implementing Capacity Cost Management Systems. USA. https://www.imanet.org.cn/uploads/resource/2015-11/1447060443-24934.pdf. (15.08.2018).
İrak, G. ve Saban M. (2018). Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemi İle Genel Üretim Giderlerinin Ürünlere Dağıtımı: Gemi İnşa Projelerinde Bir Uygulama. Business and Management Studies: An International Journal, 6 (3), 604-618.
Kaplan, R. S., ve Anderson, S. R. (2004). Time Driven Activity Based Costing. Harvard Business Review, 82 (11), 131- 138.
Kaplan, R. S. ve Anderson, S. R. (2007). The Innovation of Time-Driven Activity-Based Costing. Cost Management, 21 (2), 5-15.
Karaca, N. ve Küçük, H. (2017). Kaynak Tüketim Muhasebesi Temelinde Ürün Maliyetlerinin Hesaplanması-Karşılaştırmalı Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9 (2), 353-375.
Karğın, S. (2013). Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Yükselişi ve Düşüşü. Muhasebe Ve Finansman Dergisi, Nisan, 21-40.
Kayıhan, B. ve Tepeli, Y. (2016). Yeni Bir Maliyetleme Tekniği Olarak Kaynak Tüketim Muhasebesi ve Bir Örnek Uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Icafr 16 Özel Sayısı, 431-443.
Kaygusuz, S. Y. (2006). Yenilikçi Yönetim Muhasebesi. Bursa: Alfa Aktüel.
Kırlıoğlu, H. ve Atalay, B. (2014). Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Kapasite Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Hastane Uygulaması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10 (23), 99-119.
Köse, T. ve Ağdeniz, Ş. (2015). Kaynak Tüketım Muhasebesinde Kapasite Maliyet Yönetimi. Muhasebe ve Denetime Bakış, Haziran, 51-74.
Köse, T. ve Ağdeniz, Ş. (2017). Zaman Esaslı Faaliyete Dayalı Maliyetleme Ve Kaynak Tüketim Muhasebesi Maliyet Yöntemlerinin Karşılaştırılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10 (2), 139-160.
Küçüktüfekçi, M. ve Güner, M. F. (2014). Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sistemi ve Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Sisteminin Karşılaştırılması: Bir Üretim İşletmesinde Uygulama. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (2), 227-242.
Meydan, C. ve Koç, Ö. (2019). Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Bir Özel Eğitim Kurumuna Uygulanması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21 (2), 347-373.
Orhan, S. ve Bozdemir, E. (2009). Üretim işletmelerinde atıl kapasite maliyetleri, muhasebeleştirilmesi ve örnek bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 43, 54-64.
Öğünç, H. ve Tekşen, Ö. (2018). Kaynak Tüketim Muhasebesi Yaklaşımının Tuğla Üretim İşletmesinde Uygulanması ve Karşılaştırmalı Analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20 (2), 389-417.
Özyapıcı, H. ve Tanış, V. N. (2017). Comparison of cost determination of both resource consumption accounting and time-driven activity-based costing systems in a healthcare setting. Australian Health Review, 41, 201–206.
Paranko, J. (1996). Cost of free capacity. Int. J. Production Economics, 46 (47), 469- 476.
Perkins, D. ve Stovall, O. (2011). Resource Consumption Accounting Where Does It Fit?. The Journal of Applied Business Research, 27 (5), 41-51.
Polat, L. (2011). Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Bir Sanayi İşletmesinde Uygulanması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 49, 126-137.
Popesko, B. (2009). How to Calculate the Costs of Idle Capacity in the Manufacturing Industry. Global Business and Management Research: An International Journal, 1 (2),19-26.
Saban, M. ve Güğerçin İrak, G. (2009). Çağdaş Maliyet Yönetimi Sistemlerinden Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10), 97–108.
Santana, P. A., Zanin A. ve Wernke, R. (2017). Costing Models for Capacity Optimization In Industry 4.0: Trade-off Between Used Capacity and Operational Efficiency. Manufacturing Engineering Society International Conference, Procedia Manufacturing 13 içinde (ss. 1183–1190). Spain.
Sopariwala, P. (2006). Capacity utilization: using the cam-ı capacity model in a multi-hierarchical manufacturing environment. Management Accounting Quarterly 7 (2), 17-34.
Thomson, J. ve Gurowka, J. (2005). Sorting Out the Clutter. Strategic Finance, 87 (2), 27-33.
Tse, M.S.C. ve Gong, M. Z. (2009). Recognition of Idle Resources in Time-Driven Activity-Based Costing and Resource Consumption Accounting Models. Journal of Applied Management Accounting Research. 7 (2), 41-54.
Tutkavul, K. ve Elmacı, O. (2016). Statejik Karar Alma Perspektifinden Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modeli ve Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Modelinin Karşılaştırılmasına Yönelik Ampirik Bir Çalışma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18 (4), 825-853.
Webber, S. ve Clinton, B. D. (2004). Resource Consumption Accounting. Management Accounting Quarterly, 6 (1), 1-14.
Wegmann, G. (2009). The Activity-Based Costing Method: Development and Applications. The Icfai University Journal of Accounting Research, 8 (1),7-22.
Yükçü, S. ve Gönen, S. (2009). Zaman Esaslı Faaliyete Dayalı Maliyetleme Yaklaşımının Otomobil Parçaları Üreten Bir İşletmede Uygulanması. Muhasebe ve Denetime Bakış, 21, 19-32.