Bursa Ekolojik Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Tarımsal Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Bu çalışma Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Uygulama ve Araştırma Merkezinde 2016-2017 yetiştirme sezonunda bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim özellikleri yönünden incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada, bitki boyu, başak boyu, başakta başakçık sayısı, başakta tane ağırlığı, başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi gibi tarımsal özellikler incelenmiştir. Araştırmada ele alınan verim öğelerinin ortalamalarına göre bitki boyu yönünden en yüksek değeri Demir 2000 (117,0 cm) çeşidi vermiştir. Başak boyu bakımından en yüksek değeri Çetinel 2000 (13,8cm) çeşidi verirken, Segor (25,20 adet) çeşidi başakta başakçık sayısı bakımından, Cömert (71,9 adet) çeşidi başakta tane sayısı bakımından, Altay 2000 (3,30 g) çeşidi başakta tane ağırlığı bakımından, Pehlivan (57,2 g) çeşidi ise bin tane ağırlığı yönünden en yüksek değerleri vermişlerdir. Çalışmada dekara tane verimi bakımından Köksal 2000 (656,2 kg da-1) çeşidinin diğer çeşitlere üstünlük sağladığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday, tarımsal özellikler, verim, verim komponentleri

The Evaluation of Agronomical Traits of Some Bread Wheat Cultivars (Triticum aestivum L.) under Bursa Ecological Conditions

This research was conducted in Bursa Uludağ University, Research and Application Center of Agricultural Faculty to evaluate the some agronomical traits of bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars in 2016-2017 growing seasons. In the research some agronomic traits such as plant height, spike length,spikelet number per spike, seed number per spike, spike, seed weight per spike, 1000 kernel weight and seed yield were invastegated. The highest value in the study was obtained for plant height is Demir 2000 ( 117,0 cm), for spike length is Çetinel 2000 ( 13,8 cm), for spikelet number per spike is Segor ( 25,20), for seed number per spike is Cömert ( 71,9 ), for seed weight per spike is Altay 2000 (3,30 g) and for 1000 kernel weight is Pehlivan (57,2 g) cultivars. The highest result of all cultivars was obtained Köksal 2000 (656.2.6 kgda-1) according to the average of grain yield.

Keywords:

Bread wheat, agricultural traits, yield, yield components,

PDF

___

Abbas. B. 2017. Bazı yerli ve yabancı ekmeklik buğday genotiplerinin verim ve kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. SÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Konya.
Akkaya. A ve. Akten. Ş. 1988. Erzurum kıraç koşullarında farklı ekim kışlık buğdayın verim ve bazı verim öğelerine etkisi. Doğa Türk Tarım Ve Ormancılık Der.: 913-923.
Aktaş. H.. Karaman. M.. Oral. E.. Kendal. E. ve Tekdal. S. 2017. Bazı ekmeklik buğday genotiplerinin (Triticum aestivum L.) doğal yağış koşullarındaki verim ve kalite parametrelerinin değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 26(1): 86-95.
Anonim 2017 a. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü. http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/hububat/HububatRaporu2017.pdf
Anonim. 2017. b. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü. http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/hububat/ hububatraporu2017.pdf Anonim. 2017. c. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü. http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/hububat/hububatraporu2017.pdf
Anonim. 2018. a. Bursa İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. http://bursa.tarim.gov.tr/Menu/24/Bursa-Tarim-Istatistikleri
Anonim. 2018. b. Bursa iline ait iklim verileri. http://www.bursa.com.tr/bursanin-cografyasi-iklimi-ve- nufusu-(Erişim tarihi: 24.07.2018)
Anonim. 2018. c. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Yayınlanmamış Kayıtlar. BURSA
Anonim. 2018. d. https://www.tarim.gov.tr/TAGEM/Link/13/Enstituler
Atar. B. 2017. Gıdamız buğdayın. geçmişten geleceğe yolculuğu. Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi. 2(1): 1-12.
Aydoğan. S. ve Soylu. S. 2017. Ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğeleri ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 26(1): 24-30.
Bohac. J. and Cermin. L. 1970. Study on correlations among the elements determining the fertility of wheat. Field Crop Abst.. 23: 444.
Bux. I.. Bhattı. M. and Zaınulabedin. M. 1971. Correlation studies of some importent ear head characters in Triticum vulgare crosses. Plant Breed. Abstr.. 41(1): 49.
Chandhamutta. P. and Frey. K.J. 1973. Indirecmass selection for grain yield in oats populations. Crop Sci.. 13: 470-473
Çölkesen. M.. Öktem. A.. Eren. N.. Yağbasanlar. T. ve Özkan. H. 1994. Çukurova ve harran ovası koşullarına uygun ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin saptanması üzerine bir araştırma. E.Ü.Z.F. Tarla Bitkileri Bölümü. Tarla Bitkileri Bilimi Derneği.TÜBİTAK ve ÜSİGEM. Tarla Bitkileri Kongresi. İzmir. Cilt I. 13–17.
Denison. P.V. 1975. The number of grains pear ear or per panicle of cereals as the most important element in yield structure. Field Crop. Abstr.. 28(1): 23.
Dhanda. S.S.. Sethiand. G.S. and Behl. R.K. 2004. Indices of drought tolerance in wheat genotypes at early stages of plant growth. J.Agronomy&CropScience. 190: 6-12.
Dinçer. M.N. 1991. Çukurova bölgesinde bitki büyüme düzenleyicisi kullanılarak yetiştirilen bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde farklı azot dozlarının verim ve verim unsurlarına etkisi üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. ÇÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Adana
Doğan. R. 2002. Ekmeklik buğday hatlarının (Triticum aestivum L.) tane verimi ve kimi agronomik özelliklerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 16(1): 149-158.
Doğan. Y. ve Kendal. E. 2013. Diyarbakır koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi. 23(3): 199-208.
Doğan. Y.. Toğay. Y. ve Toğay. N. 2014. Türkiye’de tescil edilmiş bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin Mardin-Kızıltepe koşullarında verim ve bazı verim özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarla Bilimleri Dergisi. 24(3): 241- 247.
Dorofeev. V.F. and Melkinov. A.F. 1977. Correlation anlysis agriculturaly importanant characters of spring wheat. Field Crop. Abstr.. 30(3): 150.
Genç. İ. 1974. Yerli ve yabancı ekmeklik buğday çeşitlerinde verim ve verime etkili başlıca karakterler üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 82. 10.s.. Adana.
Howell. T.. A.S.R.. Evett and Tolk. J.A. 2001. Irrigation Systems ans Management to Meet Future Food Fiber Needs and to Enhance Wter Use Efficiency. USDA-ARS Water Management User Unit Bushland Texas USA.
İpek. İ. 2016. Sakarya şartlarında farklı ekim sıklıklarında bazı buğday çeşitlerinin verim ve kalite değişimlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. NKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Sakarya.
Kahraman. T.. Avcı. R. 2016. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı tohum iriliklerinin tane verimi. verim öğeleri ile kalite üzerine etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi. 25(Özel sayı-1): 110-116.
Kahrıman. F. 2007. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite değerlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. ÇOMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Çanakkale.
Kahrıman. F.. Egesel. C.Ö. 2011. Farklı ekmeklik buğday çeşitlerinin agronomik ve kalite özellikleri bakımından değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Bil. Tek. Dergisi. 1(1): 22-35.
Kanbertay. M. 1984. Dört makarnalık buğday melezinde dönme ve diğer bazı tarımsal özelliklerin kalıtımı üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi. EÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Bornova. İzmir.
Kara. R.. Dalkılıç. A.Y.. Gezginç. H. ve Yılmaz. M.F. 2016. Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim unsurları yönünden değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi. 3(2): 172–183.
Kaya. A. ve Şanlı. A. 2009. Bazı ekmeklik (Triticum aestivum L.) ve makarnalık (Triticum durum L.) buğday çeşitlerinin Isparta ekolojik koşullarında verim ve bazı verim öğelerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi (2009)2: 27–34.
Kaydan. D. ve Yağmur. M. 2008. Van ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim öğeleri üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Dergisi. 14(4): 350-358.
Knott. D.R. and Talukdar. B. 1971. Increasing seed weight wheat its effect on yield. yield components and gualty. Crop Sci.. 11(2): 280-283.
Kırtok. Y. 1982. Çukurova’nın taban ve kıraç koşullarında ekim zamanı. azot miktarı ve ekim sıklığının ki arpa çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkileri üzerine araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı. 13 (3): 3–4.
Larienov. Y.S. 1975. The coefficifnt of ear yield in spring wheat. Plant Breed. Abstr.. 45(11): 704.
Mut. Z.. Aydın. N.. Özcan. H. and Bayramoğlu. H.O. 2005. Orta Karadeniz Bölgesi’nde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GaziOsmanPaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 22(2): 85-93.
Okuyama. L.A.. Federizzi. L.C. and Neto. J.F.B. 2004. Correlation And Path Analysis Of Yield And İts Components And Plant Traits İn Wheat. Ciencia Rural. Santa Maria. 2004. 34(6): 1701-1708.
Peterson. R.G. 1994. “Agriculturel field experiments design and analysis” Marcel Dekker. Inc. 409.
Raciniski. T. 1971. Combining ability of Bezostaya-I in breeding for productivenes. I. Genetic corralation between individual guantitative charecters of the hybrid plant and productivenes of theear. Plant Breed. Abstr.. 41(1): 78.
Sağlam. N. 1992. Trakya koşullarında beş makarnalık buğday çeşidinde farklı azotlu gübre dozları ve verilme zamanlarının verim ve kalite üzerine etkileri. Doktora Tezi. TÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Edirne.
Salamini. F.. Özkan. H.. Brandolini. A.. Schafer-Pregl. R. and Martin. W. 2002. Genetics and geomorphology of wild cereal domestication in the neareast. Genetics 3: 429-441
Özen S. ve Akman. Z. 2015. Yozgat ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 10(1): 35-43.
Sakin. M.A.. Naneli. İ.. Göy. A.G. ve Özdemir. K. 2015. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin Tokat-Zile koşullarında verim ve verim komponentlerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 32(3): 119-132.
Şahin. M.. Aydoğan. S. ve Göçmen Akçacık. A. 2008. Konya şartlarına uygun ekmeklik buğday genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi. (2008) 1: 1–6.
Özkan H.. Brandolini. A.. Schafer-Pregl. R. and Salamini. F. 2002. Aflp analysis of a collection of tetraploid wheats indicates the origin of emmer and hard wheat domestication in South east Turkey. molecular biology and evolution. 19(10): 1797-1801.
Özkan. H.. Brandolini. A.. Pozzi. C.. Effgen. S.. Wunder. J. and Salamini. F. 2005. A reconsideration of the domestication geography of tetraploid wheats. theoretical and applied genetics. 110(6): 1052-1060.
Öztürk. İ.. Avcı. R.. Turhan. K. ve Beşer. N. 2009. Trakya Bölgesi’nde üretilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi. 2: 19–26.
Tayyar. Ş. ve Gül. M.K.. 2008. Evaluation of 12 bread wheat varieties for seed yield and some chemical properties grown in Northwestern Turkey. Asian J. of Chemistry. 20(5): 3715-3725.
Tosun. O. ve Yurtman. N. 1973. Ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L. Em Thell) verime etkili morfolojik ve fizyolojik özellikler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı. 23: 418-434.
Tunca. Z.Ş. 2012. Bazı buğday çeşitlerinin adaptasyon kabiliyeti. agronomik ve fizyolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. OÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Eskişehir.
Turan. İ. 2008. Kahramanmaraş koşullarında bazı buğday. arpa ve tritikale çeşitlerinin verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. KSİÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Kahramanmaraş.
Uluöz. M. 1965. Buğday. un ve ekmek analiz metodları. E.Ü.Ziraat Fakültesi Yayınları. 57
Usta. T. 2016. Kırşehir ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin (Triticum aestivum L.) verim ve verim öğelerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. AEÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Kırşehir.
Yürür. N.. Tosun. O.. Eser. D. ve Geçit. H.H. 1981. Buğdayda ana sap verimi ile bazı karakterler arasındaki ilişkiler. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler. A.Ü. Zir. Fak. Yayınları. 443-775.
Yürür. N.. Turan. Z.M. ve Çakmakçı. S. 1987. Bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinin bursa koşullarında verim ve adaptasyon yeteneği üzerine araştırmalar. Tübitak Türkiye Tahıl Sempozyumu. 6-9 Ekim 1987. Bursa.
Walton. P. D. 1972. Factor analysis of yield in spring wheat (Triticum aestivum L.) Crop Sci.. 12(6): 731-733.