Nazım Hikmet’in Yolcu Oyununda Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Erkeklik, Kadınlık ve Şiddet

Bu çalışmada toplumsal cinsiyet bağlamında kadınlık, erkeklik ve şiddet odağında bir çalışma yürütülerek Nâzım Hikmet Ran’ın tarihsel bir zemin olarak Millî Mücadele dönemini seçtiği Yolcu adlı oyunu ele alınmakta ve söz konusu oyun metin analizi yöntemi ile tartışmaya açılmaktadır. Yolcu oyunu, toplumsal anlamda önemli bir tarihsel durumu ve olayı konu almakla birlikte bu tarihsel anlatının bir biçimde öznesi olamayan bireylerin gündelik hayat pratiklerini ve deneyimlerini detaylı bir biçimde yansıtmaktadır. Toplumsal anlamda dönüşümün, değişimin ve mücadelenin varlık bulduğu bir dönem olan Millî Mücadele’nin fiili anlamda bir biçimde dışında kalmak durumunda olanların, cephede bacağını kaybeden bir makasçının, savaşta gözünü kaybeden bir istasyon şefinin ve babası tarafından uygun bulunan biri ile evlendirilen bir kadının hikayelerini duymamıza fırsat sunarak söz konusu oyun, bugünün bakış açısı ile geçmişi eleştirel bir perspektiften yorumlama imkânı sunmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada Millî Mücadele bağlamında kadınlık ve erkeklik pratiklerine ve şiddete yönelik mevcut literatürden hareketle bir tartışma yürütülmekte ve kadınlığın ve erkekliğin toplumsal anlamda nasıl konumlandırıldığına ilişkin bir sonuca varılmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Nazım Hikmet, Milli Mücadele, Toplumsal Cinsiyet, Erkeklik, Kadınlık

Masculinity, Femininity and Violence in the Context of Gender in Nazım Hikmet’s Yolcu

In this study, Nazım Hikmet’s play Yolcu of which historical ground is National Struggle period, is studied by carrying out a study focusing on femininity, masculinity and violence in the context of gender, and the play in question is discussed with the method of text analysis. While Yolcu as a play is about a socially important historical situation and event, it reflects in detail the daily life practices and experiences of individuals who cannot be the main subjects of this historical event. It is an opportunity for us as readers to read the stories of those who have to stay out of the National Struggle, a period in which social transformation, change and struggle come into existence. The play offers the opportunity to interpret the past from a critical perspective with today’s point of view. From this point of view, in this study, a discussion is carried out on the practices of femininity and masculinity and violence in the context of the National Struggle, and it is tried to reach a conclusion about how femininity and masculinity are positioned in the social sense.

Keywords:

Nazım Hikmet, Masculinity, Femininity, Gender, National Struggle,

PDF

___

Connell, Robert W. “A Whole New World: Remaking Masculinity in the Context of the Environmental Movement”. Gender and Society 4/4 (1990): 452-478.
Connell, Raewyn. “Masculinities: The Field of Knowledge”. Configuring Masculinity in Theory and Literary Practice 58 (2015): 39-51. doi 10.1163/9789004299009_004.
Connell, R. W. “Men, Masculinities and Feminism”. Social Alternatives 16/3 (1997): 7-10.
Connell, R.W. “R. W. Connell's “Masculinities”: Reply”. Gender and Society 12/4 (1998): 474-477.
Demetriou, Demetrakis Z. “Connell's Concept of Hegemonic Masculinity: A Critique”. Theory and Society. 30/3 (2001): 337-361.
Demren, Çağdaş. “Erkeklik, Ataerkillik ve İktidar İlişkileri”. Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın (2003): 33-43.
Gezen, Ela. “Convergent Realisms: Aras Ören, Nazim Hikmet, and Bertolt Brecht”. Colloquia Germanica 45 (3/4) (2012): 369-385.
Ives, Peter. Gramsci’s Politics of Language: Engaging the Bakhtin Circle and the Frankfurt School. Toronto: University of Toronto Press, 2004.
Kandiyoti, Deniz. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. A. Bora, F. Sayılan, Ş. Tekeli, H. Tapınç ve F. Özbay tarafından çevrildi. İstanbul: Metis Yayınevi, 2019.
Kurnaz, Şefika. “Millî Mücadele’de Türk Kadını”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi XIII/34 (1996). 257-268.
Kurtuluş, Cengiz., Uğraş Ulaş Tol ve Önder Küçükkural, “Hegemonik Erkekliğin Peşinden”. Toplum Bilim 101 (2004): 50-70.
Özbay, Cenk. “Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak”. Cansu Özge Özmen tarafından düzenlenen Doğu Batı: Toplumsal Cinsiyet I’de, 183-121. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2019.
Peterson, V. Spike. “Gendered Identities, Ideologies, and Practices in the Context of War and Militarism”. Laura Sjoberg ve Sandra Via tarafından düzenlenen Gender, War, and Militarism: Feminist Perspectives’de, 17-19. California: Praeger, 2010.
Ran, Nâzım Hikmet. Yolcu. Ferhat ile Şirin- Oyunlar: 2. İstanbul: Adam Yayınları, 1993.
Sancar, Serpil. Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayıncılık, 2012.
Sarıçoban, Gülay. “Milli Mücadele’de Anadolu Kadını”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈ Dergisi 21/4 (2017): 1331-1346.
Sjoberg, Laura ve Sandra Via. “Introduction”. Sjoberg Laura ve Sandra Via tarafından düzenlenen Gender, War, and Militarism: Feminist Perspectives’de 1-13. California: Praeger, 2010.
Sünbüloğlu, Nurseli Yeşim “Militarist İktidarın Düğüm Noktası Olarak Erkeklik”. Varlık 1255 (2012): 14-20.
Via, Sandra. “Gender, Militarism, and Globalisation: Soldiers for Hire and Hegemonic Masculinity”. Laura Sjoberg ve Sandra Via tarafından düzenlenen Gender, War, and Militarism: Feminist Perspectives’de, 42-53. California: Praeger, 2010.
Youssouf, Mourad Meraneh ve Mevlüt Özben. “Hegemonik Erkekliğin Uzantısı Olan Onur Kodları ve Şiddet: Otomatik Portakal Örneği”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈ Dergisi 23/1 (2019) 103-112.