Arzu CANSARAN, Cengiz YILDIRIM, Erkan YALÇIN

Türkiye’nin Doğu Kayını Fagus orientalis ormanlarına floristik, fitososyolojik ve fitoekolojik açıdan genel bir bakış

Fagus orientalis Lipsky doğu kayını ” Fagus cinsinin Türkiye’deki en yaygın türüdür. F. orientalis formasyonları özellikle Karadeniz ve Marmara Bölgeleri’nde geniş yayılış göstermektedir. Ayrıca bu türe Doğu Akdeniz’de, Adana’nın Pos ormanlarında, Amanos dağlarında ve Kahramanmaraş-Andırın yöresinde; Ege Bölgesi’nde de Murat ve Türkmen Dağları’nda lokal olarak rastlanmaktadır. F. orientalis Türkiye’de 17 birlik ile temsil edilmektedir. F. orientalis birlikleri floristik açıdan 111’i ağaç ve çalı, 414’ü de ot formunda olmak üzere 515 takson ihtiva etmektedir. F. orientalis ormanlarında hayat formları bakımından; 298 hemikriptofit, 83 fanerofit, 79 terofit, 31 geofit, 27 kamefit ve 5 vasküler parazit takson göze çarpmaktadır. Fitocoğrafik olarak Avrupa-Sibirya kökenli bitkiler bu ormanlarda çoğunluktadır %23 . İran-Turan ve Akdeniz fitocoğrafik bölgesi bitkileri ise ikinci sırada gelmektedir %6 . F. orientalis ormanlarında 32 endemik takson 6’sı ağaç/çalı-26’sı otsu %6.28 belirlenmiştir. F. orientalis birlikleri Türkiye’de 10-1740 metreler arasında, değişik anakayalar kireçtaşı, andezit, şist, mikaşist, gnays, granit üzerinde ve çoğunlukla kahverengi orman topraklarında yayılış göstermektedir. Türkiye’de yayılış gösteren F. orientalis vejetasyonu üzerinde yapılan nümerik değerlendirmede birliklerin dağılımı iklimsel ve coğrafik faktörlere göre gerçekleşmiştir. Aynı iklim bölgelerinde benzer birlikler, ordinasyon ve cluster sonuçlarında görülmektedir

Anahtar Kelimeler:

Fagus orientalis, Türkiye, Floristik Yapı, Fitososyoloji, Fitoekoloji

An overview of the floristical, phytosociological and phytoecological structure of Turkish Eastern Beech Fagus orientalis forests

Fagus orientalis Lipsky eastern / oriental beech is the most common species of the genus Fagus L. in Turkey. F. orientalis formation is widespread especially in Black Sea and Marmara Regions. Furthermore, this species is locally seen in the Pos Forests Adana , on the Amanos Mountains and Kahramanmaraş-Andırın district in East Mediterranean Region ; on the Murat and Türkmen Mountains Aegean Region . F. orientalis is represented by 17 associations in Turkey. These associations include 515 taxa 111 tree and shrub habit, 414 herbaceus floristically. The life form spectrum of F. orientalis forests includes 298 hemicryptophytes, 83 phanerophytes, 79 therophytes, 31 geophytes, 27 chamaephytes, 5 vascular parasites. Phytogeographically a major part of the taxa in F. orientalis forests are Euro-Siberian elements 23% followed by the Irano-Turanian 6% and Mediterranean 6% . There are 32 endemic taxa in F. orientalis forest 6 shrub/tree habit-26 herbaceus 6.21% . F. orientalis associations are found in different altitudes between 10-1740 m. , on different bedrocks limestone, andesite, schist, mica schist, flaser gneiss, granite and in brown forest soils commonly in Turkey. The distribution of associations numerically evaluated on the F. orientalis vegetation distributed in Turkey is related to the climatic and geographic factors. Similar associations in the same climate zones show resemble ordination and cluster results

Keywords:

Fagus orientalis, Turkey, Floristical Structure, Phytosociology, Phytoecology,

PDF

___

Anonymous, 1987. Türkiye Orman Varlığı. Ormancılık Araştırma Enstitüsü, Muhtelif Yayınlar Serisi, No: 48.
Anonymous, 2005. Türkiye’nin Biyolojik Zenginlikleri. Türkiye Çevre Vakfı, Ankara, Önder Matbaa.
Anonymous, 2006. Orman varlığımız. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.
Akman, Y. 1973. Aperçu preliminaire sur les conditions Phytoecologique de la chaine de L’Amanos dans le region du Hatay. I. II. III. Com. De la Fac. Des. Sc. d’Ank. C: 17 C.
Akman, Y., Yurdakulol, E. 1980. Bolu Dağları’nın Bitki Sosyolojisi Yönünden Araştırılması. TÜBİTAK, Proje no: TBAG-440, Ankara.
Atalay, I. 1994. Vegetation Geography of Turkey. Ege University Press., İzmir.
Aydoğdu, M. 1982. Çam Dağlarının (Düzce-Akçakoca) Fitososyolojik Yönden Araştırılması. TÜBİTAK, Proje no: TBAG- 476, Ankara.
Barkman, J.J., Doing, H., Segal, S. 1964. Kritische Bemerkungen und Vorschläge zur quantitativen Vegetationsanalyse. Acta Bot Neerl. 13. 394-419.
Bektaş, İ., Güler, C., Baştürk, M.A. 2002. Principal mechanical properties of eastern beech wood (Fagus orientalis Lipsky) naturally grown in Andırın northeastern mediterranean region of Turkey. Turk J Agric For. 26. 147-154.
Bingöl, M.Ü., Geven, F., Güney, K. 2007. Sakarat Dağı (Amasya)’nın Bitki Ekolojisi ve Bitki Sosyolojisi Yönünden Araştırılması. TÜBİTAK, Proje no: TOVAG-HD 105O018, Ankara.
Boydak, M. 1999. The future of trees. Yesil Atlas (special environment issue of Atlas). 2. 24-31.
Braun-Blanquet, J. 1964. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. 3. Aufl. Wien, Springer Verlag, New York.
Cansaran, A., Kaya, Ö.F. 2010. Contributions of the ethnobotanical ınvestigation carried out ın Amasya dıstrıct of Turkey (Amasya- Center, Bağlarüstü, Boğaköy and Vermiş villages; Yassıçal and Ziyaret towns). Biological Diversity and Conservation. 3. 2. 97- 116.
Colak, A.H., Odabası, T. 2004. Silvikulturel Planlama. İ.U. Fen Bilimleri Enstitusu Yayınları, 4514/14, Dilek Ofset, İstanbul.
Colak, A.H., Rotherham, I.D. 2006. A review of the forest vegetation of Turkey: its status past and present and its future conservation. Biology and Environment: Proceedings of the Royal Irish Academy. 106 b3: 343-354.
Davis, P.H. 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 1-9, Edinburgh Univ. Press., Edinburgh.
Davis, P.H., Mill, R.R., Tan, K. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 10 (Supplement), Edinburgh Univ. Press., Edinburgh.
Denk, T., Grimm, G., Stögerer, K., Langer, M., Hemleben, V. 2002. The evolutionary history of Fagus in western Eurasia: evidence from genes, morphology and the fossil record. Plant Syst. Evol. 232. 213–236.
Denk, T. 2003. Phylogeny of Fagus L. (Fagaceae) based on morphological data. Plant Syst. Evol. 240. 55–81.
Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N. 2000. Red Data Book of Turkish Plants. The Protection of Turkish Nature Society and Van 100. Yıl University, Ankara, Turkey.
Ghazanfar, S.A. 2008. Conservation in developing countries. Turk J Bot. 32. 465-469.
Göl, C., Çelik, N., Çakır, M., Gül, E. 2008. Turkmen Dağı (Evkondu Tepe) doğu kayını (Fagus orientalis Lipsky.) ormanlarının bazı yetisme ortamı özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi. A1. 48-60.
Gücel, S., Özkan, K., Çelik, S., Yücel, E., Öztürk, M. 2008. An overview of the geobotanical structure of Turkish Pinus sylvestris and Carpinus betulus forests. Pak. J. Bot. 40/4. 1497-1520.
Güler, C., Bektaş, İ. 2000. Andırın doğu kayını (Fagus orientalis L.) odununda elastiklik özellikler ile yoğunluk arasındaki ilişki. Fen ve Mühendislik Dergisi. 3/2. 51-57.
Işık, K., Kaya, Z., Atalay, I. 1995. Biodiversity Action Plan for Turkey: Forest Ecosystems, Ankara.
Kaya, Z., Raynal, D.J. 2001. Biodiversity and conservation of Turkish forests. Biological Conservation. 97. 131–141.
Ketenoğlu, O. 1981. Kastamonu-İnebolu-Cide Arasındaki Batı Küre Dağlarının Vejetasyonunun Bitki Ekolojisi ve Bitki Sosyolojisi Yönünden Araştırılması. TÜBİTAK, Proje no: TBAG-360, Ankara.
Kılınç, M., Karaer, F. 1995. Sinop yarımadasının vejetasyonu. Turkish Journal of Botany. 19. 107-124.
Kılınç, M., Kutbay, H.G., Yalçın, E., Bilgin, A. 2006. Bitki Ekolojisi ve Bitki Sosyolojisi Uygulamaları, Palme Yayıncılık, Ankara.
Kutbay, H.G. 1995. Bafra Nebyan Dağı (Samsun) ve çevresinin vejetasyonu üzerinde fitososyolojik ve ekolojik bir araştırma. Doğa Tr. J. of Botany. 19. 41-63.
Mayer, H., Aksoy, H. 1986. Walder der Turkei. Gustav F.V., Stuttgart.
Özen, F., Kılınç, M. 1995. Alaçam-Gerze ve Boyabat-Durağan arasında kalan bölgenin vejetasyonu: II- orman ve bozuk orman vejetasyonları. Doğa Tr. J. of Botany. 19. 87-105.
Özen, F., Kılınç, M. 2002. The flora and vegetation of Kunduz Forests (Vezirköprü/Samsun). Turk. J. Bot. 26. 371-393.
Özhatay, N., Byfield, A., Atay, S. 2003. Türkiye’nin Önemli Bitki Alanları. WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul.
Peters, R. 1997. Beech forests. Dordrecht, Kluwer.
Quezel, P., Pamukçuoğlu, A. 1970. Contribution a l’etude de la Flore de hautes montagnes de l’Anatolie occidentale. Candollea. 25/2. 327-341.
Singh, K.K. 2009. Notes on the Sikkim Himalayan Rhododendrons: a taxa of great conservation importance. Turk J Bot. 33. 305- 310.
Tatlı, A., Başyiğit, M., Varol, Ö., Tel, A.Z. 2005. Gümüş Dağı (Kütahya-Türkiye) orman vejetasyonu üzerine fitososyolojik bir araştırma. Ekoloji 14/55, 6-17.
Türe, C., Tokur, S., Ketenoğlu, O. 2005. Contributions to the syntaxonomy and ecology of the forest and shrub vegetation in Bithynia, Northwestern Anatolia, Turkey. Phyton. 45/1. 81-115.
Yaltırık, F. 1993. Dendroloji II (Ders Kitabı). İ.Ü. Yayın No: 3767, O.F. Yayın No 440, 2. Baskı, İstanbul.
Yaltırık, F., Efe, A. 1989. Otsu Bitkiler Sistematiği. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yarcı, C. 2000. Demirköy (Istranca Dağları / Trakya Bölgesi) ve civarının orman vejetasyonu. Ekoloji Dergisi. 9. 35. 13-18.
Yarcı, C. 2002. Istranca Dağların’dan (Trakya Bölgesi) iki yeni birlik. Ekoloji Dergisi. 11/42. 1-7.
Yayıntaş, A. 1982. Simav Dağı Flora ve Vejetasyonu. TÜBİTAK, Proje no: TBAG-409, İzmir.
Yıldırım, C., Kılınç, M. 2011. İnegöl Dağı (Amasya-Türkiye) Orman Vejetasyonu Üzerine Fitososyolojik Bir Araştırma. Kastamonu Üni. Orman Fakültesi Dergisi. 11. 1. 27-43.
Yurdakulol, E. 1981. A phytosociological and ecologinal research on the vegetation of the Pos forests (Adana, distr. Karsantı) on the Anti – Taurus Mountains. De La Faculte Des Sciences De L’universite D’Ankara. C2/24. 1-50.
Zohary, M. 1973. Geobotanical foundations of the Middle East. 2 vols, Gustav Fischer Verlag., Stuttgart.
http://www.ogm.gov.tr/