Bombus terrestris (L. 1758) (Hymenoptera: Apidae) türünün beslendiği bitkilerin yuva materyallerinde bulunan polenler aracılığıyla tespit edilmesi

Bombus terrestris (L. 1758), bombus arılarının Palearktik bölgede en çok yayılış gösteren türüdür. Bombus (s.str.) altcinsi içerisinde sınıflandırılan bu tür, kısa dilli bombus arılarından olup besin tercihleri de görece sığ korollalı bitkilerdir. Bombus terrestris yüksek polilektik bir tür olarak kategorize edilmektedir. Bugüne kadar yapılan sistematik çalışmalarında çok sayıda farklı bitki üzerinden toplandığına dair kayıtlar mevcuttur. Ancak Türkiye’de yapılan çalışmalar incelendiğinde, türün besin tercihleri hakkında görece az veri bulunduğu görülmektedir. Çalışma kapsamında Hacettepe Üniversitesi Beytepe Yerleşkesi içerisinde tespit edilen Bombus terrestris türüne ait yuva entomopalinolojik olarak incelenmiştir. Bitki-polinatör ilişki ağının ortaya konabilmesi adına arıların yuvalarında depoladıkları polenler incelenmiştir. Arı aktivitesinin bitimine yakın zamanda- geç sonbaharda gerçekleştirilen kazı işlemi sonrası, yuva materyali laboratuvara getirilerek +4 ºC’de saklanmıştır. Sezon boyunca besin olarak kullanılan bitkilerin tespiti için yuva materyalinden Wodehouse yöntemi ile preparatlar hazırlanarak incelemeler yapılmıştır. Işık mikroskobu ile yapılan incelemelerde Diplotaxis spp., Brassicaceae, Carduus spp. , Centaurea spp.,Cichorium spp., Eryngium spp., Isatis spp. , Linaria spp., Lotus spp Onobrychis spp., Plantago spp. ve Trifolium spp. taksonlarına ait polenler tespit edilmiştir. Tozlaştırıcı canlıların biyolojilerinin ve besin tercihlerinin bilinmesi, bizlere hem ekosistem çeşitliliğinin korunmasında hem de tarım faaliyetlerinde yardımcı olacaktır. Bu kapsamda polinatör böceklerin beslenme davranışlara ilişkin daha ayrıntılı çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Bombus terrestris, entomopalinoloji, sistematik

Determination of the foraging plants of Bombus terrestris (L.1758) (Hymenoptera: Apidae) through the pollen grains found in their nest materials

Bombus terrestris (L. 1758) is the most common bumblebee species in the Palearctic region. This taxon is classified in the subgenus Bombus (s.str.). This species is from short-tongued bumblebees and their food preferences are relatively shallow corolla plants. It is categorized as a highly polylectic species collected from hundreds of different plants. However, there is relatively little data about Turkey.Within the scope of the study, the nest of Bombus terrestris species detected in Hacettepe University Beytepe Campus was examined entomopalynologically. In order to reveal the plant-pollinator relationship network, the nest material was brought to the laboratory after the excavation was carried out close to the end of the bee activity and stored at +4 ºC. Preparations were prepared using Wodehouse method from the nest material to determine the plants used as protein source during the season and investigations were made. Diplotaxis spp., Brassicaceae, Carduus spp. , Centaurea spp., Cichorium spp., Eryngium spp., Isatis spp. , Linaria spp., Lotus spp. Onobrychis spp., Plantago spp. and Trifolium spp. pollens belonging to taxa were detected. Knowing the biology and food preferences of pollinator insects will help us both in the protection of ecosystem diversity and in agricultural activities. In this context, it is recommended to conduct more detailed studies on the foraging plants of insects.

Keywords:

Bombus terrestris, entomopalynology, systematic,

PDF

___

[1] Wang, L. H., Liu, S., Tang, Y. J., Chen, Y. P., Wu, J., & Li, J. L. (2020). Using the combined gene approach and multiple analytical methods to improve the phylogeny and classification of Bombus (Hymenoptera, Apidae) in China. ZooKeys, 1007, 1.
[2] Cameron, S. A., & Williams, P. H. (2003). Phylogeny of bumble bees in the New World subgenus Fervidobombus (Hymenoptera: Apidae): congruence of molecular and morphological data. Molecular phylogenetics and evolution, 28(3), 552-563.
[3] Rasmont, P., & Iserbyt, I. (2010-2014). Atlas of the European Bees: genus Bombus. 3rd Edition. STEP Project, Atlas Hymenoptera, Mons, Gembloux.
[4] Aytekin, M. A., Terzo, M., Rasmont, P., & Çağatay, N. (2007). Landmark based geometric morphometric analysis of wing shape in Sibiricobombus Vogt (Hymenoptera: Apidae: Bombus Latreille). Annales de la Société Entomologique de France,(Vol. 43, No. 1, pp. 95-102). Taylor & Francis Group.
[5] Williams, P. H., Cameron, S. A., Hines, H. M., Cederberg, B., & Rasmont, P. (2008). A simplified subgeneric classification of the bumblebees (genus Bombus). Apidologie, 39(1), 46-74.
[6] Rasmont, P., Coppée, A., Michez, D., & De Meulemeester, T. (2008). An overview of the Bombus terrestris (L. 1758) subspecies (Hymenoptera: Apidae). Annales de la Société entomologique de France , 44( 2),243-250.
[7] Rasmont P., Aytekin A.M., Kaftanoğlu O. & Flagothier D., (2009). The bumblebees of Turkey. Atlas Hymenoptera, Université de Mons, Gembloux Agro-Biotech, Mons, Gembloux, http://www.atlashymenoptera.net/page.aspx??ID=103.
[8] Velthuis, H. H. (2002). The historical background of the domestication of the bumble-bee, Bombus terrestris, and its introduction in agriculture. Pollinating Bees-The conservation link between agriculture and nature. Ministry of Environment, Sao Paulo, Brasil, 177-184.
[9] Velthuis, H. H., & Van Doorn, A. (2006). A century of advances in bumblebee domestication and the economic and environmental aspects of its commercialization for pollination. Apidologie, 37(4), 421-451.
[10] Goulson, D. (2010). Bumblebees: behaviour, ecology, and conservation. Oxford University Press on Demand.
[11] Gürel, F., Gösterit, A. Y. H. A. N., & Eren, Ö. (2008). Life-cycle and foraging patterns of native Bombus terrestris (L.)(Hymenoptera, Apidae) in the Mediterranean region. Insectes Sociaux, 55(2), 123-128.
[12] Barkan, N. P., & Aytekin, A. M. (2013). Systematical studies on the species of the subgenus Bombus (Thoracobombus)(Hymenoptera: Apidae, Bombus Latreille) in Turkey. Zootaxa, 3737(2), 167-183.
[13] Koyuncu, K. (2014). Türkiye Bombus Altcinsi (Hymenoptera: Apidae, Bombus Latreille, S. Str.) Türleri Üzerinde Sistematik Araştırmalar ve Bunların Tozlaştırıcı Etkileri Üzerine Çalışmalar.
[14] Özgişi, B. D., & Dikmen, F. (2020). Contributions to Bombus Latreille (Hymenoptera: Apoidea: Apidae) Fauna of Eskişehir Province of Turkey. Mellifera, 20(2), 77-88.
[15] Woodhouse, R. P. (1935). Pollen grains, their structure, identification and significance in science and medicine.
[16] Ricciardelli d’Albore, G. (1997). Textbook of melissopalynology. Apimondia, Bucharest.
[17] Sorkun, K. (2008). Türkiye'nin nektarlı bitkileri, polenleri ve balları. Palme Yayıncılık.
[18] Moore, P. D., Webb, J. A., & Collison, M. E. (1991). Pollen analysis. Blackwell scientific publications.
[19] Özbek, H. (1997). Türkiye'nin bambuları faunası ve türlerin dağıIış haritaları [Hymerıoptera: Apidae: Bombinae) Kısım ı: Alpigenobombus Skortkov. Bombias Robertson ve Bombus Latreille. Türkiye Entomoloji Dergisi, 21(1).
[20] Özenirler Ç., & Aytekin A. M. (2010). Bumblebee (Bombus terrestris L. 1758) pollination of cherry (Prunus avium L.) fields in Afyonkarahisar and Ankara, Turkey. EurBee4. 4th European Conference of Apidology. Ankara. 7-9 Sept. 2010. p. 138.
[21] Dabak, T., & Özenirler, Ç. (2018). Using Commercial Bumblebees in The Pollination of Field Grown Tomatoes A Case Study:“Caged Tomatoes in Open Fields”. Mellifera, 18(1), 15-21.