20. YY. Uluslararası Güç Odağında Ortadoğu ve Batı Ülkelerinin Gelişmişliğine Tarihsel Bir Bakış

Son üç asırdan günümüze kadar dünyanın egemen gücü olma yönünde ilerleme kaydeden Batı, kurmaya çalıştığı küresel sistemle bu üstünlüğünü devam ettirme eğilimini gösterir. Genelde Doğu üzerinde özelde ise Ortadoğu halkları üzerinde süreklilik haline getirilmek istenen bu hegemonya, tümüyle Batının Doğuya bakışı ile alakalı bir süreçtir. Batı nezdinde, keşfedilen yeni yerler ve Doğu zenginliğe kapı aralayan bir coğrafyadır. Bu yönüyle zengin yer altı kaynakları ve geniş pazara sahip olan Ortadoğu, sömürgecileri bu coğrafyaya meylettirir. Sanayi Devrimi’ni gerçekleştiren Avrupa elde ettiği bilgi ve teknolojisiyle dünya hâkimiyetine yönelik stratejiler üretirken bu doğrultuda emperyalist politikalar güder. Sömürgeci rekabet, yirminci yüzyılın ilk yarısında iki dünya savaşının yaşanmasına sebep olan en temel unsur olarak görülmektedir. Bu savaşlar sonrasında milyonlarca insanın ölümüne yol açan bu ülkeler, bunca yıkıma rağmen dünyanın en gelişmiş ülkeleri arasında yer alırlar. Bu çalışmamızda herhangi bir Batı ülkesiyle Ortadoğu’daki bir ülkenin gelişmişlik farklılığının nedenleri üzerinde durulmaya çalışılacaktır. Ortadoğu, zengin yer altı kaynakları ve bundan elde edilen finansal kaynaklara rağmen neden hala az gelişmiş ülke statüsünden kurtulamadığı ve modern sömürgecilik, tarihsel bir bakış ile ele alınmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sömürgecilik, Batı, Ortadoğu, Gelişmişlik

PDF

___

KAYNAKÇA• Akova, Y. (2004). İran İslam Cumhuriyeti Yerinde Dış Pazar Arayışları, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, İGEME, Haziran. • Aliyev, V. (2007). Devrim Sonrası İran - Abd İlişkileri (1979-1991)(Yüksek Lisans Tezi), Ankara, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.• Armaoğlu, F. (2007). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınevi.• Arslan, A. (2013). Efendi ve Uşak, Avrupa Birliği-Türkiye İlişkileri. İstanbul: İdil Yayıncılık.• Arslan, A. (2015). Doğu-Batı Ekseninde Stratejik Rekabet. İstanbul: İdil Yayınları.• Balcıoğlu, M. (2012). “Yirminci Yüzyılın Başlarında Dünya”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I. Ankara: ATAM. • Başkaya, F. (2015). Azgelişmişliğin Sürekliliği. İstanbul: Öteki Yayınevi.• Blaut, J. M. (2012). Sömürgeciliğin Dünya Modeli, Coğrafi Yayılmacılık ve Avrupa-merkezci Tarih, Çev: Serbun Behçet, İstanbul: Dergâh Yayınları.• Çetinkaya, Y. D. (2014). Ortadoğu: Direniş, Devrim, Emperyalizm. İstanbul: İletişim Yayınları.• Foster, J. B. (2006). Emperyalizmin Yeniden Keşfi. Çev: Çiğdem Çidamlı, İstanbul: Kalkedon Yayınları.• Hanioğlu, Ş. (2017). “Arkamızdan vuran Araplar” söylemi neden değişmiyor?” Sabah Gazetesi, 31 Aralık.• Hentch, T. (1996). Hayali Doğu. Çev: Aysel Bora, İstanbul: Metis Yayınları.• Hiatt, S. (2009). Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları 3. Çev: Cihat Taşçıoğlu, Ankara: Aprıl Yayıncılık.• Ildırar, M. (2004). Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri. Ankara: Nobel Yayınları.• John Perkins, J. (2011). Bir Ekonomik Tetikçinin İtirafları. Çev: Murat Kayı, Ankara: Aprıl Yayınları. • Kurmuş, O.(2007). Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi. İstanbul: Yordam Kitap.• Michael G. Roskin, M. G. (2011). Çağdaş Devlet Sistemleri. Çev: Bahattin Seçilmişoğlu, Ankara: Adres Yayınları.• Münkler, H. (2009). İmparatorluklar, Eski Roma’dan ABD’ye Dünya Egemenliğinin Mantığı. Çev:.Zehra Aksu Yılmazer, İstanbul: İletişim Yayınları.• Öztürk, F. (2006). Dünya Ekonomisinden Seçme Konular, “Büyüme-Gelişme-Kalkınma Ekseninde Az Gelişmişlik Olgusu: Gelişmiş Ülkeler Nasıl Kalkındı?”. Ankara: Seçkin Yayınları.• Pamuk, Ş. (2008). Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.• Said, E. (1998). Oryantalizm. Çev: Nezih Uzel, İstanbul: İrfan Yayınları.• Saray, M. (2006). Türk-İran İlişkileri, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.• Sarıkaya, Y. (2012). Geçmişten Günümüze İran: Tarih, Siyaset, Toplum ve Kültür Türk Akademisi Dış Politika Araştırmaları Merkezi Rapor No. 2 / Kasım.• Sim, S. (2000). Derrida ve Tarihin Sonu. Çev: Everest Yayınları, İstanbul.• Süphandağı, İ. (2018a). Batı İle İslam Arasında Oryantalizm. Ankara: Maarif Yayınları.• Süphandağı, İ. (2018b). Dil, Şiir, Hakikat, Doğu-Batı Arasında İslami Dil Arayışı. İstanbul: İz Yayıncılık.• Tırman, J. (2007). Dünyayı Sömüren Amerika. Çev: Füsun Doruker İstanbul: Altın Kitaplar Yayınları.• Walberg, E. (2014). Postmodern Emperyalizm, Jeopolitik ve Büyük Oyunlar. Çev: Nurdan Sosyal, İstanbul: Say Yayınları.• Yayla, A. (2014). Karşılaştırmalı Siyasal Sistemler. İstanbul: Adres Yayınları.