Hasan BÜYÜKÖZTÜRK, Mehmet KEÇECİ, Mustafa BİLGİN, Murat ÖLÇÜLÜ, Seral YÜCEL

Örtüaltı domateste farklı sürgün budamasının Lasioptera sp. (Diptera: Cecidomyiidae) üzerine etkinliğinin belirlenmesi ve zararlının görsel renk tercihi

Lasioptera sp. Türkiye'de örtüaltı domates yetiştiriciliğinin yapıldığı Akdeniz ve Ege Bölgeleri’ndeki önemli zararlılardan birisidir. Gövdenin öz kısmında beslenerek, bitki dokusunda oyuk ve çürümelere neden olan larvalar, yoğun bulaşmalarda bitkinin ölümüne neden olmaktadır. Zararlı larvalarının, bitki dokusu içerisinde yaşaması ve böylece kimyasal ilaçlar ve biyolojik etmenlere karşı korunaklı durumda olması nedeniyle, mücadelesi oldukça zordur. Zararlı ile mücadelede alternatif bir metot olarak, domates bitkisinde farklı filiz budamasının zararlı üzerine etkisi incelenmiştir. Domates bitkisinde budama yapılırken normal kültürel işlemlerde tavsiye edilen gövdeden tamamen koparılan filizler ile 3-5 cm uzunluğunda tırnaklı kesilen filizler deneme konusu olarak ele alınmıştır. Çalışma 2015 ve 2017 yıllarında Mersin ili Erdemli ilçesinde yürütülmüştür. Gövdede tırnaklı olarak bırakılan filizlerin içerisinde, zararlı larvalarının beslenebilmesine olanak sağlanmış olmasına rağmen, larvalar bitki gövdesine ulaşamamış ve herhangi bir zarar meydana getirmemiştir. Tırnaklı sürgün bırakma uygulamasının bitkide zararlanma açısından, 2015 ve 2017 yıllarında sırasıyla %77.8 ve %85.2 oranında etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çalışmada, zararlının ergin dönemlerinin yakalanması amacıyla sarı, siyah, mavi, beyaz, kırmızı ve yeşil olmak üzere toplam altı farklı renkteki görsel yapışkan tuzakların çekiciliği araştırılmıştır. Çalışma sonucunda test edilen renklerin, zararlıyı cezbetmede yeterli olmadığı kanısına ulaşılmıştır.

Determination of different shoot pruning efficiency for controlling Lasioptera sp. (Diptera: Cecidomyiidae) in protected tomato cultivation and pests visual preferences

Lasioptera sp. is one of the problematic pests in the Mediterranean and Aegean regions where protected tomato cultivation is done in Turkey. The larvae that cause tunnel and deteriorations in the plant’s main stem by feeding on the core part of the body mostly lead to the death of the plant in a dense pest population. Since harmful larvae live in plant tissue and thus are protected against insecticides and biological agents, control of the pest is very crucial. As an alternative method to pest control, the effects of tomato axillary shoot pruning for controlling the pest were examined. For this purpose, while pruning of axillary shoots in tomato plants as recommended in cultural processes, shoots that are cut off from the body completely and stub-pruning sprouts with 3-5 cm length were assessed in the experiment. The study was carried out in Erdemli district of Mersin province in 2015 and 2017. Although it is ensured that the harmful larvae can feed inside stub-pruned shoots left on the body, the larvae could not reach the plant’s main stem and do not cause any damage to the plant. In terms of damaged plants, it was determined that 77.8% and 85.2% of the stub-pruning application are effective in 2015 and 2017, respectively. Additionally, in the study, the attractiveness of visual sticky traps in six different colors including, yellow, black, blue, white, red, and green was investigated. As a result of the study, it was concluded that the colors tested were not sufficient to attract pests.

Keywords:

Lasioptera sp., Mersin, stub-pruning, tomato, visual sticky trap,

PDF

___

Abbott W.S., 1925. A method of computing the effectiveness of an insecticide. Journal of Economic Entomology, 18, 265- 267.
Anagnou–Veroniki M., Papaioannou–Souliotis P., Karanastasi E., Giannopolitis C.N., 2008. New records of plant pests and weeds in Greece, 1990-2007. Hellenic Plant Protection Journal, 1, 55-78.
Anonymous, 2008. RAL classic colours. https://www. ral-farben.de/content/anwendung-hilfe/all-ral-coloursnames/overview-ral-classic-colours.html. (accessed date: 21.07.2020).
Bulut E., Göçmen H., 2000. Pest and their natural enemies on greenhouse vegetables in Antalya. IOBC/WPRS Bulletin, 23 (1), 33-38.
Büyüköztürk H., Bilgin M., Keçeci M., 2016. Türkiye’de yeni bir domates zararlısı, Lasioptera sp. (Diptera: Cecidomyiidae) ve Akdeniz Bölgesi’ndeki yayılışı. Derim, 33 (2), 211-220.
Chen M., Shelton A.M., 2007. Impact of soil type, moisture, and depth on swede midge (Diptera: Cecidomyiidae) pupation and emergence. Environmental Entomology, 36 (6), 1349-1355.
Chen M., Li W., Shelton A.M., 2009. Simulated crop rotation systems control swede midge, Contarinia nasturtii. Entomologia Experimentalis et Applicata, 133, 84-91.
Donaldson S.G., Seybold S.J., 1998. Thinning and sanitation: tools for the management of bark beetles in the lake tahoe basin. University of Nevada Reno, Cooperative Extension Fact Sheet FS-98-42. http://www.livingwithfire.com/wpcontent/uploads/2018/10/Thinning-and-Sanitation-Toolsfor-the-Management-of-Bark-Beetles-FS9842accessible.pdf (accessed date: 02.11.2020).
Franzmann B.A., Lloyd J.D., Zalucki M.P., 2006. Effect of soil burial depth and wetting on mortality of diapausing larvae and patterns of post-diapause adult emergence of sorghum midge, Stenodiplosis sorghicola (Coquillett) (Diptera: Cecidomyiidae). Australian Journal of Entomology, 45, 192- 197.
Gagné R.J., Jaschhof M., 2014. A catalog of the Cecidomyiidae (Diptera) of the world. 3rd Edition. Digital version 2. https://www.ars.usda.gov/ARSUserFiles/80420580/ Gagne_2014_World_Cecidomyiidae_Catalog_3rd_Edition. pdf) (accessed date: 01.07.2019).
Hallett R.H., Goodfellow S.A., Heal J.D., 2007. Monitoring and detection of the swede midge (Diptera: Cecidomyiidae). The Canadian Entomologist, 139 (5), 700-712.
Keçeci M., Ceylan S., Kahveci L., Ülker Y., Topakçı N., 2007. “Antalya ilinde örtüaltı biber yetiştiriciliğinde zararlı türler ve populasyon yoğunlukları üzerinde araştırmalar, 216. Türkiye II. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 27-29 Ağustos, Isparta, Türkiye, 342 s.
Kılıç T., 2010. First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica, 38 (3), 243-244.
Perdikis D., Lykouressis D., Paraskevopoulos A., Harris K.M., 2011. A new insect pest, Lasioptera sp. (Diptera: Cecidomyiidae), on tomato and cucumber crops in glasshouses in Greece. OEPP/EPPO Bulletin, 41, 442-444.
Sarzynski E.M., Liburd O.E., 2003. Techniques for monitoring cranberry tipworm (Diptera: Cecidomyiidae) in rabbiteye and southern highbush blueberries. Journal of Economic Entomology, 96, 1821-1827.
Sertkaya E., Telli T., Yiğit A., 2006. Antakya ve çevresinde Biber galsineği, Asphondylia capsici Barnes (Diptera: Cecidomyiidae)’nin zarar durumu ve parazitoitleri. Turkish Journal of Entomology, 30 (3), 223-234.
TÜİK 2016. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov. tr (accessed date: 01.09. 2018).
Ulubilir A., Yabaş C., 1996. Akdeniz Bölgesinde örtüaltında yetiştirilen sebzelerde görülen zararlı ve yararlı faunanın tespiti. Turkish Journal of Entomology, 20 (3), 217-228.
Yasarakıncı N., Hıncal P., 1999. The development of pest populations and their beneficials over different growing periods in tomato greenhouses in the Aegean Region of Turkey. Acta Horticulturae (ISHS), 491, 469-474.