Orta Anadolu Bölgesi’nde parazitoit Trissolcus (Hym.: Scelionidae) türlerinin popülasyon değişimi ve konukçusu süne [Eurygaster spp. (Hem: Scutelleridae)] ile ilişkileri

Çalışma 2004 ve 2005 yıllarında Ankara ve Konya illerindeki buğday alanlarında yürütülmüştür. Sünenin yumurta parazitoidi Trissolcus türlerinin popülasyon değişimi, buğday tarlası ve çevresindeki ağaçlara sarı yapışkan tuzaklar asılarak ve buğday tarlalarındaki parazitli süne yumurtaları değerlendirilerek belirlenmiştir. Süne popülasyonu buğday tarlasında çerçeve (50x50cm) sayımları ile belirlenmiş ve parazitoit ile ilişkileri ortaya konulmuştur. Orta Anadolu Bölgesinde Trissolcus türleri kışlaktan sıcaklık 12oC ve üzerinde olduğunda çıkmaya başlamış ve en son parazitoit eylül ayında görülmüştür. Kışlaktan ilk olarak dişi parazitoitlerin çıktığı belirlenmiştir. Trissolcus türlerinin dişi popülasyonu daha çok buğday tarlasında, erkek popülasyonu ise ağaçlık alanda kaydedilmiştir. Ancak parazitoitin ağaçlık alan ile buğday tarlaları arasında daima bir hareketliliğinin olduğu belirlenmiştir. Yapılan çalışmada bu türlerin hububat alanlarında yılda 2 döl verdiği ortaya konulmuştur. Buğday tarlalarında süne yumurtalarının mayıs ayının ilk haftasında görülmeye başladığı ve haziran ayının üçüncü haftasına kadar doğada bulunduğu saptanmıştır. Parazitli süne yumurtaları mayıs ayından başlamış, temmuz ayına kadar doğada görülmeye devam etmiştir. Parazitli süne yumurtalarından iki farklı Trissolcus türü elde edilmiştir, bu türler T. rufiventris (Mayr) ve T. semistriatus Nees olarak kaydedilmiştir. Parazitli süne yumurtalarında baskın türün T. semistriatus olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Trissolcus spp., Eurygaster spp., buğday, Orta Anadolu

Population fluctuations of parasitoid Trissolcus (Hym.: Scelionidae) species and its relations with the host is sunn pest [Eurygaster spp. (Hem:Scutelleridae)]in Central Anatolia Region

The study was carried out in wheat field in Ankara and Konya provinces during 2004 and 2005 years. Population fluctuations of Trissolcus species which are egg parasitoids of sunn pest were determined by hanging yellow sticky traps in area surrounded by trees and in wheat field and by counting parasitized egg batches of sunn pest. Sunn pest population and relationship with parasitoid were determined by counting frame (50x50cm) in the wheat field.In Central Anatolia Region, Trissolcus spp., has begun to emerge from overwintering when the temperature was 12oC and above it. The last parasitoid has seen in September. It was determined that first parasitoid emerge from overwintering was female. Female parasitoid population mostly was seen in the wheat field and male parasitoid population has been recorded in the wooded area. However, it was determined that parasitoids have always an activity between wheat fields and wooded areas. This study showed that Trissolcus species have 2 generations in per year in wheat fields.Sunn pest eggs were determined in wheat field starting from the first week of may until the third week of june. Parasitized sunn eggs were recorded from may to july. Two different Trissolcus species were obtained from parasitized eggs; these species were T. rufiventris (Mayr) and T. semistriatus Nees was dominant species in parasitized sunn pest eggs.

Keywords:

Trissolcus spp., Eurygaster spp. wheat, Central Anatolia,

PDF

___

Anonim 2014. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (Erişim tarihi: 23.03. 2015).
Akıncı A. R. ve Soysal A. 1992. Trakya Bölgesi'nde Süne (Eurygaster spp)'nin yumurta parazitoitleri ve etkinlikleri üzerinde araştırmalar. Uluslararası Entegre Zirai Mücadele Sempozyumu Bildirileri, 15-17 Ekim 1992, İzmir, 258.
Babaroğlu N. 2006. Süne [Eurygaster spp. (Hemiptera: Scutelleridae)] mücadelesinde kullanılan bazı ilaçların Orta Anadolu Bölgesinde süne yumurta parazitoitleri Trissolcus spp. (Hymenoptera: Scelionidae)'ne etkileri üzerinde araştırmalar. Doktora tezi, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 105s.
Brown E. S. 1962. Notes on parasites of Pentatomidae and Scutelleridae (Hemiptera) in middle east countries, with observations on biological control. Bull. Ent. Res., 53 pt 2 pp: 241-256, 17 refs. London.
Colazza S., Vinson S. B., Li T. Y. and Bin F. 1991. Sex ratio strategies of the egg parasitoid Trissolcus basalis (Woll.). (Hymenoptera: Scelionidae): influence of the host egg patch size. Insect parasitoids, 4 th European workshop, redia LXXIV (3); 279-286. Perugia.
Çatalpınar A. 1972. Güney ve Güneydoğu Anadolu'da Süne yumurta parazitleri üzerinde sürvey çalışmaları. Zirai Mücadele Araştırma Yıllığı, 62- 63.
Çetin G., Hantaş C. ve Koçak E. 2011. Bursa ve Yalova illeri hububat alanlarında Süne yumurta parazitoitleri (Hymenoptera: Scelonidae) ve popülasyon değişimleri. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş, 448.
Dikyar R. 1981. Biology and control of Aelia rostrata in central Anatolia EPPO Bull., 11 (2); 39-41.
Doğanlar M. 2001. Trissolcus Species of Turkey: Taxonomy and Biology (Hymenoptera: Scelionidae) Parasitic Wasps Evolution, Systematics, Biodiversity and Biological Control International Symposium, 14-17 May 2001 Köszeg, Hungary, 328-334.
Karsavuran Y. 1986. Bornova (İzmir ) koşullarında çeşitli kültür bitkilerinde zarar yapan Dolycoris baccarum (L.) (Heteroptera: Pentatomidae)'un biyolojisi ve ekolojisi üzerinde araştırmalar. Türkiye Bitki Koruma Dergisi, 10 (4):213-230.
Kaya E., Koçak E. Yılmaz E. ve Güven B. 2009. Manisa ili hububat alanlarında süne yumurta parazitoitleri (Hymenoptera: Scelionidae) ve popülasyon değişimleri. Türkiye III. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 369, Van, 2009.
Kılıç A. U., Çatalpınar A. ve Adıgüzel N. 1980. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Süne (Eurygaster integriceps Put.) üzerinde entegre mücadele imkânlarının araştırılması. Diyarbakır Bölge Zir. Müc. Araşt. Enst.
Kıvan M. 1998. Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera: Scutelleridae)'nin yumurta parazitoiti Trissolcus semistriatus Nees (Hymenoptera: Scelionidae)'un biyolojisi üzerinde araştırmalar. Türkiye Entomoloji Dergisi, 22(4); 243-257.
Koçak E. ve Kılınçer N. 2001. Türkiye süne ?Eurygaster spp. (Het.: Scutelleridae)? yumurta parazitoidi Trissolcus (Hym.:Scelionidae) türleri. Bitki Koruma Bülteni, 41(3-4):167-181.
Koçak E. and Kodan M. 2006. Trissolcus manteroi (Kieffer 1909) (Hymenoptera, Scelionidae): Male Nov. with new host from Turkey. J. Pest. Sci., 79: 41-42.
Koçak E., Kodan M. ve Babaroğlu N. 2008. Bazı insektisitlerin Kımıl (Aelia rostrata Boh., Het.: Pentatomidae) yumurta parazitoiti Trissolcus rufiventris Mayr (Hymenoptera: Scelionidae)'e etkileri üzerinde araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2): 52-59. 7.
Kodan M.2007.Yumurta parazitoidi Trissolcus (Hymenoptera: Scelionidae) türlerinin Orta Anadolu Bölgesinde biyolojisi üzerinde araştırmalar. Doktora tezi, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 167 s.
Kodan M. 2013. Süne yumurta parazitoiti Trissolcus spp. (Hym.: Scelionidae) ve biyolojik mücadelede kullanım olanakları 1. Bitki Koruma Ürünleri ve Makineleri Kongresi Bildirileri, 2-4 Nisan 2013, Antalya, 195-215.
Lodos N. 1961. Türkiye, Irak ve Suriye'de süne (Eurygaster integriceps Put) problemi üzerinde araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fakültesi Yayınları, Ege Üniv. Matbaası, No: 51, 115 s., İzmir.
Lodos N. 1986. Türkiye Entomoloji II. Genel uygulamalı ve faunistik. Ege Üniversitesi, Bitki Koruma Bölümü, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir, s: 580.
Melan K. 1994. Trakya Bölgesi'nde süne türleri ve süne yumurta parazitoitleri. 3. Biyolojik Mücadele Kong. Bil., İzmir, s. 147-154.
Memişoğlu H. ve Özer M. 1994. Ankara ilinde Avrupa sünesi (Eurygaster maura L., Hemiptera: Scutelleridae)'nin doğal düşmanları ve etkinlikleri. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 25-28 Ocak 1994 İzmir, 175-186.
Memişoğlu H., Özkan M. ve Melan K. 1994. Orta Anadolu Bölgesi'nde kımıl (Aelia rostrata Boh. Hemiptera: Pentatomidae)'in doğal düşmanları ve etkileri. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 25-28 Ocak 1994 İzmir, 187-194.
Öncüer C. ve Kıvan M. 1995. Tekirdağ ve çevresinde Eurygaster (Het.:Scutelleridae) türleri, tanımları, yayılışları ve bunların Eurygaster integriceps Put.'in biyolojisi ve doğal düşmanları üzerinde araştırmalar. Türkiye Tarım ve Orman Dergisi, 19(4), 223-230.
Popov C., Rosca I., Fabiritius K. and Vonika I. 1985. Cercetari Privind relatia daunator- parazit oofag, in arealul de daunara al ploşniteler cerealelor din Romania. Bul. Prıt. Pl. 1-2, 71-79.
Rosca I., Popov C., Vonica A. and Fabiritius K. 1996. The role of natural parasitoids in limiting the level of sunn pest populations. In sunn pest and their control in the near east. FAO, PPP Paper, 138:35-46. Food Agriculture Organization of the United Nations, Rome. Italy.
Safavi M. 1968.Etude biologique et ecologique des hymenopteres parasites des eufs des punasies des cereales. Entomophaga, 13(5), 381-495.
Şimşek Z. 1996. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde süne [Eurygaster integriceps Put. (Het: Scutelleridae)] Scelionidae)'un renkli yapışkan tuzaklar kullanılarak popülasyon seyrinin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni, 36(1-2); 9-16. semistriatus Nees. Hym.:
Şimşek Z. 1999. Sivrihisar (Eskişehir)'da hububat ekilişlerinde Avrupa sünesi (Eurygaster maura L.) ile yumurta parazitoiti Trissolcus semistriatus Nees.'nin populasyon gelişmesi. Türkiye 4. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 26-29 Ocak 1999 Adana, 107-120.
Şimşek Z. ve Yaşarakıncı N. 1989. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde süne (Eurygaster integriceps Put.) yumurta parazitleri (Trissolcus spp.)'nin biyo-ekolojisi. Uluslararası Biyolojik Mücadele Sempozyumu Bildirileri, 27-30 Kasım 1989 Antalya, 79-84.
Şimşek N., Güllü M. ve Yaşarbaş M. 1994a. Akdeniz Bölgesi'nde süne (Eurygaster integriceps Put.)'nin doğal düşmanları ve etkinlikleri üzerinde araştırmalar. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi, 155-164.
Şimşek N. ve Sezer A. C. 1985. Hatay ilinde buğdayda süne (Eurygaster integriceps Put.)'nin yumurta ve nimf popülasyonu ile zararı üzerinde ön çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 25(1-2), 31-48.
Şimşek Z., Yılmaz T. ve Yaşarakıncı N. 1994b. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde süne (Eurygaster integriceps Put.) ile yumurta parazitoidi (Trissolcus semistriatus Nees)'nin populasyon gelişmeleri üzerinde araştırmalar. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 25-28 Ocak 1994 İzmir, 165-174.
Tarla Ş. 1997. Antakya ve çevresinde Süne, Eurygaster integriceps Put. yumurta parazitoitlerinin tespiti ve bunların kitle üretim olanakları üzerinde araştırmalar. Master Tezi, M. K. Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay, 57 s.
Tarla Ş. 2002. Süne ?(Eurygaster integriceps Put) (Het: Scutelleridae)?'nin yumurta parazitoiti olan Trissolcus semistriatus Nees (Hymenoptera, Scelionidae)'un bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi, farklı yoğunluklarda doğaya salınması ve etkinliklerinin değerlendirilmesi. Doktora tezi Ç. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 123 s.
Varma G.C. and Singh P.P. 1987. Effect of insecticides on the emergence of Trichogramma brasiliensis (Hymenoptera: Trichogrammatidae) from parasitized host eggs. Entomophaga, 32(5); 443-448.
Voronin K. E. 1981. Ecological aspects of behavior of Telenominia (Hym. Scelionidae) Pp. 36-42, in: Pristavko, V. P. (ed.), Insect behavior as a basis for developing control measures against pests of field crops and forests. Oxonian Press PVT Ltd., New Delhi, Calcutta, vii + 238 pp. [Zool. Rec. 1981]
Waage J. K. 1998. Süne ve yakın türlerin mücadelesinde yumurta parazitoitlerinin üretim ve salımı. Entegre Süne Mücadelesi I. Workshop Raporu 6-9 Ocak 1998 Ankara, Türkiye s.15-33.
Yılmaz T. 1995. Trakya Bölgesi'nde süne (Eurygaster spp., Het.: Scutelleridae) türlerinin mücadelesine yönelik biyo-ekolojik kriterler üzerinde çalışmalar (Proje no: BKA/06-E-013 I. yıl raporu) Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Edirne.
Yüksel M. 1968. Güney ve Güneydoğu Anadolu'da süne Eurygaster integriceps Put.'un yayılışı, biyolojik ekoloji epidemiyolojisi ve zararı üzerinde araştırmalar. Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü Yayınları, No. 46, Ankara.
Zeren O., Yiğit A. ve Güllü M. 1994. Süne Eurygaster integriceps Put (Hemiptera, Scutelleridae) mücadelesinde kullanılan ilaçların laboratuvar koşullarında yumurta parazitoitleri, Trissolcus spp. (Hymenoptera: Scelionidae)'ye etkileri. Türkiye 3: Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirileri, 25-28 Ocak 1994 İzmir, 195-203.
Zwölfer W. 1942. Anadolu'nun zararlı bireylerinin tanınması üzerine etüd II. Sünenin (Eurygaster integriceps Put.) kendisinin muhit hayati faktörlere karşı olan münasebetleri, (Çeviren: Mithat Ali Tolunay) T.C.Ziraat Vekalet Neşriyatı: 543, Nebat Hastalıklar Serisi: 10, 35-66.