Mısırda tohum çürüklüğü ve fide yanıklığı yapan etmenlerin başında top-rak kaynaklı Pythium spp. ve tohum kaynaklı Fusarium moniliforme gelmektedir. Bu çalışma, Ülkemizde bu funguslara karşı etkili preparatları tespit etmek amacıyla yapılmıştır. İlk üç yıl (1989-1991) ve altıncı yıl (1994) tarla şartlarında yürütülen denemeler, dördüncü yıl (1992) ve beşinci yıl (1993) kontrollü koşullarda laboratuvar ve alçak tünellerdeki kasalar içinde yapılmıştır. Çeşit olarak, birinci yıl FR-619 saf hat mısır çeşidi, diğer yıllarda TTM-8119 mısır çeşidi kullanılmıştır. Bütün denemeler bir sezonda birden fazla zamanlı olarak yapılmıştır. İlaç olarak benomyl, thiram, mancozeb, carbendazim, maneb ve captan etkili maddeli ilaçlar kullanılmıştır. Denemeler sırasında tohumda,ekimden önce ve sonra ayrıca ekim yapılan topraklarda funguslar tespit edilmiş, toprak sıcaklıkları da kaydedilmiştir. Denemeler tesadüf blokları ve parselleri deneme desenine göre yedi karakterli, 3-5 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Tarla denemelerinde her parsel iki sıradan oluşmuş ve her parsele toplam olarak 50-80 adet tohum ekilmiştir. İlk üç yıl parseldeki sıraların biri üzerine darı tohumları üzerinde yetiştirilen F.moniliforme de verilmiştir. Dördüncü ve beşinci yıl denemeleri, hayvan gübreli toprak ve tarla toprağı kullanılarak rulo havlular ve kasalarda yapılmıştır. Bu denemelerde bazı kasalara laboratuvarda PDA ortamında yetiştirilen F.moniliforme süspansiyonundan verilmiştir. Tarla denemelerinde ekimler ağırlıklı olarak nisan ve mayıs aylarında, kontrollü koşullarda yapılan denemeler ise mart ayında yapılmıştır. Sayımlar genellikle çıkışlardan iki-üç hafta sonra yapılmıştır. Ekilen tohumlar üzerinde F.moniliforme'ye rastlanılmıştır. Tarla toprakla-rında ise Pythium sp., Fusarium sp., Pencillium sp., Alternaria sp. tespit edilmiştir. Birinci ve ikinci yıl toprak sıcaklıkları ölçülememiştir. Üçüncü yıl her üç ekimde de toprak sıcaklıkları ortalama 15°C; altıncı yıl 13°C ve daha yüksek olmuştur. Kasa denemelerinde ise 11°C (9.5-12.5°C) civarındadır. Birinci, ikinci, üçüncü ve altıncı yıl yapılan tarla denemelerinde ilaçlılarla kontrol parselleri arsında hastalık oranı bakımından istenilen farklar ortaya çıkmamıştır. Dolayısıyla ilaçların tarladaki etkinliği hakkında bir fikir elde edilememiştir. Dördüncü ve beşinci yıl rulolardan benomyl ve carbendazim etkili maddeler hariç %45-100 arasında etki elde edilmiştir. Dördüncü yıl kasalardan carbendazim hariç %45-85 etki sağlanırken beşinci yıl %45-100 arasında etki elde edilmiştir. F.moniliforme ile düşük sıcaklıklarda yapılan denemelerde bu fungusun mısır tohumlarını hastalandırmadığı görülmüştür. Tarla şartlarında yapılan denemelerde ilaçlı parsellerle kontrol parselleri arasında istenilen farklar ortaya çıkmamıştır. Bu durum bölgemizde erken ekim yapılan nisan ayı dahil ekim yapıldığında tohumların hastalanmadan çıkabileceğini göstermiştir. Rulo ve kasa testlerinde kontak etkili ilaçlar %45-100 etkili olurken, sistemik ilaçlar etkisiz olmuşlardır. Denemeye alınan ilaçlar tarla şartlarında etkili olmamasına rağmen, kontrollü şartlarda yapılan denemelerde %45-100 seviyesinde etkili olmalarından dolayı, tohum çürüklüğünün devamlı problem olduğu topraklarda kontak etkili ilaçlar (thiram, captan, maneb ve mancozeb) zorunlu hallerde kullanılabilirler. Bu hastalıklara karşı en etkili kültürel mücadele yöntemi ise mısır tohumlarının normal zamanda ekilmeleridir. Bu şekilde, tohum ilaçlamasına gerek kalmadan normal bitki çıkışı olmaktadır.

The most important agents causing seed rot in corn are soil-borne Pythium spp. and seed borne Fusarium moniliforme. This study was carried out to determine the efficient chemicals against these agents in Türkiye. Experiments were conducted in field conditions in the first three years (1989, 1990 and 1991) and the sixth year (1994).The studies were carried out in controlled conditions (in laboratory and low plastic tunnel) in the fourth year (1992) and in the fifth year (1993). TTM-8119 corn variety was used as material during all experiments but FR-619, pure line corn variety in the first year. All experiments were conducted in different periods in the same season and benomyl, thiram, mancozeb, carbendazim, maneb and captan were used as chemicals. Fungus originated from seed and soil were determined before and after seed sowing. Also, the soil temperatures were determined. Experiments were designed according to the randomized complete block and completely randomized design with seven treatments and generally four replications. Each plot was formed as two sowing line and 50-80 seeds were sown in each plot. Fungus, F. moniliforme, produced on millet seed was also inoculated on one sowing line of plots in the first three years. Experiments were conducted in rolled towels and chest filled with soil and barnyard manure mixtures in the fourth and the fifth years. Some chest were inoculated F.moniliforme suspensions. F. moniliforme was produced on PDA media in the laboratory conditions. Seeds were sown during April and May in the field conditions frequently and in March in controlled conditions. Countings, generally, were made 2-3 weeks after the emergence F. moniliforme was observed on the seeds were sown, commonly, whereas Pythium sp., Fusarium sp., Penicillium sp. and Alternaria sp. were commonly seen in fields soils. Soil temperatures were not recorded in the first and second years. Soil temperatures during the third year, sixth year (except the last three sowing) and under chest conditions (fourth and fifth years) were average 15.5°C, 13°C and 11°C (9.5-12.5°C), respectively. Differences between disease ratio at the control and the other plots were not important in field experiments conducted in the first, the second, the third and the sixth years. So, it was not concluded if the chemicals were effective or not under field conditions. Tested chemical showed 45-100% effectiveness according to the results of rolled towel test in the fourth and fifth years, but benomyl and carbendazim did not give effective control. All the chemicals were effective, but carbendazim showed 45-85% effectiveness in the fourth year and 45-100 % effectiveness in the fifth year according to the results of chest experiments. Experiments conducted under low temperatures showed that F.moniliforme could not infect corn seeds. Field experiments showed that seeds can emerge without becoming infected if they are sowed in early season including April. As a result of the rolled towel and chest tests, contact chemicals gave 45-100% effectiveness, but systemic chemicals were not effective against the disease. Although it could not be get as a result from the field experiments, they might be used as seed chemicals (thiram, captan, maneb ve mancozeb) against having seed rot problem because of tested chemicals showed 40-100% effectiveness under controlled conditions.