Berkan MERT, Cemalettin ÇİFTÇİ, Mehmet ATAK

EKMEKLİK BUĞDAY ÇEŞİTLERİNDE FARKLI AZOT DOZLARININ BAZI VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Bu araştırma, 2002 yılında Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Araştırma Uygulama Çiftliğinde yürütülmüştür. Araştırma, bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı azot dozlarının bazı verim öğeleri üzerine etkilerini incelemek amacıyla kurulmuştur. Denemede, Gün-91, İkizce-96, Mızrak, Uzunyayla ve Yakar-99 ekmeklik buğday çeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. Beş değişik azot dozu (2, 4, 6, 8 ve 10 kg/da N) kullanılmış olup, azotun yarısı ekimle birlikte kalan diğer yarısı da sapa kalkma döneminden önce verilmiştir.Kullanılan azot dozuna göre bitki boyu, başak uzunluğu, başakçık sayısı, başakta tane sayısı ve başakta tane ağırlığı yönünden istatistiki farklar elde edilirken, bitkide fertil kardeş sayısı istatistiki yönden önemsiz bulunmuştur.Araştırma sonuçlarına göre bitki boyu 83.60-97.36 cm, başak uzunluğu 66.06-94.46 mm, başakçık sayısı 14.13 - 20.13 adet, başakta tane sayısı 31.13 - 47.20 adet, başakta tane ağırlığı 1.11-1.86 g, tane verimi 265.00 - 441.66 kg/da, 1000 tane ağırlığı 34.53 - 38.67 g, hasat indeksi % 34.8 - 38.8 arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ekmeklik buğday; azot dozları; tane verimi

EFFECTS OF DIFFERENT NITROGEN DOSES ON SOME YIELD COMPONENTS IN BREED WHEAT CULTIVARS

The research was conducted at Applying and Research farm of Faculty of Agriculture, University of Ankara in 2002. The aim of the study was to investigate effect of different doses of Nitrogen fertilizer on some yield components of bread wheat cultivars. Gün-91, İkizce-96, Mızrak, Uzunyayla ve Yakar-99 bread wheat cultivars were used as plant material in the experiment. Five doses of nitrogen (2, 4, 6, 8 ve 10 kg/da N) were used. Half of the N was applied during sowing and the rest of them were applied before shooting.According to applied N doses, significant differences were obtained for plant height, spike length, spikilets number, grain number per spike, grain weight per spike. Whereas, tillers number per plant was not significant. According to results, values were changed for plant height 83.60-97.36 cm, for spike length 66.06 –94.46 mm, for spikilets number 14.13-20.13, for grain number per spike 31.13- 47.20, for grain weight 1.11-1.86 g, for grain yield 265.00 - 441.66 kg/da, for thousand seed weight 34.53 - 38.67 g, and harvest index 34.8 - 38.8 %.

Keywords:

Bread wheat; nitrogen doses; grain yield,

PDF

___

Alemdar, B.1988. Ankara yöresinde kuru şartlarda yetiştirilen bazı buğday çeşitlerinin azotlu ve fosforlu gübre istekleri. Ç.Ü. Ziraat Fak. Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, s: 115 – 125.
Anonim, 2003. Tarım İstatistikleri Özeti. T.C. Başbakanlık D.İ.E. Ankara.
Aydın, A.B. 1987. Tokat, Amasya, Sivas ve Yozgat illerinde kuru koşullarda yetiştirilen buğdayın azotlu ve fosforlu gübre isteği ve Olsen fosfor analiz metodunun kalibrasyonu. Türkiye Tahıl Sempozyumu. 6-9 Ekim, s: 627-644, Bursa.
Barutçu, A. 1974. Erzurum ovasında azotlu ve fosforlu gübrelerin sulu ve kıraç şartlarda yetiştirilen kışlık yayla-305 ve yazlık kırık buğday çeşitlerinin verimine etkisi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 341, Ziraat Fak. Yayın No: 163, Araştırma Serisi: 97, Erzurum.
Christiansen, N.W. and Meints, V.W. 1982. Evaluating N fertilizer sources and timing for winter wheat. Agronomy Journal; 75 (5): 840-844.
Dinçer, N.1972. Azotlu gübre ve ekim sıklığının ekmeklik ve makarnalık buğdaylarda verim, verim komponentleri ve bazı agronomik karakterlere etkisi üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, İzmir.
Düzgüneş, O., Kesici, T. Kavuncu, O. ve Gürbüz, F. 1987. Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metodları II) A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No:1021, Ders Kitabı: 295, Ankara.
İlbeyi, A. ve Deniz, Y. 1998. Bolu ovasında yetiştirilen buğdayı azotlu gübre isteği. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 106-1998. Ankara. S.360-370.
Genç, İ. 1974. Yerli ve yabancı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşitlerinde verim ve verime etkili başlıca karakterler üzerinde araştırmalar. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları No:82, Bilimsel inceleme ve araştırma tezleri. 10. s.83. Adana.
Gençtan, T. ve Sağlam, M. 1993. Trakya koşullarında beş makarnalık buğday çeşidinde farklı azotlu gübre dozları ve verilme zamanlarının dönme ve kalite üzerine etkileri, Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu. s.430-440, Ankara.
Katkat, A.V., Çelik N., Yürür, N. Kaplan, M. 1987. Ekmeklik Cumhuriyet - 75 Buğday Çeşidinin Azotlu ve Fosforlu Gübre İhtiyacının Belirlenmesi. Türkiye Tahıl Sempozyumu. (TÜBİTAK), s:.583-591. Bursa.
Kün, E.,1996. Tahıllar-I. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No: 1451, Ders Kitabı. s.431-440. Ankara.
McNeal, F.H., Berg, M.A. Brown, P.L. and Mcguire, C.F. 1971. Productivity and quality response of five spring wheat genetypes, Triticum aestivum L. to nitrogen fertilizer. Agronomy Journal., 63:908-910.
Özer, M.S., Dağdeviren, İ. 1983. Harran Ovası Kuru ve Sulu Şartlarda Buğdayın Azotlu Gübre İsteği. Urfa Toprak Su Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Raporları, Genel Yayın No: 12, Şanlıurfa.
Sağlam, M. 1999. Yabancı Kökenli Beş Ekmeklik Buğday Çeşidinde Uygulanan Farklı Azot Dozlarının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, (8) 1-2 s: 67-75, Ankara.
Tosun, O., Yurtman, N. 1973. Ekmeklik Buğdayda Verime Etkili Morfolojik ve Fizyolojik Özellikler Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı. 23:418-434.
Ünver, S., 1995. Buğdayda tohum iriliğinin verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. TARM Dergisi Yayın No: 1,37 s. Ankara.