Serkan URANBEY, Dilek BAŞALMA, Arif İPEK

BAZI SOYA (Glycine max (L.) Merr.) ÇEŞİTLERİNDE YAĞ VE PROTEİN BİRİKİMİNİN MORFOGENETİK VARYABİLİTESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA

Bu çalışma, bazı soya çeşitlerinde (Williams, AP-350, A-3127 ve Corsoy) protein ve yağ birikimi bakımından bitki içi varyasyonu ve pozisyon etkisinin soya tohumunun kimyasal içeriğine ne şekilde etkide bulunduğunu saptamak amacıyla 1997 yılında Ankara koşullarında yürütülmüştür. Hasat olgunluğuna ulaşmış soya çeşitlerine ait örnek bitkiler üçe bölünmüş bu kısımlar sırasıyla dip, merkez ve üst olarak tanımlanmıştır. Aynı şekilde her bitkiden oniki bakla koparılmış üç tohuma sahip baklalardakı tohumlar bakladaki pozisyonuna göre dip, orta ve uç olarak isimlendirilmiştir Daha sonra çeşitli bitki kısımlarındaki tohumlar ile baklanın farklı kısımlarındaki tohumlarda yağ ve protein analizleri yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre protein ve yağ birikiminin bitkideki bakla ve bakladaki tohum pozisyonuna göre değişebileceği gözlenmiştir. Her dört çeşitte de bitkinin dip kısmından uca doğru gidildikçe tohumların yağ içeriğinin azaldığı'buna karşılık protein oranının arttığı saptanmıştır. Ayrıca üç tohumlu baklaların dip kısmından ucuna doğru gidildikçe tohumların protein içeriğinin azaldığı, yağ oranın arttığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Soya; yağ; protein; variation

A RESEARCH ON MORPHOGENETIC VARIABILITY OF ACCUMULATION OF OIL AND PROTEIN IN SOME SOYBEAN (Glycine max (L.) Merr.) CULTIVARS

This study was carried out to determine plant inferior variation in terms of accumulation of ail and protein and how position effect can change chemical of seed in some soybean cultivars (Williams, AP-350, A-3127 and Corsoy) under Ankara conditions in 1997. The samples were ensured from soybean cultivars reached to harvest maturity. These plants were divided to three parts and these parts were called as bottom, center and top. Besides, twelve pods per plant were broken from various portions of plant and it was regarded that each pod had content. In addition, it was determined that the protein content in pod declined from basal to tip three seeds. Three seeds were also described as tip, middle and basal of pod. Later, protein and oil content of the seeds in the different pods on the plant and at the various portions of pod were determined. Protein and oil ratio were determined at Department of Field Crops analysis lab, Faculty of Agriculture, University of Ankara. According to the results; it was observed that accumulation of oil and protein may vary position of pod on the plant, position of the seed in the pod in all cultivars. It was determined to decline oil content from bottom to the top, in contrast to increase protein while oil content increased in all cultivars.

Keywords:

Soybean; oil; protein; variation,

PDF

___

ANONYMOUS, 1998 a. FAO Production Yearbook. 52:101, Rome.
ANONYMOUS, 1998 b. Tarım İstatistikleri Özeti. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik
Enstitüsü. 2275 : 25. Türkiye.
DÜZGÜNEŞ, O., KESİCİ, T. and GÜRBÜZ, F., 1983. İstatistik Metotları. Ankara Üni. Ziraat Fak. Yayınları, No:861, Ders Kitabı:229, Ankara.
JELLUM, M.,D., and MARİON, J.E., 1966. Factors Affecting Oil Content and Oil Composıtıon of Corn (Zea mays L.) Grain. Crop Science 6:41-45.
LAMBERT, R.J., ALEXANDER, D.E., RODGERS, R.C., 1967. Effect-of Kernel Position on Oil Content in Corn {Zea mays L.). Crop science 7:1743-44.
LOKUMCU, B., 1998. Ankara Koşullarında Farklı Sıra Aralıklarıyla Yetiştirilen Erkenci Soya {Glycine max (L.) Merr.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğelerinin Araştırılması. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara (Basılmamış).
PIPER, CV., MORSE W.J., 1975. The Soybean. McGraw-Hıll, 136-139, Newyork.
ROBERTSON, J. A., W.H. MORRISON and R.L. WILSON. 1979. Effect of Plantıng Location and Temperature on the Oil Content and Fatty Acid Composıtion of Sunflower Seeds. USDS-SEA-AR Results, 19:641-643.
TURGUT, İ., BAYDAR, H., ve MARÇUARD R., 1996. Susamda {Sesamum indicum L.) Yağ ve Yağ Asitlerinin Morfogenetik ve Ontogenetik Varyabilitesi. Turkish Jour. of Agrıculture and Forestry, 20: 459-462. Tübıtak.
ZIMMERMAN, D.C., FICK, G.N., 1973. Fatty acids composıtıon of sunflower (Helianthus annuus L.) oil as influenced by seed position. Jour. American Chem., Soc, 50:273-275.