Ahmedê Xasî’nin Hayatı ve Mewlid Adlı Eserinde Tema

ÖzetAhmedê Xasî’nin hayatını ve sanat anlayışını irdeleyen bu çalışmamız, bualanda yapılacak yeni çalışmalara bir kaynak olmayı ve ışık tutmayı amaçlamaktadır. Peter İvanowiç Lerch’in 1857-1858 tarihinde St. Petrsburg da yayımlanan derleme birkaç Zazaca anlatı dışında Zazaca ilk yazılı eser olarak makalemizin konusu olan Ahmedê Xasi’nin”Mevlid”idir. Miladi 1892’de kalemealınan bu eser, 1899’da basılmıştır. Bu makale, ölmeye yüz tutmuş, zayıfladıkçazayıflamış bir dili yeniden canlandırma ve onun konuşulup yazılmasına vesileolma hedefiyle yazılmıştır. Ahmedê Xasi’ye göre; Zazaca, kelime, şiirsel söylemve edebî yönden çok zengin bir içeriğe sahiptir. Bu çalışmada, Ahmedê Xasî’ninkaleminden bu gerçek gösterilmeye çalışılmıştır.Bu makalede, iki hususa değinilmektedir:1- Ahmedê Xasî’nin Hayatı2- Ahmedê Xasî’nin Mevlid’indeTema.Çalışmaya örnek teşkil etmesi bakımından her bölümden Zazaca beyitlerderlenmiş ve bunlar Türkçe karşılıklarıyla birlikte verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Ahmedê Xasî, Mevlid, Allah, Tasavvuf, Muhammed,Salat.AbstractThis study which examines the life of Ahmedê Xasî and his sense of art aimsto be a light and a core study for new researches. The topic of this article is thefirst Zazaki texts called Mewlid written by a native speaker Ahmedê Xasi writtenin 1892 and published in 1899. It is written with the intention of vivifying alanguage that is in the period of extinction. As Ahmedê Xasi says, Zazaki has arich alphabet, a rich vocabulary and a poetical way of saying to be standardized.This truth is intended to be shown in the eyes of Ahmedê Xasi.Two subjects are mentioned in this article;1- The life of Ahmedê Xasi.2- The theme of Xasi’s Mevlid.Some Zazaki couplets are presented and tranlated into Turkish.Keywords: Ahmedê Xasi, Mewlid, God, Muhammed, Salat,

___

  • Erdoğan, M. Ali, 20 Mayıs 2011 Tarihli Doğruhaber Gazetesi, Esenler/İstan- bul, Yıl: 4, Sayı: 164, S.2,
  • Kar, Cihat, “Zaza Dili Araştırmalarının 150 Yıllık Geçmişi Üzerine-1” www. zazaki-institut.de/peseroki/cime/CIME 8 nustey. Pdf, Pel: 2-12
  • Korkusuz, M. Şefik, Tezkire-i Meşayih-i Amid-I Diyarbekir Velileri, Kent Ya- yınları, İstanbul, 2004, 1. Baskı.
  • Lezgin, Roşan, Türkçe- Kürtçe(Zazaca) Sözlük & Ferheng Kurdî(Zazakî)- Tirkî, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekîr, 2013.
  • Sarı, Mevlût, El-Mevarid, Arapça Türkçe Lûgat, İpek Yayın Dağıtım Paz. A.Ş, İstanbul, 2004.
  • Varol, Murat, Zazalarda Mevlid ve Siyer Geleneği, 2. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu, Bingöl Üniversitesi Yayınları, s. 625-654
  • Ehmedê Xasî, Mewlidê Kirdî, Amadekar û Tadayîş Lezgin Roşan, Nûbihar, İs- tanbul, 2013.
  • Mele Ehmedê Xasî, Mewlid, Tadayox W.K. Merdimin, Hivda İletişim, İstanbul, 2008