RUSYA'DA İSLÂM FELSEFESİ VE İSLÂM FİLOZOFLARI İLE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR: FÂRÂBÎ ÖRNEĞİ

İ slâm Felsefe ve Bilim geleneğinin en önemli temsilcilerinden biri Ebû Nasr el-Fârâbî'dir. Bu ünlü Türk filozof-bilgini üzerine dünyanın çeşitli bölgelerinde yüzyıllardan beri on binlerce çalışma yapılmış, filozofun eserleri muhtelif dillere defalarca tercüme edilmiş; hatta özel Fârâbî bibliyografya çalışmaları alanı bile oluşmuştur. Rusya'da da aynı durumdan söz etmek mümkündür. Şöyle ki, Fârâbî'nin bir kısım eserleri Rusçaya tercüme edilmiş, onun felsefî ve bilimsel mirası hem SSCB hem de SSCB sonrası dönemde özel araştırma konusu yapılmıştır.Bu makalede Fârâbî üzerine Rusça olarak yapılmış araştırma ve çalışmalar tespit edilerek değerlendirilmiş, İslâm felsefesinin Rus oryantalizmi açısından yorumlanma biçimlerine yer verilmiştir. Makalede, SSCB dönemi ve sonrasında Fârâbî ile ilgili olarak ortaya konmuş başlıca yayın ürünleri tahlil edilmiştir. Özellikle Fârâbî'ye dair literatürü geniş ölçüde içermeleri bakımından önem taşıyan birkaç bibliyografik çalışmaya işaret edilmiştir.

Studies on Islamic Philosophy and Muslim Philosophers in Russia: Works on Farabi

E bû Nasr el-Fârâbi is one of the most important representatives of Islamic philosophy and science. During hundred of years, thousands of study have been done, the works of philosopher have been translated into numbers of languages many times, even special area of study for bibliography of Fârâbi has been established. The same situation is valid for Russia as well. As, some of the works of Fârâbî have * Bu makale, yazarın 2010 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde hazırladığı Rusya'da İslâm Felsefesi Çalışmaları ve İslâm Felsefesinin Yorumu başlıklı doktora tezinden konunun yeniden çalışılması suretiyle üretilmiştir.** Yrd. Doç. Dr., Bingöl Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümü, feganibeyler@gmail.com.been translated into Russian, also his philosophical and scientific heritage have been a special subject of study both in the period of USSR and after the period of USSR. In this article, the researches and studies in Russian language have been ascertained and have been evaluated, and it is mentioned in this study that the commentary styles of Islamic Philosophy from the point of view in Russian Orientalism. In the study, principle publications about Fârâbî, issued during the period of USSR and after USSR, have been analysed. Especially some of these important publications pointed out in this study, as they include a wide literature about Fârâbî.

PDF

___

BRYANOV, V. A., BURABAEV, M. S., KURMANGALİEVA, G. K., SAGA- DEEV, Artur Vladimiroviç: Sotsialnıye, Etiçeskiye i Estetiçeskiye Vzglyadı al- Farabi, Nauka Yayınları, Alma-Ata, 1984.
BULUT, Yücel: Oryantalizmin Kısa Tarihi, 2. baskı, Küre Yayınları, İstanbul, 2006.
BURABAEV, M. S., KENESARİN, A. M., KURMANGALİEVA, G. K.: Prob- lemı Bıtiya i Poznaniya v Filosofiyi al-Farabi, Alma-Ata, 1988.
CUNBUR, M., BİNARK İ., SEFERCİOĞLU N.: Fârâbî Bibliyografyası, Baş- bakanlık Basımevi, Ankara, 1973.
FROLOVA, E. A.: Arabo-İslamskaya Filosofiya v Sredniye Veka, Moskova, 1998.
---------, Problema Verı i Znaniya v Arabskoy Filosofiyi, Moskova, 1983.
GRİGORYAN, S. N.: Farabi: Kommentarii k "Kategoriyam" Aristotelya, İzbrannıye Proizvedeniya Mısliteley Stran Blijnogo i Srednogo Vostoka IX-XIV vv., Nauka Yayınları, Moskova, 1961.
---------, Farabi: Kommentarii k "Vvedeniyu" Porfiriya, İz İstoriyi Filosofiyi Sredney Aziyi i İrana VII-XII vv., Nauka Yayınları, Moskova,1960.
---------, Farabi: O Proishojdeniyi Nauk, İz İstoriyi Filosofiyi Sredney Azii i İrana VII-XII vv., Nauka Yayınları, Moskova, 1960.
---------, Farabi: Suşestvo Voprosov, İzbrannıe Proizvedeniya Mısliteley Stran Blijnogo i Srednogo Vostoka IX-XIV vv., Nauka Yayınları, Moskova, 1961.
---------, Farabi: Traktat o Vzglyadah Jiteley Dobrodetelnogo Goroda, İz İstoriyi Filosofiyi Sredney Azii i İrana VII-XII vv., Nauka Yayınları, Moskova, 1960.
HAYİT, Baymirza: Sovyetler Birliği'ndeki Türklüğün ve İslâm'ın Bazı Mese- leleri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 1987.
HAYRULLAYEV, Muzaffer Muhyiddinoviç: Ebu Nasr al-Farabi, Moskova, 1982.
İVANOV, A. S.: Uçeniye al-Farabi o Poznavatelnıh Sposobnostyah Çelove- ka, Nauka Yayınları, Alma-Ata, 1977.
İSLÂM FELSEFESİ TARİHİ, Editörler: Seyyid Hüseyin Nasr, Oliver Leaman, çevirenler Şamil Öçal, Hasan Tuncay Başoğlu, Açılım Kitap Yayınları, Cilt: 3, İstan- bul, 2007.
KASIMJANOV, A. H.: Ebu Nasr al-Farabi, Moskova, 1982.
KAYA, Mahmut: "Farâbî", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstan- bul, 1995, C: XII.
NETTON, Ian Richard: Fârâbî ve Okulu, çeviren Mehmet Vural, Elis Yayınları, Ankara, 2005.
NİSANBAYEV, Abdulmalik: "Kazakistan'da Fârâbî Araştırmalarının Yeni Bo- yutları: Netice ve Perspektifler", çeviren Didar Shauyenov, Uluslararası Fârâbî Sem- pozyumu Bildirileri, Elis Yayınları, Ankara, 2005.
SAİD, Edward W.: Şarkiyatçılık: Batı'nın Şark Anlayışları, çeviren Berna Ünler, 4. baskı, Metis Yayınları, İstanbul, 2008.
SMİRNOV, N. A.: Sovyet Rusya'da İslâm Tarihi İncelemeleri, çeviren Arif Berberoğlu, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2005.
TAŞ, İsmail: "Metodologiya v Trudah po İslamskoy Filosofiyi v Period SSSR", Teoloji Fakültesinin İlmi Dergisi, Sayı 1-2, Oş, 2001, s. 44-48.
---------, "Sovyetler Döneminde Bir İslâm Felsefecisi Olarak M. M. Hayrulla- yev ve Felsefi Görüşleri", Dini Araştırmalar Dergisi, Cilt 5, Sayı 14, Eylül-Aralık, 2002, Ankara, 2002, s. 149-167.
---------, "SSCB Döneminde İslâm Felsefesi", Marife Dergisi, Sayı 3, Yıl 2, Kış, 2002, Konya, 2003, s. 277-283.