II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE BİR EĞİTİM MODELİ: AŞİRET MEKTEBİ (1892-1908)

Aşiret Mektebi, II. Abdülhamid (1876-1908) döneminde öncellikle Arap aşiret çocukları için açılmış, daha sonra da Kürt ve Arnavut aşiret çocuklarının mektebe dâhil edildiği özel bir okuldur. Aşiret Mektebi’nin açılma sebebi, aşiret çocuklarının devlet bünyesinde eğitim almaları ve onların devlete bağlı birer birey olarak yetişmelerini sağlamaktı. Bu amaç doğrultusunda 1892 yılında İstanbul’da Aşiret Mektebi kurulmuştur. On beş yıl boyunca eğitim öğretime devam etmiştir. Başlangıçta İstanbul’da bir örnek olarak açılıp daha sonra diğer vilayetlerde de açılması hedeflenmiştir. Fakat işler planlandığı gibi gitmemiş, İstanbul’la sınırlı kalmıştır. Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi belgelerine dayanarak mektebin açılışından, mektep içinde yaşanan problemler ve mezun olan öğrencilerin durumları temel olarak ele alınmıştır.

AN EDUCATION MODEL IN THE ABDULHAMID II PERIOD: TRIBAL SCHOOL

Tribal School was primarily opened for Arab tribal children during Abdulhamid II, then it was turned into a private school where Kurdish and Albanian tribal children were included. In accordance with this purpose, education continued for 15 years. However, things did not go as planned and remained limited to İstanbul. In this study, the opening of the school, the problems experienced at the school and the situation of the graduating students were considered based on the documents of the Presidency Ottoman Archives.

PDF

___

I. Arşiv Kaynakları
COA, Bâb-ı Âli Evrak Odası: 28/2029, 30/2219, 1488/11552, 60/4458, 1366/102429, 1474/110528, 3457/259268, 3463/259719, 3518/263779,
COA, Dâhiliye Mektubi Kalemi: 2186/132, 2287/37, 2456/66, 2545/45, 2572/31, 463/36, 491/69, 492/39, 599/12, 630/28, 1177/9, 1213/7, 1270/13, 2677/70, 269/3, 2703/123, 2710/92, 2712/4, 2727/60, 2775/18, 2832/34, 2882/8, 2899/67, 1997/32, 1971/125, 2007/72, 1215/51.
COA, Dâhiliye Şifre Kalemi: 254/51.
COA, İrade Husûsi: 9/19, 16/153
COA, İrade Meclis-i Mahsus: 131/564, 131/5638, 131/5641,
COA, İrade Dâhiliye: 1415/41.
COA, İrade Taltifat: 401/23.
COA, Maârif Nezâreti Mektubi Kalemi: 412/7, 151/91, 445/59,
854/17. 554/19, 934/82, 909/29, 765/56, 470/18.
COA, Yıldız Maârif Nezâreti Maruzatı: 2/74.
COA, Yıldız Mütenevvi Maruzat: 70/14, 223/23, 76/88.
COA, Yıldız Husûsi Maruzat: 270/26.
COA, Yıldız Mabeyn Cetvelleri: 8/43.
I.Yayınlanmış Kaynaklar
BİÇER, Bekir (2016), “Sultan II. Abdülhamid’in Kürt Politikası”, Tarih Okulu Dergisi, Cilt. 9 Sayı. 26, İzmir.
BOZAN, Oktay (2017), “20. Yüzyılın Başında Eşraf-Aşiret Çatışması Milli Aşireti ve Diyarbakır Eşraf Örneği”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt.33, Sayı. 2, Ankara.
ÇETİNSAYA, Gökhan (1999), “II. Abdülhamid Döneminde Kuzey Irak’ta Tarikat, Aşiret ve Siyaset”, Divan Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, İstanbul.
DUMAN, Esmer (2019), Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında Aşiret Mektebi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Tez, Van.
ERGİN, Osman Nuri (1977), Türk Maârif Tarihi, Cilt. III-IV, İstanbul.
İNALCIK, Halil (2005), “Türkler ve Balkanlar”, Bal-Tam Türklük Bilgisi, III, Prizen Yayınları.
KODAMAN, Bayram, (1991), “Mekteb-i Hümâyunu”, DİA, Cilt. VI, TDV, İstanbul.
..............., (1987), Sultan II. Abdülhamid Devri Doğu Anadolu Politikası, Ankara, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
SİVRİKAYA, İbrahim (1972), “Osmanlı İmparatorluğu Aşiretlerin Eğitimi ve İlk Aşiret Mektebi”, Türk Tarih Dergisi, Cilt. XI, Sayı. 63, Ankara.
YAVUZ, Nuri (2012), “Fırka-i İslâhiye Ordusunun Özellikleri ve Faaliyetleri”, Akademik Bakış Dergisi, Cilt V, Sayı. 10, Kırgızistan.