I. BALKAN SAVAŞI’NIN DOĞU HAREKÂT ALANINDA OSMANLI ŞARK ORDUSU’NUN HARP TARİHİ BAĞLAMINDA ANALİZİ

Balkan Savaşı’nın meydana gelmeyeceğine dair gerek ulusal, gerekse uluslararası basının Osmanlı kamuoyunu yanlış yönlendirme faaliyetleri Osmanlı Devleti bürokrasisinde netice vermiş, bu yanlış algı ortamında Osmanlı Ordusu çok kısa zaman sonra vuku bulacak bir savaşa oldukça hazırlıksız yakalanmıştır. Söz konusu savaşta Osmanlı Devleti, ilk olarak 14.yüzyılda ayak bastığı ve belki de imparatorluk olmasında temel güç kaynağını teşkil eden bir coğrafyayı kaybettiği gibi, aynı zamanda bu bölgede kendisiyle manen güçlü bir bağı olan nüfus kitlesini de kaderi ile baş başa bırakmıştır. Osmanlı açısından Balkan coğrafyasında kaybedilen bu harplerin nedenleri arasında dini, siyasi, ekonomik faktörlerin önemi muhakkaktır. Fakat askerî alanda yapılan hatalar, bu hazin neticenin bir diğer önemli nedenidir. Balkan Savaşı’nın arifesinde başta yığınaklanma konusunda yanlış yapılması, askerî eğitimin göz ardı edilmesi, teçhizat, donanımsal noksanlar, ordu içi politizasyonun yansımalarının devam etmesi ve harp prensiplerine yeterince riayet edilmemesi sonucunda yüzyıllardır hüküm sürülen çok önemli bir coğrafya kaybedilmiştir. Üstelik nüfus hareketleri ile bölgenin demografik yapısı da değişmiştir. Osmanlı için “Balkan Faciası” olarak hatırlanacak olan ve Balkanların siyasî haritasını önemli ölçüde değiştiren Balkan Savaşları, yaptığı etkiler ile bir açıdan I. Dünya Savaşı’nın hazırlayıcısı olmuştur. Bu makalede I. Balkan Savaşı’nın Doğu harekât alanı “teşkilat-teçhizat-silah-tefekkürat-talim-harp prensipleri” ana ekseninde ele alınarak askerî tarih açısından bulgular ortaya konacaktır.

ANALYSIS OF THE OTTOMAN EASTERN ARMY IN THE EAST OPERATION AREA OF THE FIRST BALKAN WAR, IN THE CONTEXT OF WAR HISTORY

The misdirection acts of both national and international press for the Ottoman public opinion about that the Balkan War would not occur had succeeded in the bureaucracy area of the Ottoman State and in this misperception atmosphere, the Ottoman Army was caught very unprepared for a war that would take place very soon. In this unprepared war, the Ottoman State left its geographical position that firstly arrived in the 14th century, and perhaps that was the main source of its power, and also in this region, Ottoman State left a mass of population which owning a very strong moral connection with themselves. In terms of Ottoman, amidst the causes of these wars that had been lost in Balkan geography; the importance of religious, political and economic factors is doubtless. But the wrongs those made in the military area have another important cause of this distressing result. On the eve of the Balkan War, crucial geography which has been ruling for centuries was lost mainly due to wrong military force concentration, also the ignorance of military education, equipment, hardware deficiencies, reflections of intra-military politics and insufficient compliance with war principles. Moreover, by population movements, demographic structure of the region had also changed. The Balkan Wars, which would be remembered as the “the Balkan Tragedy” by the Ottomans, and which had significantly changed the political map of the Balkans, had been a preparation for a kind of World War I with its effects. In this article, the east operation area of the First Balkan War will be examined on the main axis of “organization equipment-guns-reflections-training-war principles” and findings that will be put forth in terms of military history.

PDF

___

Abdullah Paşa’nın Balkan Harbi Hatıratı (2012) (Haz. Tahsin Yıldırım, İbrahim Öztürkçü), DBY (Dün Bugün Yarın) Yayınları.
AFYONCU, Erhan (2004), Sorularla Osmanlı İmparatorluğu I, İstanbul, Yeditepe Yayınevi.
AFYONCU, Erhan (2010), Sorularla Osmanlı İmparatorluğu IV, İstanbul, Yeditepe Yayınevi.
AKARGÜN, Suat Erden (1992), Harp Tarihi Ders Kitabı-1, Ankara, Kara Harp Okulu Mat-baası.
ALTAY, Fahrettin (1970), 10 Yıl Savaş 1912–1922 ve Sonrası, İnsel Yayınları, İstanbul.
ARCHER, Christon I ve FERRİS, John R. ve HERWİNG, Holger H. ve TRAVERS, Timothy H.E. (2006), Dünya Savaş Tarihi (Özgün adı: World History of Warfare), Çev. Cem Demirkan, İstanbul, Akyüz Yayın Grubu.
AŞKIN, Sevgi (2007), Balkan Savaşlarında Edirne, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-titüsü, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
ATATÜRK, Mustafa Kemal ve CONKER, Nuri (2017), Zabit ve Kumandan ile Hasbihal-Zabit ve Kumandan, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Balkan Savaşı’na Katılan Komutanların Yaşam Öyküleri-Alay ve Daha Üst Birlik Komutanları (2004), Ankara, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
BAYAT, Mert (1983), “Strateji-Tarih-Coğrafya İlişkileri”, Birinci Askerî Tarih Semineri Bildiriler I, Ankara, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, ss. 61-69.
BEŞİKÇİ, Mehmet (2017), “On Yıllık Harp ve Topyekün Seferberlik”, Osmanlı Askerî Tarihi-Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918, Ed. Gültekin Yıldız, İstanbul, Timaş Yayınları, ss.287-311.
BÜYÜKYUMUKOĞLU, İbrahim (1983), “Askerî Tarih’in Kaynakları”, Birinci Askerî Tarih Semineri Bildiriler-I, Ankara, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Ya-yınları, ss.103-112.
ÇAKMAK, Fevzi (2012), Batı Rumeli’yi Nasıl Kaybettik-Garbî Rumeli’nin Sûreti Ziyaı ve Balkan Harbi’nde Garp Cephesi, Yay. Haz. Ahmet Tetik, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
ER, Serkan (2014), “Balkan Harbi’nde Osmanlı Ordusu’nun Seferberlik Planı”, Tarih Dergisi, İstanbul, Sy. 59, ss.137-188.
ERENDİL, Muzaffer (1990), Askerî Tarih ve Türklerde Askerî Tarih Çalışmaları, Ankara, Genkur. Basımevi.
FERİK AHMET MUHTAR PAŞA (2014), Kırım Harbi’nde Silistre Müdafaası 1953-1954 Tuna Seferi, Yay. Haz. Gültekin Yıldız ve Fatih Tetik, İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları.
GENCER, Ali İhsan ve ÖZEL, Sabahattin (2009), Türk İnkılâp Tarihi, İstanbul, Der Yayınları.
GÖRGÜLÜ, İsmet (2014), On Yıllık Harbin Kadrosu 1912–1922, Ankara, Türk Tarih Kuru-mu.
Harp Tarihi Ders Notları-Birinci Kitap (1983), Ankara, Harp Okulu Basımevi.
İNALCIK, Halil (2013). Osmanlı ve Modern Türkiye-Araştırmalar, İstanbul, Timaş Yayınları.
KARADAŞ, Yücel (2014), “Osmanlı Ordusu’nun Balkan Savaşı’ndaki Yenilgisinde Osmanlı Subaylarının Rolü”, 100.Yılında Balkan Savaşları (1912-1913) İhtilaflı Duruşlar 1.Cilt, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, ss. 641-650.
KARAL, Enver Ziya (1996), Osmanlı Tarihi Cilt IX, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KOCATÜRK, Kenan (1999), Bir Subayın Anıları 1909-1999 Bitmemiş Senfoni, İstanbul, Kastaş Yayınevi.
LEWİS, Bernard (1993), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev. Metin Kıratlı, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ORTAYLI, İlber (1998), Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfusu, İstanbul, İletişim Yayın-ları.
ORTAYLI, İlber (2012), Yakın Tarihin Gerçekleri-Osmanlı’nın Çöküşünden Küllerinden Doğan Cumhuriyet’e, İstanbul, Timaş Yayınları.
ORTAYLI, İlber (2014), İmparatorluğun Son Nefesi-Osmanlı’nın Yaşayan Mirası Cumhuriyet, İstanbul, Timaş Yayınları.
ÖĞRETEN, Ahmet (2014), Nizâm-ı Cedîte Dâir Askerî Lâyihalar, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
REED, John (2006), Balkanlarda Savaş, Çev. F.Burak Aydar, Sevgi Tamgüç, İstanbul, Pencere Yayınları.
SABİS, Ali İhsan (2016), Balkan Harbinde Neden Mağlup Olduk? (Yay. Haz Hasip Saygılı), İstanbul, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık.
SEDİROĞLU, Serdar Cem (2008), Batı Trakya’da Türkler, Sorunları ve Bu Sorunlarda Çözüm Esasları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Erzurum.
SEDİROĞLU, Serdar Cem (Aralık 2017), “Balkan Savaşları Arifesinde Ordunun Siyasetle İştigali ve Politizasyonunun Balkan Savaşlarının Sonucuna Olan Etkisi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sy.63, Elazığ, ss. 470-490.
SHAW, Stanford J. (2014), Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu-Savaşa Giriş, Atatürk Kültür, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ŞAYİN, Cevat (2012), “Askerî Tarih Araştırmalarında Yeni Bir Yaklaşım 3T (Teşkilat, Teçhizat, Tefekkürat)”, Osmanlı Askerî Tarihini Araştırmak: Yeni Kaynaklar, Yeni Yaklaşımlar, Ed. Cevat Şayin ve Gültekin Yıldız, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ss. 58-88.
UÇAROL, Rıfat (2000), Siyasi Tarih (1799-1999), İstanbul, Filiz Kitabevi.
UZDİL, Mahmut Beliğ (2006a), Balkan Savaşı’nda Çatalca ve Sağ Kanat Ordularının Harekâtı-Savaşın Siyasi ve Psikolojik İncelemeleri Cilt I,II, III, Yay. Haz. Özlem Demireğen ve Nurcan Aslan, Ankara, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
UZDİL, Mahmut Beliğ (2006b), Balkan Savaşı’nda Mürettep 1’inci Kolordunun Harekâtı, Yay. Haz. Ahmet Tetik ve Şeyda Büyükcan, Ankara, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
Tarihte Türk ve Bulgar İlişkileri (2004), Ankara, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
TUNAYA, Tarık Zafer (1988), Türkiye’de Siyasal Partiler C.I-İkinci Meşrutiyet Dönemi, İstanbul, Hürriyet Vakfı Yayınları.
YILDIZ, Gültekin (2017), “Kara Kuvvetleri”, Osmanlı Askerî Tarihi-Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918, Ed. Gültekin Yıldız, İstanbul, Timaş Yayınları, ss.47-111.
YILMAZ, Sait (2017), Uluslararası Güvenlik-Teori, Pratik ve Gelecek, Ankara, Kaynak Ya-yınları.