Osmanlı Hukûk-ı Âile Kararnâmesi’nde Hanefî Mezhebinin Görüşü Dışında Kanunlaştırılan Fıkhî Görüşler Ve Analizi

Osmanlı Devleti, Hanefî mezhebinin görüşlerini uygulama konusunda uzun süre ısrarcı olmuştur. İlk dönemlerinden itibaren Osmanlı Devleti, genelde Hanefî mezhebinin görüşlerini ihtiva eden muteber fıkıh ve fetva kitaplarını yasama ve hukuk işlerinde kullanmıştır. Bu nedenle diğer mezheplerin görüşlerine mümkün mertebe müracaat edilmemiştir. Hukûk-ı Âile Kararnâmesinde yüzyıllarca tavizsiz bir şekilde uygulanan Hanefî mezhebinin bazı görüşlerinden vazgeçilip diğer Sünni mezheplerin görüşleri kanunlaştırılmıştır. Bu nedenle Hukûk-ı Âile Kararnâmesinde Hanefî mezhebinin görüşleri dışında kanunlaştırılan fıkhî görüşlerin tespiti ve düzenlemenin yapılış gerekçelerinin tespiti önem arz etmektedir. Bundan dolayı kanun çıkarılırken Hanefî mezhebi dışında yararlanılan görüşleri tespit etmek ve bu görüşlerin kabulüne yol açan etkenleri irdelemek benzeri çalışmalar için yol gösterici olacaktır. Bu nedenle Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yapılan hukukî çalışmaların bu açıdan değerlendirilmesi oldukça mühimdir. Bu çalışmada Osmanlı Hukûk-ı Âile Kararnâmesi hakkında bilgi verilecek, Hanefî mezhebinin görüşleri dışında kanunlaştırılan diğer mezheplerin görüşleri tespit edilerek bu görüşlerin tercih edilme nedenleri analiz edilecektir. Öncelikli olarak Hukûk-ı Âile Kararnâmesi’nden istifade edilecek, konuyla ilgili diğer çalışmalardan da yararlanılacaktır. Daha sonra çalışma sonucunda elde edilen tespitler ifade edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

İslam Hukuku, Aile Hukuku, Kararnâme, Nikâh, Talâk

The Vıews Accepted Other Than The Vıew Of The Hanafı Madhab In The Ottoman Famıly Law Ordınance And Theır Analysıs

The Ottoman State acted in a determined way about applying the views of the Hanafi madhhab for a long time. From its earliest times, the Ottoman State used reliable fiqh and fatwa books containing the views of the Hanafi madhhab in legislative and legal affairs. Therefore, the opinions of other sects have not been sought as much as possible. For this reason, it is important to determine the legal opinions enacted in the Hukûk-ı Âile Kararnâmesi (Family Law Ordinance) other than the views of the Hanafi school and the reasons for the regulation. Therefore, determining the views used outside the Hanafi sect and examining the factors that led to the acceptance of these views will be a guide for similar studies. In this study, information will be given about the Ottoman Family Law Ordinance, the views of other madhhabs outside the Hanafi madhhab which were enacted will be determined and then analyzed. While doing this, primarily the Ottoman Family Law Ordinance will be used and other studies related to the subject will also be utilized. Then, the findings obtained as a result of the study will be expressed.

Keywords:

Islamic Law, Family Law, Ordinance, Marriage / Nikah,

PDF

___

Aslan, Mehmet Selim. İslâm Aile Hukuku. Bursa: Emin Yayınları, 3. Basım. 2019.
Atar, Fahrettin. “Muhâlea”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30/399-402. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
Aydın, Mehmet Akif. “Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/231-235. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Aydın, Mehmet Akif. “Hukûk-ı Âile Karanâmesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 18/314-318. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Buhûtî, Mansur b. Yunus b. Salahaddin. Keşşâfu’l-kınâ‘ ‘an metni’lİknâ. 6 Cilt. Beyrut: ‘Âlemu’l-Kütub, 1403/1983.
Çeker, Orhan. “Hukuk-i Âile Kararnamaesi giriş ve Tarihçesi”. 3 Mehir. (İlkbahar 1999), 19-22.
Ebû Zehra, Muhammed. el-Ahvâlu’ş-şahsiyye. Kahire: Dâru Fikri’l- ‘Arabiy.
Ekrem Buğra Ekinci, “Akim Kalan Bir Teşebbüs: Osmanlı Aile Kanunu”. Tarih ve Medeniyet. 43 (Ekim 1997). 50-52.
Gözübenli, Beşir. “Ateh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/51-52. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed. el-Muğnî, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. 15 Cilt. Riyad; Dâru ‘Âlemi’l-Kütub, 1417/1997.
İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. Sünenu İbn Mâce. thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Kahire: Dâru İhyai’l-Kütubi’l- ‘Arabiyye, 1336/1918.
İbn Rüşd, Muhammed b. Ahmed b. Muhammed. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesid, thk. Muhammed Subhi Hasan Hallak. 4 Cilt. Kahire: Mektebetu İbn Teymiyye, 1. Basım, 1415.
İbnü’n-Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim. el-Bahru’r-râik şerhu Kenzi’d-dekâik. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Kütubi’l-‘İlmiyye, 1. Basım, 1418/1997.