Kur’ân'ın İnanmayanlara Sunduğu Haklar

Kur’ân’daki emir ve yasakların asıl amacı, insanın hayatını onurlu bir şekilde sürdürebilmesi için vazgeçilmez olarak kabul edilen temel değerleri muhafaza etmektir. İnsanın huzur ve mutluluk içerisinde yaşamasını hedefleyen ve inanç özgürlüğünün temel ilkelerini de ortaya koyan Kur’ân, başkalarının temel haklarını ihlal etmemek şartıyla her insana inancını yaşama ve düşüncesini özgür bir şekilde ifâde etme hakkını vermiştir. Zira Kur’ân, insanları imana davet eder ama imanı benimseme konusunda onları özgür iradeleriyle baş başa bırakır. Kur’ân’ın ilk muhatabı olan Hz. Peygamber de bu temel ilkeler ışığında eğitilmiş; Kur’ân, davetin baskı ile değil, hikmet ve güzel öğütle yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Hz. Peygamber’in davet metodunu örnek alan sahâbîler de fethettikleri devletlerin halklarına tam bir inanç, ibadet, adalet, eşitlik ve hayat hakkını tanımış ve bu evrensel ilkelerin pratikteki birçok çarpıcı uygulamalarını ortaya koymuşlardır. Bu bağlamda Kur’ân’ın inanmayanlara sunduğu özgürlük, inanç, ibadet, adalet, eşitlik, hayat hakkı ve emanet gibi diğer bazı temel haklar ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân, , İnanç, , Adalet, , Eşitlik, , İnanmayanların Hakkı.

PDF

___

Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-Müfehres li Alfâzi’l-Kur’âni’l-Kerim. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-ʻArabî, ts.
ʻÂbir, Sâlih b. Hüseyn. Hukuku Ğayri’l-Müslimîne fi Bilâdi’l-İslâm. Riyad: Vekâletu’l-Matbûʻâti ve’l-Bahsi’l-ʻİlmiyyî, 4. Basım, 2008.
Ateş, Süleyman. “Kur’ân’da İnsan Hakları”. 1. Kur’ân Sempozyum. ed. Mehmet Akif Ersin vd. 1/349-356. Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1994.
Ateş, Süleyman. Kur’ân-ı Kerîm Tefsiri. 6 cilt. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1995.
Begâvî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mesûd. Meâlimü’t-Tenzîl. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2016.
Beydâvî, Nâsırüddîn Ebû Saʻîd ʻAbdullâh b. ʻÖmer b. Muhammed eş-Şîrâzî. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 7. Basım, 2018.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Ali. Delâ’ilü’n-Nübüvve ve Maʻrifeti Ahvâli Sâhibi’ş-Şeriʻa. thk. Abdülmuʻtî el-Kalʻacî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1988.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Ali. Sünenü’l-Beyhakî’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdulkâdir ʻAtâ. 10 cilt. Mekke: Mektebetü Dâru’l-Bâz, 1994.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʻu’s-Sahîh. 6 cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1987.
Candan, Abdulcelil. Kur’ân-ı Kerim’de Hak ve Batıl Mücadelesi. Diyarbakır: Seyda Yayınları, ts.
Curcânî, Ebî Hasen Alî b. Muhammed b. Alî. et-Taʻrifât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiye, 2013.
Çiçek, Mehmet Halil. Farklı Kültürlerin Birlikte Yaşama Formülü. İstanbul: Beyan Yayınları, 2. Basım, 2008.
Dârekutnî, Ebû’l-Hasan Ali b. ʻAmr. Sünenü’d-Dârekutnî. thk. Seyyid Abdullah Hâşim Yemânî el-Medenî. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʻrife, 1966.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eşʻas b. İshâk es-Sicistânî. Sünenü ebî Dâvûd. 5 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1994.
Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. Tefsiru’l-Bahri’l-Muhît. thk. Zekeriyâ Abdülmevcud-Ahmed en-Necûlî. 9 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2010.
Ebû Yûsuf, Yaʻkub b. İbrâhîm b. Habîb b. Saʻd el-Kûfî. Kitâbu’l-Harâc. Kahire: el-Metbaʻtu’s-Selefiyye, 3. Basım, 1382.
Ebu’s-Suʻûd, Muhammed b. Muhammed. İrşâdu’l-ʻAkli’s-Selîm ila Mezâyâ’l-Kitâbi’l-Kerîm. 9 cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-ʻArâbî, ts.
Ermemiş, Faruk. “Kur’ân-ı Kerîm’in Düşünce ve İnanç Özgürlüğüne Yönelik Emirleri ve Hz. Muhammed’in Uygulamaları” Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (Nisan 2018), 20-35.
Ferâhîdî, Ebû Abdirrahmân Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-ʻAyn. thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrâhîm es-Sâmirâî. 8 cilt. Lübnan: Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, ts.
Gazâli, Muhammed. Hukûku’l-İnsâni Beyne Teʻâlîmi’l-İslâmî ve İʻlâni’l-Ümemi’l-Müttehide. Mısır: Dâru’n-Nahda, 2005.
Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. 2 cilt. Ankara: İmaj Yayınları, 2003.
Hatip, Abdülaziz. “Kur’ân ve Sünnete Azınlık Hakları”. Kur’ân ve Sünnete Göre Temel İnsan Hakları. ed. Muhsin Demirci. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
İbn ʻAşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. 30 cilt. Beyrut: Mûessetu’t-Târîh ts.
İbn ʻAtıyye, Ebû Muhammed ʻAbdülhak b. Gâlib b. ʻAbdirrahmân b. Gâlib el-Muhâribî el-Gırnâtî el-Endelüsî. el-Muharreru’l-Vecîz fi Tefsîri’l-Kitâbî’l-ʻAzîz. thk. ʻAbdüsselâm ʻAbdüşşâfî Muhammed. 5 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2016.
İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahman b. Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Hasan. Mukadimetu ibn Haldûn. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2000.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyüb el-Himyerî. es-Sîretü’n-Nebeviyye. thk. Tahâ Abdurrauf Saʻd. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1411.
İbn Kayyim, Şemsüddîn Ebû ʻAbdullâh Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevzî. Ahkâmu Ehli’z-Zimme. thk. Ebî Berâ’ Yûsuf b. Ahmed el-Bekrî-Ebî Ahmed Şâkir b. Tevfîk el-ʻArûrî. Demmâm: Remâdi’n-Neşr, 1997.
İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İmâdüddîn İsmâil b. Şihabiddîn Ömer b. Kesîr el-Kaysî. Tefsiru’l-Kur’âni’l-ʻAzîm. 4 cilt. Beyrut: Dâru İhya-i’t-Türasi’l-ʻArâbî, 1997.
İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-ʻArab. 15 cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, ts.
İbn Teymiyye, Ebü’l-ʻAbbâs, Takyuddîn Ahmed b. Abdilhalîm el-Harânî. Muhezzebu İktidâi’s-Sırâtı’l-Müstakîm Muhâlefü Ashâbi’l-Cahîm. tertip eden Abdurrahmân Abdulcebbâr. Ürdün: Dâru’l-Beşîr, 1996.
İsfahânî, Hüseyn b. Muhammed b. Mufaddal. Müfredâtu Elfazi’l-Kur’ân. çev. Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayınları, 2012.
Karaman, Hayreddin vd. Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri. 5 cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
Kâsimî, Muhammed Cemâluddîn. Mehâsinu’t-Te’vîl. thk. Muhammed Bâsil. 9 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2. Basım, 2003.
Kurtubî, Ebû ʻAbdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʻu li Ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdunî-İbrâhim el-Atfîş. 20 cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne. thk. Mecdî Bâslûm. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2005.
Müberrid, Yûsuf b. Hasen b. ʻAbdulhâdî. Mahdu’s-Savâb fî Fedâili Emîri’l-Mü’minîn ʻÖmer bin Hattâb. thk. ʻAbdulʻazîz b. Muhammed b. ʻAbdulmuhsin. 3 cilt. Medine: ʻİmâdetü’l-Bahsi’l-ʻİlmiyyî, 2005.
Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahihu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. . 5 cilt. Beyrut: Dâru İhya-i’t-Türâsi’l-ʻArabî, ts.
Saʻlebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm. el-Keşf ve’l-Beyân ʻan Tefsiri’l-Kur’ân. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2004.
Sallâbî, Muhammed. el-Huriyyâtu mine’l-Kur’âni’l-Kerîm. İstanbul: Ravza Yayınları, 2017.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmiʻu’l-Beyân ʻan Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. 13 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 6. Basım, 2014.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Tarihu’l-Ümemi ve’l-Mülûk. 5 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1407.
Tantâvî, Ali. Kısâsun Mine’t-Târîh. Cidde: Dâru’l-Menâr, 10. Basım, 2008.
Topaloğlu, Nuri. “İnsan Hakları ve İslâm”. Diyanet İlmi Dergi 26/1 (Ocak-Şubat-Mart 1990), 3-12.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. Esbâbü’n-Nüzûl. Demmâm: Dâru’l-İslâh, 2. Basım, 1992.
Vekîʻ, Ebû Bekr Muhammed b. Halef b. Hayyân b. Sadeka ed-Dabbî. Ahbârü’l-Kudât. thk. ʻAbdülʻazîz Mustafâ el-Merâğî. 3 cilt. Mısır: el-Mektebetu’t-Ticâriyeti’l-Kübrâ, 1947.
Vural, Faruk. “Kur’ân-ı Kerîm Perspektifinden Düşüne ve Özgürlüğü”. Ekev Akademi Dergisi 19/63 (Yaz 2015), 69-92.
Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Mahmûd b. ʻÖmer b. Muhammed. el-Keşşâf ʻan Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve ʻUyûni’l-Akâvîli fi Vucûhi’t-Te’vîl. thk. Muhammed Abdüsselam Şahin. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 2015.