Fıkıh Düşüncesinde Munaraza Sistematiği (Hatip Bağdadi'nin el-Fakih ve'l-Mütefakkih Eserinin Bağlamında)
Fıkıh Düşüncesinde Münâzara Sistematiği(Hatip Bağdâdî’nin el-Fakîh ve’l-Mütefakkih Eserinin Bağlamında)Debate Systematic in The Thought of Fıqh (In The Case of Hatip Bagdadi’s al-Faqıh wa’l-Mutefaqqah Work) Ramazan KORKUTDr. Öğr. Üyesi, Bingöl Üniversitesi, İlahiyat Fakültesiİslam Hukuku Anabilim DalıAsst. Prof. Dr. Bingöl University, Faculty of TheologyDepartment of İslamic LawBingöl, Turkeyr_r_kor@hotmail.comORCID: 0000-0003-3619-1622ÖzFıkıh düşüncesi kitap, sünnet ve icmaın yanında içtihada dayanmaktadır. İçtihat görüş ayrılığına, görüş ayrılığı fikir çatışmasına, fikir çatışması eleştiri kültürünün güçlenmesine ve bu kapsamda fıkhi münâzara sistematiğinin yerleşmesine zemin hazırlamıştır. Münâzara fıkıh düşüncesinde belirli bir disiplin içinde ele alınmıştır. Mezhep ihtilaflarında hakkı bulma arayışı, delil merkezli yaklaşım, kendi görüşüne hata karşı görüşe doğruluk ihtimali verme, muhatabı hakir görmeme, saygı ve ilmi üslup gibi temel ilkeler bu kapsamına girmektedir. Münâzara kurallarına riayet etmek düşünce dinamizmini sağlayarak bilimsel gelişmeye yardımcı olmaktadır. Ancak bu kurallara riayet etmemek tarafların bir birini anlamadan eleştirmesine, açık delillere rağmen yanlışta ısrar etmeye ve ilmi ahlakın yitirilmesine yol açabilmektedir. Araştırmamız bu tür problemlere karşı fıkıh düşüncesinde münazara sistematiğini ele alarak eleştiri kültürüne olumlu bir katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Araştırmada öncelikle münâzara kavramı ve münâzaranın fıkıh ilmindeki yeri ele alınmakta, ikinci olarak Hatip Bağdâdî’nin el-Fakîh ve’l-Mütefakkih eserinden hareketle fıkıh düşüncesinde münâzara sistematiği fıkhî örneklerle incelemektedir. Anahtar Kelimeler: Fıkıh, Münâzara, Sistematik, Bağdâdî, Fakih, Mütefakkih. Abstractİslamic fiqh is based on ijtihad ın addition to quran, sunnah and ijma. İjtihad Freedom of judicial opinion formed a bases for the conflict of opinion, it led the strengthening for criticism culture and in this content it led to the formation of fiqh debate systematic. Debate technique has been dealt with in a certain discipline in terms of methodology. Basic principles as seeking to find the right in sectarian conflicts, evidence-centered approach, accepting that adopted opinion can be wrong whereas refused one can include the truth, not scorning the interlocutor respect and science style debate is included. To obey the rules of debate in a scientific discussion is provide the dynamism of thought and development of scientific. Loss of debating rule on this issue leads to negative results. Parties lose scholarly style is led to problems such criticizing others without understanding, insisting on wrong despite the obvious evidences parties. This research is aim to conduces to debate culture against such problems. Other aim of this research is to contribute to the development of contemporary culture of criticism from the aspect of methodology. In the research, the main concepts related to the discussion, the religious provision of the debate and its place in the science of fiqh are examined. Secondly, basing on Hatip Baghdadi's al-Faqih wa’l-Mutafaqqah work, discussion systematic is explained considering the jurisprudential examples. Keywords: Fiqh, Debate, Systematic, Bağdâdî, Faqih, Mutefaqqah.
Anahtar Kelimeler:
Fıkıh, Bağdadi, el-Fakih, el-Mütefakkih, Münazara, SistematiK
___
- ABDULBARİ, Ferecullah, Menahicu’l-bahs ve âdabu’l-hivari ve’l-münâzara, el-Afaku’l-‘arabiyye, Kahire, 2004.
- BÂCÎ, Ebu’l-Velid Süleyman b. Halef (ö. 474/1081), İhkâmu'l-fusûl fî ahkâmi'l-usûl, Thk. Umran Ali Ahmed el-Azbî, Daru İbn Hazm, Cezayir, 2009.
- BÂCÎ, Ebu’l-Velîd (ö. 474/1081), Kitabu’l-minhâc fi tertibi’l-hicâc, Thk. Abdulmecid Türkî, Daru’l-ğarbi’l-İslami, Beyrut, 1980.
- BAĞDADÎ, Ebubekir Ahmed b. Ali b. Sabit el-Hatip (ö.463/1071), el-Fakih ve’l-mütefakkıh, Daru İbn Hazm, Riyad, 1996.
- BEYHÂKİ, Ebubekir Ahmed b. Hüseyn (ö.458/1066), Menâkıbu İmam Şafiî, Thk. Ahmed Sakar, Daru’t-Turas, Kahire, 1970.
- CÜVEYNÎ, Ebu’l-Me‘ali Abdulmelik b. Abdullah b. Yusuf (ö. 438 / 1047), el-Kâfiye fi’l-cedel, Thk. Fevkıyye Huseyn Mahmud, İsa el-Babî Matbaası, Kahire, 1979.
- DEMİR, Halis, Hanefi Mezhebinde Hılaf Literatürü, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIX, 2 (15 Aralık 2015), ss. 111-146.
- EBU YA’LA, Muhammed b. Hüseyn (ö.307/919), el-’Udde fî usûli’l-fıkh, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2002.
- EŞİT, Yusuf, Bir Muhaddîsin Gözüyle Fıkıh ve Fakîh, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Aralık-2018 Cilt:10 Sayı:4, ss.1653-1668.
- FELUSİ, Mes’ud b. Musa, el-Cedel inde’l-usûliyyîn, Mektebetu’r-ruşd, Cezayir, 2003.
- GAZZALÎ, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed (205/1111), el-Mustasfa, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2010.
- GÜZEL, Abdurrahim, Taşköprüzade’nin Âdâbu’l-bahsi ve’l-münâzara İsimli Risalesi (Tahkik-Tercüme), Erciyes İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:7, ss. 203-208, Kayseri, 1990.
- HARUN, Abdurrezzak, Fennu âdâbi’l-bahsi ve’l-münazara, Daru’z-zahiriyye, Kuveyt, 2017.
- İBN HALDUN, Veliyuddin Abdurrahman b. Muhammed, el-Mukaddime (ö.808/1406), Thk. Abdullah Muhammed Derviş, Daru Ya’rub, Dımaşk, 2004.
- İBN HAZM, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Said (ö.456/1064), el-İhkâm fî usuli’l-ahkâm, Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Daru’l-âfak, Beyrut, 2010.
- İBN MELEK, Abdullatif b. Abdulaziz b. Ferişte (ö. 821/1418), Şerhu’l-menâr, Daru’l-fikri’l-‘arabî, Beyrut, 2009.
- İBN SAATÎ, Ebu’l-Abbas Muzafferuddin Ahmed b. Ali (ö.694-1295), Nihayetu’l-vusul ila ilmi’l-usûl, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2004.
- İZMİRLİ, İsmail Hakkı (1946), İlm-i hilâf, Dersaadet, 1330.
- KAHRAMAN, Abdullah, Hılaf İlmi ve İslam Hukukçularının Hukuki İhtilaflarının Sebepleri, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
- LEKNEVİ, Muhammed b. Nizamuddin Muhammed es-Sehalevî (ö.1304/1886), Fevatihu’r-rahamût bi şerhi müsellemi’s-subût, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2002.
- RÂZÎ, Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. Huseyn Fahreddin (ö.606/1210), el-Mahsul fî ilmi’l-usûl, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, tsz.
- RAZİ, Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. Huseyn Fahreddin (ö.606/1210), Menakıb-u İmam Şafiî, Thk. Ahmed Hicazi eş-Şeka, Mektebetu kulliyetu’l-ezheriyye, Kahire, 1986.
- RÂZÎ, Abdullah b. Muhammed b. Ömer b. Huseyn Fahreddin (ö.606/1210), Mefatihu’l-ğayb, Daru ihyai’t-turasi’l-‘arabî, Beyrut, tsz.
- ŞAFİİ, Muhammed b. İdris (ö.204), Dîvânu İmam Şafiî, Daru’l-ğadi’l-cedîd, Mensura, 2003.
- ŞAFİÎ, Muhammed b. İdris (ö.204), er-Risale, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2005.
- ŞATIBÎ, İbrahim b. Musa b. Muhammed (ö. 790/1388), el-Muvâfakât fî usûli’ş-şeria, Daru’l-kutubi’l-‘arabi, Beyrut, 2002.
- ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed (ö. 1250/1834), İrşâdu’l-fuhûl ila ilmi’l-usûl, Daru’l-Kelime Tayyibe, Beyrut, 2009.
- ŞİNKITÎ, Muhammed Emin (ö.1974), Âdâbu’l-bahsi ve’l-munâzara, Mektebetu İbn Teymiye, tsz.
- ŞİNKITÎ, Muhammed Emin (ö.1974), el-Müzekkire fî usuli’l-fıkh, Mektebetu’l-ulûm ve’l-hikem, Medine, tsz.
- ŞÎRAZÎ, Ebu İshak İbrahim b. Ali b. Yusuf (476/1083), el-Luma‘ fî usuli’l-fıkh, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 1985.
- TAŞKÖPRİZADE, Ahmed b. Muslihuddin Mustafa (ö.968/1561), Miftâhu’s-saâde ve misbâhu’s- siyâde fi mevzûâti’l-ulûm, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1985.
- TEBRİZÎ, Şemsuddin Muhammed el-Hanefî (900/1494), Şerhu Molla Hanefî ala risaleti’l-‘adudiyye fî adâbi’l-bahsi ve’l-munazara, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2014.
- TÛFÎ, Necmuddin el-Hanbelî (ö. 716/1316), İlmu’l-cezel fî ilmi’l-cedel, Amman, 1978.
- ZEHEBÎ, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân (ö. 748/1348), Siyeru a‘lâm’in-Nübelâ, Dârü’l-hadîs, Kahire 2006.
- ZERKEŞÎ, Bedruddin Muhammed b. Bahadır b. Abdullah (ö.794/1392), el-Bahru’l-muhît fi usûli’l-fıkh, Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut, 2007.
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: ÖMER TAY Dr.