Din Eğitimi Perspektifiyle Kur’an’daki Taakkul Kavramının Kullanım Anlamları

Düşünme, insanlık tarihi boyunca var olan zihinsel bir aktiviteyi ifade etmektedir. Düşünme, epistemolojik anlamda bilgi edinme aracı olmakla birlikte Kur’an’ın kendine has mantığında ontolojik, kozmolojik ve teleolojik amaçlarla birçok kullanım anlamlarına sahiptir. Bu çalışmanın amacı, taakkul kavramının din eğitiminde zihinsel aktiviteleri dinamize eden farklı kullanım anlamlarını irdelemek ve akletme ediminin farklı anlamlarına dinî/eğitsel bir perspektiften bakmaktır. Kur’an’da düşünmeyi teşvik eden ve zihnin eğitilmesi gerektiğini ifade eden kavramlardan biri de taakkul kavramıdır. Kur’an’da taakkul eyleminin fiil formatında ifade edilmesi, düşünme eyleminin dinamizmini ifade ettiği gibi, insanın bu eylemi fonksiyonel bir şekilde kullanmaya da teşvik etmektedir. Kur’an, engelleme, düşünme, bağ kurma, anlama, tefrik etme, nedensellik ilişkisi kurma vb. gibi düşünme ile ilgili fonksiyonları taakkul kavramı ve türevleriyle belirtmektedir. Eğitim-öğretim süreçlerinde mantıksal akıl yürütme, analitik düşünme, sistematik tartışma yapma, analiz ve sentez yapma, neden-sonuç eksenli yaklaşarak anlamlı bağlar oluşturma bu kavramın din eğitiminde de kullanılabileceğini göstermektedir. Kur’an’da taakkul kavramı; bazen zihindeki paradoksları ayırabilme yetisi, bazen kâinattaki varlıklara nazarları çevirme melekesi, yeri geldiğinde olay ve olgular arasında bağ kurma gücü, bazen eleştirel düşünme perspektifine sahip olma kabiliyeti, bazen de yaşanmış hadiselere sağduyuyla yaklaşma becerisi gibi anlamlarda kullanılmaktadır. Kur’an, hem birey hem de toplumsal anlamda bu eylemi, düşünmek, anlamak, kavramak, bir araya getirmek, birbirinden ayırmak, kritize etmek, rasyonel perspektiften bakmak, sağduyuyla yaklaşmak ve zihni eğitmek amacıyla kullanmaktadır.

___

  • Aydın, Muhammed Şevki. “Barış Kültürü ve Din Eğitimi”, Avrupa Birliğine Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu, (26-27 Mayıs 2001 Adapazarı), İstanbul: Değişim Yayınları, 2002.
  • Ayhan, Halis. “Anayasa’nın 24. Maddesi Işığında Din Eğitiminde Yeni Arayışlar”, Avrupa Birliğine Giriş Sürecinde Türkiye’de Din Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu, (26-27 Mayıs 2001 Adapazarı), İstanbul: Değişim Yayınları, 2002.