ASUR VE URARTU ARASINDAKİ TAMPON DEVLETLER VE BİNGÖL

Doğu Anadolu coğrafyası sahip olduğu sıradışı topografik yapısı ve iklim koşullarınarağmen her dönemde yerleşim görmüş önemli kültür bölgelerindenbiridir. Bu dağlık bölgenin yazılı dönemlerine dair bilgilerimiz daha çok Asurve Urartu kaynaklarından elde edilmektedir. Bu kaynaklar bizlere göstermektedirki bölgede bu dönemde çok sayıda beylik ve krallık bulunmaktaydı. Budevletlerden bazıları makalemize de konu olan Asur ve Urartu Devletleri arasındabulunmaktaydı. Yazıtlardan adını bilebildiğimiz bu tampon devletlerdenbazıları; Enzite/Alzi, Milidia, Šubria/Qulmeri, Suhme, Kumme/Qumenu, Daiaeni,Hanigalbat, Nairi/Uruatri ve Musaşir/Ardini’ dir. Bu beyliklerin ve krallıklarıntam lokalizasyonları tam yapılabilmiş değildir. Coğrafi konumları dikkate alındığındabu ülkelerin ve krallıkların sempozyuma konu olan Bingöl yöresi ilebir ilişkisi olup olamayacağı tartışma konusudur. Biz bu makalede bu tartışmalarageniş bir perspektif den bakmayı hedefliyoruz.

Anahtar Kelimeler:

Asur, Urartu, Doğu Anadolu

PDF

___

BAŞTÜRK, E., “Assur Devleti’nin Yukarı Dicle Vadisi Yayılımı ve Politik Uygulamaları”, Yerleşim Arkeolojisi Serisi 3: Güneydoğu Anadolu Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul 2009. ÇİLİNGİROĞLU, A., Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, İzmir 1997. ERZEN, A., “Doğu Anadolu ve Urartular”, TTK, Ankara 1992. FORRER, E., Die Provinzeinteilung des Assyrischen Reiches, Leipzig 1920. IŞIKLI, M., Yeni Asur Döneminde Asur Devleti’nin Kuzey Yayılımı ve Bu Yayılımın Siyasi ve Ekonomik Nedenleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir 1998. KESSLER, K., “Subria, Urartu and Assur: Topographical questions around the Tigris sources”, in Liverani (ed.), 1995. KÖROĞLU, K., “Demir Çağı’nda Ön Asya ve Urartu Krallığı”, Aktüel Arkeoloji 30, İstanbul 2012. KÖROĞLU, K., Eski Mezopotamya Tarihi: Başlangıcından Perslere Kadar, İletişim Yayıncılık, İstanbul. LUCKENBILL, D.D., Ancient Records of Assyria and Babylonia I and II, Chicago 1927. PARKER, B.J., The Mechanics of Empire: The Northern Frontier of Assyria as a Case Study in Imperial Dynamics, Helsinki 2001. PINARCIK, P., “Sargon’un Sekizinci Sefer Lokalizasyon Önerileri ve Bu Önerilerin Harita Üzerinde Gösterilmesi”, The Journal of Academic Social Science Yıl:2, Sayı: 7, 2014. RADNER, K., “Assyrian and Urartians”, The Oxford Handbook of Ancient Anatolia, London 2011. RADNER, K., ‘‘Asurlular-Urartular’’, Aktüel Arkeoloji Dergisi 30, İstanbul 2012. RADNER, K., “Between a rock and hard place: Musasir, Kumme, Ukku and Šubria- the buffer states between Assria and Urartu”, Biainili-Urartu, Munih 2012. SEVİN, V., “Urartular’a Ait Dünyanın En Eski Karayolu”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Anadolu Araştırmaları Dergisi, İstanbul 1989. TİRYAKİ, S., Asur-Urartu İlişkilerinde Yerel Beylikler ve Onların Rolü, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum 2014. TİRYAKİ, S., “Asur-Urartu İlişkilerinde Yerel ve Politik Güçler”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 5, Cilt: 5, Sayı: 9, 2015. TİRYAKİ, Sırrı, “Urartu Krallığı’nın Batı Yayılımında Bingöl Güzergâhı”, Eski Yakındoğu’da Ulaşım Üzerine Yazılar, edit. Bilcan Gökce-Pınar Pınarcık, Ankara 2018, s. 383-412. TİRYAKİ, Sırrı “Başlangıçtan Orta Demir Çağı’na Kadar Dağlık Doğu Anadolu’nun Sosyo - Ekonomik Yapısı”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), XXXVII, 2018, s.621-661.