Mehmet Ali SUNGUR, Handan ANKARALI, Şengül CANGÜR

Web Tabanlı İstatistiksel Analiz: Faktöriyel Varyans Analizi ve Etkileşim Etkisinin Çoklu Karşılaştırma Yöntemi ile İncelenmesi

Öz Yaygın kullanılan istatistik paket programlarının birçoğunda yer almadığı için elle hesaplamak zorunda kalınan bazı istatistiksel yöntemler bulunmaktadır. Faktöriyel denemelerde etkileşim etkisini değerlendirmek için gereken çoklu karşılaştırmalar bunlardan biridir. Bu çalışmanın amacı, iki yönlü faktöriyel denemenin analizini ve etkileşime ait sıfır hipotezi reddedildiğinde çoklu karşılaştırma yapan bir modül geliştirmektir. Geliştirilen modül, PHP ile oluşturulmuş ve JavaScript ile işlevsellik kazandırılmıştır. Dengeli tasarımlarda özet istatistiklerden faktöriyel varyans analizi yapan ek bir modül daha geliştirilmiştir. İnternet bağlantısı olan her yerden ve cihazdan modüle kolayca ulaşılabilmekte ve tüm tarayıcılar aracılığıyla görüntülenebilmektedir. Kullanıcı istenen işlemleri tamamladığında, anlaşılması kolay çıktılar ve kısa yorumlar verilmektedir. Tanımlayıcı istatistikler, varyans analiz tablosu ve çoklu karşılaştırmalar tek bir pencerede gösterilmektedir. Elle hesaplamak için uzman düzeyde formül ve yöntem bilinmesi gereken, hesaplaması zor ve zaman alan istatistiksel yöntemlerin, web tabanlı olarak kolay ve hızlı bir şekilde hesaplanması ve yorumlanması mümkündür. Modülün web tabanlı olması kolay erişilebilirlik gibi önemli bir avantaj sağlayacaktır. Matematiksel modeli bilinen bir istatistiksel yöntemin web tabanlı ve kullanımı kolay ara yüzlerle uygulanabilmesi mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Web tabanlı istatistik hesaplamalar, iki yönlü varyans analizi; etkileşim; çoklu karşılaştırma; PHP

PDF

___

[1] D.C. Montgomery, “Introduction to Factorial Designs”, Design and Analysis of Experiments, Wiley, New York, 170-217, 2000.
[2] G.E.P. Box, J.S. Hunter, W.G. Hunter, “Factorial Designs at Two Levels”, Statistics for Experimenters: Design, Innovation, and Discovery, Wiley, New Jersey, 173-233, 2005.
[3] G.W. Oehlert, “Factorial Treatment Structure”, A First Course in Design and Analysis of Experiments, W.H. Freeman and Company, New York, 165-202, 2010.
[4] H.J. Seltman, “Two-Way ANOVA”, Experimental Design and Analysis, Carnegie Mellon University, Pittsburgh, 267-292, 2014.
[5] L.M. Collins, J.J. Dziak, K.C. Kugler, J.B. Trail, “Factorial Experiments: Efficient Tools for Evaluation of Intervention Components”, American Journal of Preventive Medicine, 47(4), 498- 504, 2014.
[6] K. Sümbüloğlu, V. Sümbüloğlu, “İki Yönlü Varyans Analizi”, Biyoistatistik, Ankara: Hatiboğlu Yayınları, Ankara, 87-102, 2012.
[7] E. Efe, Y. Bek, M. Şahin, “Faktöriyel Düzenlenmiş Denemeler”, SPSS’te Çözümleri ile İstatistik Yöntemler II, T.C. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Rektörlüğü Yayın No:10, Kahramanmaraş, p.87-100, 2000.
[8] B.H. Cohen, “Calculating a Factorial ANOVA from Means and Standard Deviations”, Understanding Statistics, 1(3), 191-203, 2002.
[9] J.A. Landsheer, G. Wittenboer, “Unbalanced 2x2 Factorial Designs and the Interaction Effect: A Troublesome Combination”, Plos One, 10(3):e0121412, 2015.
[10] G.W. Snedecor, W.G. Cochran, Statistical Methods, Iowa State University Press, Iowa, 1-459, 1989.
[11] J.A. Rafter, M.L. Abell, J.P. Braselton, “Multiple Comparison Methods for Means”, Society for Industrial and Applied Mathematics, 44(2), 259-278, 2002.
[12] A.J. Klockars, G. Sax, “Multiple Comparisons in Factorial Designs”, Multiple Comparisons, SAGE Publications, Thousand Oaks, CA, 66-77, 1986.
[13] L.E. Toothaker, “Multiple Comparisons for the Two-Way Anova: Factorial or Randomized Blocks”, Multiple Comparison Procedures, SAGE Publications, Thousand Oaks, CA, 67-80, 1993.
[14] A.J. Hayter, “A Proof of the Conjecture that the Tukey-Kramer Multiple Comparisons Procedure is Conservative”, The Annals of Statistics, 12(1), 61-75, 1984.
[15] E. Naramore, J. Gerner, Y.L. Scouarnec, J. Stolz, M.K. Glass, Beginning PHP5, Apache, and MySQL Web Development, Wiley, Indianapolis, 1-660, 2005.
[16] K. Yank, “Introducing PHP”, Build Your Own Database Driven Web Site Using PHP & MySQL, SitePoint Pty.Ltd., Victoria, Australia, 73-113, 2009.
[17] M. Rochkind, “Platforms and Tools”, Expert PHP and MySQL, Apress, New York, 45-81, 2013.
[18] S. Suehring, T. Converse, J. Park, PHP 6 and MySQL 6 Bible, Wiley, Indianapolis, 1-793, 2009.
[19] M.A. Alan, M. Gülmez M, “İnternet Üzerinde Bazı Veri Tabanı Yönetim Dillerinin Karşılaştırılması”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 61-65, 2001.
[20] S. Stefanov, JavaScript for PHP Developers, O’Reilly, Sebastopol, CA, 1-136, 2013.
[21] N.C. Zakas, Professional JavaScript for Web Developers, Wiley, Indianapolis, 1-856, 2012.
[22] M. Morrison, “The Interactive Web: Reacting to the Virtual World”, Head First JavaScript, O’Reilly, Sebastopol, CA, 1-31, 2008.
[23] D.S. McFarland, “Writing Your First JavaScript Program”, JavaScript & jQuery, The Missing Manual, O’Reilly, Sebastopol, CA, 21-40, 2012.