Raif PARLAKKAYA, Suna AKTEN ÇÜRÜK, Ümran KAHRAMAN, Gülşah ŞEN

İslami bankalarda kârlılık değişkenini etkileyen faktörlerin panel veri analizi ile belirlenmesi: Türkiye örneği

Kâr ve zarara katılma esasına göre çalışan İslami bankalar, topladığı fonları reel ekonomiye kazandırması açısından finansal sistem içerisinde önemli bir role sahiptir. Dolayısıyla güçlü bir ekonomik yapı için, İslami bankaların finansal sistem içerisindeki payının artması gerekmektedir. Bankaların kârlılık düzeyi önemli finansal performans göstergelerinden biridir. Kârlılığı etkileyen değişkenlerin belirlenmesi ise, hangi unsurların hayati öneme sahip olduğunu gösterir. Bu çalışma, Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankalarının kârlılığı üzerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu kapsamda, Türkiye’de faaliyet gösteren üç katılım bankasının (Kuveyt Türk, Albaraka ve Türkiye Finans) 2006-2019 yıllarına ait mali tablolarından elde edilen veriler ile ülkenin çeşitli makroekonomik göstergeleri kullanılarak panel veri tahmin yöntemleri uygulanmış ve en uygun model belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, sermaye yeterlilik oranı, banka büyüklüğü, kredi riski, operasyonel risk, faaliyet etkinliği, enflasyon ve GSMH büyüme oranının aktif kârlılığı (ROA) ve özkaynak kârlılığı (ROE) üzerine etkisi analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, ROA üzerinde banka büyüklüğü, kredi riski, faaliyet etkinliği ve enflasyon oranlarının etkili olduğu görülmüştür. ROE üzerinde ise kredi riski, operasyonel risk, faaliyet etkinliği ve enflasyon oranlarının etkili olduğu tespit edilmiştir. Bankaların kârlılığı üzerinde etkisi olmayan bağımsız değişkenler sermaye yeterliliği oranı ve büyüme olarak belirlenmiştir. Ayrıca analiz sonuçlarına göre, katılım bankalarının kârlılığı üzerinde bankaların kendine özgü değişkenlerinin, makroekonomik göstergelere göre daha etkili olduğunu ifade etmek mümkündür.

Determination of factors affecting the profitability variables by panel data analysis in the islamic banks: the case of Turkey

Islamic banks, which operate on the profit and loss sharing basis, have an important role in the financial system in terms of the collected funds bringing into the real economy. Therefore, for a strong economic structure, the market share of Islamic banks in the financial system needs to increase. The profitability level of banks is one of the most important financial performance indicators. Determining the factors that affect profitability indicates which issues are vital. The aim of this paper is to determine the factors that affect the profitability of participation banks operating in Turkey. In this context, panel data estimation methods were applied by using the data obtained from the financial statements (2006-2019) of three participation banks (Kuveyt Türk, Albaraka ve Türkiye Finans) and various macroeconomic indicators of the country. The most appropriate model was tried to be determined. In this study, the effect of capital adequacy ratio, bank size, credit risk, operational risk, operating effectiveness, inflation and GNP growth rate on return on assets (ROA) and return on equity (ROE) was analyzed. According to the results of the analysis, bank size, credit risk, operating effectiveness and inflation rates has an effect on ROA. Also, the effect of credit risk, operational risk, operating effectiveness and inflation rates on ROE is determined. Independent variables that do not have an impact on the profitability of banks are determined as capital adequacy ratio and growth. Also, according to the results of the analysis, it is possible to express that banks’ specific variables are more effective on the profitability of participation banks than macroeconomic indicators.

Keywords:

Finance, islamic finance, profitability, panel data analysis,

PDF

___

Aka, K. (2019). Banka Kârlılığının Belirleyicileri: Türk Bankacılık Sektöründeki Katılım Bankaları Üzerine Ampirik Bir Uygulama, Social Sciences Research Journal, 8(3), 21-39.
Akhtar, M. F., Ali, K. and Sadaqat S. (2011). Factors Influencing the Profitability of Islamic Banks of Pakistan, International Research Journal of Finance and Economics, 66, 125-132.
Aktaş, M. and Avcı, T. (2017). Katılım Bankacılığının Performansı Üzerinde Etkili Olan Finansal Oranlar, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(4), 882-901. doi: 10.20491/isarder.2017.363
Asadullah, M. (2017). Determinants of Profitability of Islamic Banks of Pakistan – A Case Study on Pakistan’s Islamic Banking Sector, 1st International Conference on Advances in Business, Management & Law (2017), 1, 61-72. doi: https://doi.org/10.30585/icabml-cp.v1i1.13
Beck, N. and Katz, J. N. (1995). What to do (and not to do) with Time-Series Cross-Section Data, The American Political Science Review, 89(3), 634-647. doi: http://dx.doi.org/10.2307/2082979
Bera, A. K., Sosa-Escudero, W. and Yoon, M. (2001). Tests for The Error Component Model in The Presence of Local Misspecification, Journal of Econometrics, 101, 1-23. doi: https://doi.org/10.1016/S0304-4076(00)00071-3
Breusch, T. S. and Pagan, A. R. (1979). A Simple Test for Heteroscedasticity and Random Coefficient Variation, Econometrica, 47(5), 1287-1294. doi: 10.2307/1911963
Breusch, T. S. and Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics, The Review of Economic Studies, Econometrics Issue, 47(1), 239-253. doi: 10.2307/2297111
Cook, R. D. and Weisberg, S. (1983). Diagnostics for Heteroscedasticity in Regression, Biometrika, 70(1), 1-10. doi: https://doi.org/10.1093/biomet/70.1.1
Çınar, M. (2011). Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı İlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz, Business and Economics Research Journal, 2(2), 165-184
Dodi, D., Supiyadi D. and Arief, M. (2018). Islamic Bank Profitability: A Study of Islamic Bank in Indonesia, The International Journal of Business Review (The Jobs Review), 1(1), 55-65
Drukker, D. M. (2003). Testing for Serial Correlation in Linear Panel-Data Models, The Stata Journal, 3(2), 168–177. doi: https://doi.org/10.1177/1536867X0300300206
Eljelly, Abuzar M. A. (2013). Internal and External Determinants of Profitability of Islamic Banks in Sudan: Evidence from Panel Data, Afro-Asian Journal of Finance and Accounting, 3(3), 222-240. doi: 10.1504/AAJFA.2013.054424
Görüş, M. Ş. and Özgür, Ö. (2016). Determinants of Islamic Bank Profitability in Turkey: Bank Specific Factor Analysis, Sakarya İktisat Dergisi, 5(2), 1-13.
Hazıroğlu, T. (2017). Katılım Ekonomisi Yeni Zihin, Yeni İktisat, İstanbul: İz Yayıncılık.
Hidayat, S. E. and Abduh, M. (2012). Does Financial Crisis Give Impacts on Bahrain Islamic Banking Performance? A Panel Regression Analysis, International Journal of Economics and Finance, 4(7), 79-87. doi:10.5539/ijef.v4n7p79
Hurd, M. D. (1972). Small Sample Estimation of a Structural Equation with Autocorrelated Errors, Journal of the American Statistical Association, 67(339), 567-573. doi: 10.2307/2284439
ICD-Thomson Reuters. (2018). Islamic Finance Development Report 2018, Erişim tarihi: 13 Aralık 2019, https://www.icd-ps.org/.
Idris, A. R. Asari, F. F. A. H., Taufık, N. A. A., Salım, N. J., Mustaffa, R., and Jusoff, K. (2011). Determinant of Islamic Banking Institutions’ Profitability in Malaysia, World Applied Sciences Journal, 12, 1-7.
Karakuş, R. and Küçük, Ş. Y. (2016). Katılım Bankalarında Kârlılığın Belirleyicileri: Türkiye Örneği İçin Bir Panel Veri Analizi, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 119-133.
Kusumastuti, W. I. and Alam, A. (2019). Analysis of Impact of CAR, NPF, BOPO on Profitability of Islamic Banks (Year 2015-2017), Journal of Islamic Economic Laws, 2(1), 30-59. doi:10.23917/jisel.v2i1.6370
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). Access Date: 8 Ekim 2019, https://www.tcmb.gov.tr/
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Access Date: 8 Ekim 2019, http://www.tuik.gov.tr/Start.do
Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) (2018). Katılım bankaları 2018, İstanbul: TKBB Yayınları.
Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB). Access Date: 10 Eylül 2019, https://www.tkbb.org.tr/
Yerdelen Tatoğlu, F. (2013). Panel Veri Ekonometrisi Stata Uygulamalı, İstanbul: Beta Yayınevi.
Yüksel, S. (2016). Katılım Bankalarında Kârlılığı Belirleyen Faktörlerin MARS Yöntemiyle İncelenmesi, Konferans Sunumu, International Joint Conference on Islamic Economics and Finance (IJCIEF), 1-3 Eylül, İstanbul: Türkiye.