Ögedey Kağan'ın Herât Emîri Uygur Türk'ü Harlıg
Moğol istilası birçok şehri harap etti. Harap edilen şehirlerden birisi de Herât'tır. Moğol istilasıyla harap olan şehir, Ögedey Kağan zamanında yeniden imar edilmeye başlandı. Buraya göç özendirildi. Çeşitli bölgelerden dokuma ustaları getirildi. Bu dönemin önemli emîrlerinden birisi de Harlıg'dır. Harlıg, aslen bir Uygur Türk'ü olup 1239 yılında Herât'a görevlendirildi ve 1259 yılına kadar bu görevde kaldı. Onun döneminde şehirde imar faaliyetleri arttı. Yeni işyerleri açıldı ve tarım gelişti. Eski sulama kanalları tamir edildi ve yenileri yapıldı. Bu dönemde şehir büyüdü. Harlıg ihtiyarlayınca Moğollar tarafından azledildi ve şehrin yönetimi Melik Şemseddîn-i Kert'in eline geçti.
Ogedei Khan’s Governor of Herat Uyghur Turk Harlıg
Mongol invasion destroyed many cities. One of the destroyed cities was Herat. The city which was ruined by the invasion began to be rebuilt during the reign of Ogedey Khan. Immigration was encouraged here. Weaving craftsmen from various regions were brought. One of the important governor of this time was Kharlıg (Harlıg). Kharlıg-originally an Uyghur Turk was commissioned in Herat in 1239 and continued his duty till 1259. In his time, social and agricultural activities were increased. New businesses were opened and agriculture got improved. Old irrigation channels were repaired, and new ones were built. The city enlarged in this period. Kharlıg was dismissed when he grew old by the Mongols and the administration of the city was given to Malik Şams-al-din Kart.
___
- Barthold, Wilhelm (1930). Historica-Geographical Survey of Iran. New Jersey: Princeton.
- Kanar, Mehmet (2010). Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yay.
- Köprülü, M. Fuad (1991). Osmanlı Devletinin Kuruluşu. Ankara: TTK Yay.
- Kurt, Hasan (2002). Türk-İslâm Dönemine Geçişte Tahiroğulları. Ankara: Araştırma Yay.
- Lane, George (2003). Early Mongol Rule in Thirteenth-Century Iran. New York.
- Spuler, Bertold (1987). İran Moğolları. Çev. Cemal Köprülü. Ankara: TTK Yay.
- Terry, A. (1983). Timurid Herât. Wiesbaden.
- Uslu, Recep (1997). Hicri I. II. Yüzyılda Horasan Tarihi. Doktora Tezi. İstanbul.
- Wahab, S. ve B. Yaungerman (2007). A Brief History of Afghanıstan. New York.
- Yuvalı, Abdülkadir (1994). İlhanlılar Tarihi I Kuruluş Devri. Erciyes Üniversitesi
Yay. Kayseri.
- Ya‘kubî (2002). Ülkeler Kitabı. Çev. M. Ağarı. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
- Whittehead, R. B. (1979). “Meymene, Maymana”. İslam Ansiklopedisi. C. 8. İstanbul:
MEB Yay. 180.
- Togan, Z. Velidi (1988). “Herât”. İ.A. C. V/I. İstanbul: MEB Yay. 429-442.
- The Oriental Geograph of Ebn Haukal (1992). Islamic Geography. Translated by
William Ousley. Ed. Fuad Sezgin. Frankfurt.
- Taeschner, Fr. (1986). “Ayyâr”. EI2 . C. I. Leiden.
- (2014b). “Moğol Döneminin Yöneticilerinden Melik Mecneddîn-i Kalyonî
ve Oğlu Şemseddîn Muhammed-i Kalyonî”. Tarih Okulu Dergisi (Journal of
History School) XVII: 155-163.
- (2014a). “Ayyârlar ve Kent Aşayişi (Oops, and The City Public Security)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of İnternational Social
Research) 209: 731-737.
- Şahin, Mustafa (2013). Orta Çağ’da Herât Bölgesi (Gaznelilerin Kuruluşundan Timurluların
Yıkılışına Kadar) (961-1507). Doktora Tezi. Tokat: Gaziosmanpaşa
Üniversitesi.
- Strange, G. Le (2011). The Lands of the Eastern Caliphate, Persia and Central Asia.
New York.
- Seyf İbn Yâ’kûb el-Herevî (1944). Târihnâme-yi Herât. Neşr. M. Zübeyr es-Sıddıkî.
Calcuta.
- Özcan, Abdülkâdir (1991). “Ayyâr”. İslam Ansiklopedisi. C. 4. İstanbul: Türkiye
Diyanet Vakfı Yay. 296.
- Ögel, Bahaeddin (2002). Sino Turcia Cengiz Han’ın Türk Müşavirleri. İstanbul: IQ
Yay.
- Mîrhând, Mîr Muhammed b. Seyyîd Burhânu’d-dîn Hândşâh (1339). Ravzâtu’s-Safâ
fî Sîreti’l-Enbiyâ ve’l-Mülûk ve’l-Hulefâ. C. 5. Neşr. A. Pervîz.
Tahran.
- Kayaoğlu, İsmet (1984). İslam Kurumları Tarihi. II. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi.
İlahiyat Fak.Yay.
- Ivanov, W. (1926). “Notes on the Etnology of Khurasan”. The Geographical Journal
67: 143-158.
- Iskandar b. Qabûs b. Washmgir (1956). The Nasihat-Nama Known as Qabus-Nama.
Ed. Amin Abdulmagid Badawi. Tahran.
- İsfizârî, Muhammed b. Abdullah Herevî Muinüddîn-i (1338). Ravzâtu’l-Cennât fî
Evsâf-i Medîneti’l-Herât. C. I-II. Neşr. M. Kâzım İmam.Tahran.
- İmad ad-din al Kâtib al-Isfahânî (1989). Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi. (AlBondarî
tarafından İhtisar edilen Zubdat al-Nuşra Va Nubhat al-Usra adlı
kitabının tercümesi). M. Th. Houtsma tarafından 1889’da Leiden’de neşredilen
metinden Çev. Kıvameddin Burslan. Ankara: TTK Yay.
- İbnü’l-Esîr (1987). İslâm Tarihi (El-Kâmil Fi’t-Târîh Tercümesi). C. IX. X. XII. Çev.
Abdülkerim Özaydın. İstanbul: Türkiyat Matbaacılık.
- İbn Rusteh, Ebû Ali Ahmed b. Ömer (2004). Kitâbü’l-A’lâki’n-Nefîse. Der. ve Türkçe
Çev. Y. Z. Yörükân. Yay. Haz. S. Özkaya. Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle
Orta Çağ’da Türkler. İstanbul: Gelenek Yay. 279-306.
- Hudûdü’l-Âlem Mine’l-Meşrik İle’l-Magrib (2008). Türkçe Çev. A. Duman ve M.
Ağarı. İstanbul: Kitabevi Yay.
- Hasan-ı Rumlu (2006). Ahsenü’t-Tevârîh. Çev. M. Öztürk. Ankara: TTK Yay.
- Hândmîr, Gıyâsu’d-dîn b. Husâmu’d-dîn (1362/1983). Târîh-i Habîbu’s-Siyer fî
Ahbârî Efrâdi’l-Beşer. C. 3. Neşr. M. N. Debir Siyâkî, Tahran: Kitâbfurûş
Hayyam.
- Hâfız-i Ebrû, Şihâbu’d-dîn Abdullah-i Hâvâfî (1959). Mecmu‘a-yi Hâfız-i Ebrû
(Penç Risâle-i Târîhî der Bare-i Havâdis-i Devârân-ı Emir Timur-ı Gürgân.
Cinq Opuscules de Hafiz-i Abruû Concernant l’histoire de l’Iran autempts de
Tamerlan). Ed. critique par Felix Tauer, Çekoslov-Prague.
- Ferrier, J. P. (2005). Travels in Persia, Afghanistan, Turkistan and Beloochistan With
Historical Notices of the Countries Lying Between Russia and India. New Delhi.
- Fasîh-i Havâfî, Fasîhü’d-dîn Ahmed b. Celâlu’d-dîn Muhammed (1341). Mucmel-i
Fasîhî. C. II. Neşr. M. Ferruh. Meşhed: Meşhed Kitabfuruş-i Baştan.
- Fârûk Ensârî (1383). Herât Şehr-i Aryâ. I. Tahran: Merkezi İsnad ve Hidemât-ı
Pezuhşî.
- el-Makdîsî, Ebû Nasr el-Mutahhar b. Tâhir (1994). Ahsanü’t-Tekâsim fî Mâ’rifat
el-Ekâlim Trans. B. Collins. UK.
- el-İstahrî, Ebu İshak b. Muhammed el-İstahrî el-Kerhî (1989). Kitâb el-Mesâlik
ve’l-Memâlik. Neşr. İrec Afşar. Tahran.
- el-İmâmü’l-Âlem Ebû’l-Kâsım Muhammed b. Havkal en-Nasibî (2004). Kitâb
el-Mesâlik ve’l-Memâlik (Kitâbu Sûreti’l-Arz). Der. ve Türkçe Çev. Y. Z.
Yörükân. Yay. Haz. Ali Ertuğrul. Müslüman Coğrafyacıların Gözüyle Orta
Çağ’da Türkler. İstanbul: Gelenek Yay. 55-193.
- Devletşâh (1997). Tezkîretü’ş-Şuarâ (Tezkere-i Devletşâh). C. II. Trc. N. Lügal. İstanbul:
Tercüman 1001 Temel Eser.
- Bosworth, C. E. (2002). “Ya’kûb b. el-Layth el-Saffâr”. EI2
. C. XI. Leiden.
- Alptekin, Coşkun (2006). “İran’dan Anadolu’ya Selçuklu Paraları (Selçuklu Sikkelerinin
Özellikleri ve İran’dan Anadolu’ya Görülen Değişiklikler”. AÜTAED
Prof. Dr. Zeki Başar Özel Sayısı 29: 183-195.
- Allsen, T. T. (1997). Commodity and Exchange in the Mongol Empire. A Cultural
History of Islamic Textiles. Cambridge.
- Abdürrezzak es-Semerkandî (1974). Kemâleddîn Abdürrezzak b. İshak, Matla-ı Sadeyn
ve Mecma‘i Bahreyn. C. 1/1. Neşr. A. Nevâî. Tahran.
- Alâeddîn Ata Melik-i Cüveynî (2013). Târîh-i Cihângüşâ. C. I. Çev. M. Öztürk.
Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.