Karamanlıca Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş'te Zaman, Mekân ve Kapanış: Polipathis'i Yeniden Yazmak
Bu makale, Hıristiyan Ortodoks Osmanlı vatandaşı EvangelinosMisailidis tarafından Yunan harfli Türkçe (Karamanlıca) olarak yazılmış bir kurmaca metin olan Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş'in ; Yunanca yazılmış O Polipathis (1839) adlı romanın "taklit bir metni" olarak değerlendiren görüşün eleştirisinden oluşmaktadır. Temel olarak Gérard Genette'in kuramsal çerçevesi ve anlatıbilimsel kavramlarıyla bakıldığında; Misailidis'in Polipathis'i özellikle zaman, mekân ve kapanış kavramları üzerinden anlamsal olarak dönüşüme uğrattığı görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışma, bir yazarın bir metni farklı stratejiler kullanarak nasıl "yeniden yazıp" dönüştürebileceği meselesine de odaklanmaktadır. Sonuç olarak, Temaşa-i Dünya'nın sunduğu anlatım olanakları ve farklı yazma stratejileriyle 19. yüzyıl çokdilli Osmanlı dünyasını ve edebiyatını anlamamızda yol gösterici özgün bir roman olarak değerlendirilmesi gerektiği belirtilmektedir.
Time, Space and Closure in Karamanlidika Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş: Rewriting Polipathis
This article criticises the argument that then arrative fiction called Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş (1871-1872) by Evangelinos Misailidis (1820-1890), an Ottoman Christian-Orthodox citizen, is just a mere imitation of the Greek novel O Polipathis (1839). Using mainly Gérard Genette’s the oretical framework and narratological concepts, it can be said that Misailidis has significantly transformed Polipa this semantically especially in terms of time, space and closure in then arrative. Hence, this study also focuses on the problem of there writing of a text using varied writing strategies. Finally, this article claims that, as it contains various writing strategies as well as newnarrativepossibilities, Temaşa-i Dünya is an original novel that reveals the multilingual Ottoman world and Ottoman literature in then ineteenth century.
___
- Çolak, Faruk (2015). Karamanlıca Halk Hikâyeleri. Konya: Kömen Yayınları.
- Demirözü, Damla (2009). "İlk Yunan Romanı Polipathis'ten Temaşa-i Dünya'ya." Kebikeç 27: 7-23.
- Paleologos, Grigoris (1989). O Polipathis [Cefakâr]. Haz. Alkis Angelou. Atina: Ermis.
- Uslu, Mehmet Fatih ve Fatih Altuğ (Haz.) (2014). Tanzimat ve Edebiyat Osmanlı
İstanbulu’nda Modern Edebi Kültür. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
Yayınları.
- Tziovas, Dimitris (2003). The Other Self: Selfhood and Society in Modern Greek Fiction.
Oxford: Lexington Books.
- (2011). “The Yeniçeriler of Ioannis Gavriilidis: A Palimpsest in Karamanlidika”.
Turkish Speaking Christians, Jews and Greek Speaking Muslims and
Catholics in the Ottoman Empire. Ed. Evangelia Balta ve Mehmet Ölmez.
İstanbul: Eren Yayınları. 245-275.
- (2010). “The Anatoli Newspaper and the Heyday of the Karamanli Press.”
Cries and Whispers in Karamanlidika Books – Proceedings of the First International
Conference on Karamanlidika Studies (Nicosia 11th-13th September
2008). Ed. Evangelia Balta ve Matthias Kappler. Wiesbaden: Harrassowitz.
109-123.
- Şişmanoğlu Şimşek, Şehnaz (2014). "Romanı “İki Kilise Arasında Bînamaz” Kılmak:
Karamanlıca Edebi Üretim, Evangelinos Misailidis ve Bir Yenidenyazım
Örneği Olarak Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş. Doktora Tezi.
İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi."
- Strauss, Johann (2003). “Who Read What in the Ottoman Empire (19th-20th
centuries)?” Middle Eastern Literatures 6: 39–76
- Stathi, Pinelopi (1995). “Oi Peripeties tou Polipatous tou Grigorou Palailogou
[Grigoris Paleologos’un Cefakâr’ının Maceraları].” Mnimon 17: 131-145
- Phillou, Christine (2004). "Worlds, Old and New: Phanariot Networks and the
Remaking of Ottoman Governance in the First Half of the Nineteenth
Century. Doktora tezi. NJ: University of Princeton."
- Petropoulou, Ioanna (2007). “From West to East: The Translation Bridge An Approach
From a Western Perspective”. Ways to Modernity in Greece and Turkey.
Ed. Anna Frangoudaki ve Çağlar Keyder. Londra ve New York: I.B.
Tauris. 91-111.
- Parla, Jale (2000). Don Kişot’tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Pamukciyan, Kevork (2002). Ermeni Harfli Türkçe Metinler. İstanbul: Aras Yayıncılık.
- (1871-1872). Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş. 4 C. İstanbul: Kulalı
Evangelinos Misailidis Matbaası.
- Misailidis, Evangelinos (1988). Seyreyle Dünyayı (Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş).
Haz. Robert Anhegger ve Vedat Günyol. İstanbul: Cem Yayınları.
- McCarthy, Margaret (2005). “Bildungsroman.” Routledge Encylopedia of Narrative
Theory. Ed. David Herman, Manfred Jahn ve Marie-Laure Ryan. New York:
Routledge. 41-42.
- Kut, Turgut (1985). “Ermeni Harfli Türkçe Telif ve Tercüme Konuları I-Victor
Hugo’nun Mağdurin Hikâyesinin Kısalmış Nüshası”. Beşinci Milletler Arası
Türkoloji Kongresi (İstanbul, 23-28 Eylül 1985), Tebliğler, II. Türk Edebiyatı.
C. I. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi. 195-214.
- Koz, M.Sabri (2010). “Comparative Bibliographic Notes On Karamanlidika Editions
of Turkish Folk Stories.” Cries and Whispers in Karamanlidika Books
– Proceedings of the First International Conference on Karamanlidika Studies)
(Nicosia 11th-13th September 2008). Ed. Evangelia Balta ve Matthias Kappler.
Wiesbaden: Harrassowitz. 241-254.
- Karra, Anthi (2010). “From Polypathis to Temaşa-i Dünya, from the Safe Port of
Translation to the Open Sea of Creation.” Cries and Whispers in Karamanlidika
Books – Proceedings of the First International Conference on Karamanlidika
Studies) (Nicosia 11th-13th September 2008). Ed. Evangelia Balta ve Matthias
Kappler. Wiesbaden: Harrassowitz. 201-218.
- Kara, Halim (2013). “Anlatıda Bir ‘Cevelan’: Karı Koca Masalı’nda İstitrâdî-Anlatı
ve İşlevi.” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı
Dergisi Ahmet Mithat Özel Sayısı 47: 105-126.
- (2016). “Transcribtion text, regraphization, variety?-Reflections on Karamanlidika.”
Spoken Ottoman in Mediator Texts. Ed. Eva Csato, Astrid Menz
ve Fikret Turan. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. 119-128.
- Kappler, Matthias (2006). “Toward a linguistic approach to ‘Karamanli’ texts.” Advances
in Turkish Linguistics – Proceedings of the 12th International Conference
on Turkish Linguistics (11–13 August, 2004). Ed. Semiramis Yağcıoglu ve
Ayşen Cem Değer. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları. 655-667.
- Kahya, Hayrullah (2003). Grek Harfli Osmanlı Türkçesi Bir Eser: İspat-ı Mesihiye
Üzerinde Dil İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.
- Irakleous, Stelios (2013). “On the Development of Karamanlidika Writing Systems
Based on Sources of the Period 1764-1895.” Mediterranean Language Review
20: 57-96.
- (1980). Narcissistic Narrative: The Metafictional Paradox. Canada: Wilfrid
Laurier University Press.
- Hutcheon, Linda (2004). A Poetics of Postmodernism: History, Theory, Fiction. NY:
Routledge.
- Kültür Etkileri Doğrultusunda XIX. Yüzyıl Yazılı Anlatılarında Yapı: Konu, Kurgu,
Öykü, Kişi). C.1. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Gökalp, G. Gonca (1999). Tanzimat Edebiyatında Gelenekten Gelen Unsurlar (Sözlü
- (1997). Palimpsests: Literature in the Second Degree. Çev. Channa Newman
ve Claude Doubinsky. Lincoln ve Londra: University of Nebraska Press.
- Genette, Gérard (1983). Narrative Discourse An Essay in Method. Çev. Jane E.
Lewin. Ithaka ve New York: Cornell University Press.
- Demirözü, Damla (2009). “İlk Yunan Romanı Polipathis’ten Temaşa-i Dünya’ya.”
Kebikeç 27: 7-23.
- Clogg, Richard (1996). “Anadolu Hıristiyan Karındaşlarımız: The Turkish-Speaking
Greeks of Asia Minor.” Anatolica Studies in the Greek East in the 18th
and 19th Centuries. Britain: Variorum. 65-91.
- Boz, Sula (1990). “Paleologos, Misailidis, Favini.” Milliyet Sanat 242: 36-37.
- Berkol, Bülent (1986). “133 Yıl Önce Yunan Harfleri ile Türkçe (Karamanlıca)
bir Robinson Crusoe Çevirisi.” Sosyoloji Konferansları 25. İstanbul: İstanbul
Üniversitesi Yayınları. 135-158.
- Benlisoy, Foti ve Stefo Benlisoy. Hıristiyan Türkler ve Papa Eftim. İstanbul: İstos
Yayın, 2016.
- Benlisoy, Foti ve Stefo Benlisoy (2010). “Reading the Identity of Karamanli Through
the Pages of Anatoli”. Cries and Whispers in Karamanlidika Books – Proceedings
of the First International Conference on Karamanlidika Studies (Nicosia
11th-13th September 2008). Ed. Evangelia Balta ve Matthias Kappler. Wiesbaden:
Harrassowitz. 93-108.
- Beydilli, Kemal (2012). “Vaka-i Hayriye”. İslâm Ansiklopedisi. C. 42. İstanbul: Türkiye
Diyanet Vakfı Yayınları. 454-457.
- Balta, Evangelia ve Mehmet Ölmez ed. (2011). Between Religion and Language Turkish
Speaking Christians, Jews and Greek Speaking Muslims and Catholics in
the Ottoman Empire. İstanbul: Eren Yayınları.
- (2013). Miscellaneous Studies On the Karamanlidika Literary Tradition. İstanbul:
Isis Press.
- Balta, Evangelia (2014). “Gerçi Rum İsek de Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz…Vatan,
Din ve Dille Bölünmüş Bir Kimliğin Serüvenleri”. Gerçi Rum İsek de
Rumca Bilmez Türkçe Söyleriz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
117-140.
- Arslan, Ali (2005). Osmanlı’dan Cumhuriyete Rum Basını. İstanbul: Truva.
- Abbott, H. Porter (2005). “Closure.” Routledge Encylopedia of Narrative Theory.
Ed. David Herman, Manfred Jahn ve Marie-Laure Ryan. New York: Routledge.
65-66.