Araçsal ve İnşacı Yaklaşımlarla Roman Etnik Kimliği

Bu makalBu makalede, etnik kimlik kavramı çerçevesinde Türkiye’de yaşamakta olan etnik gruplardan biri olan Romanlar inşacı ve araçsal teorik zeminde tartışılmıştır. Romanlık; ayrımcı/dışlayıcı söylem ve davranış pratikleriyle toplumdaki baskın grup tarafından sürekli yeniden inşa edilmektedir. Bu inşa sürecinin toplumsal arka planında emek piyasasındaki belirli çıkar grupları bulunmaktadır. Romanlara yönelik olumsuz kalıp yargıların sürekli yeniden inşası, etnik grubu; formel iş piyasasından uzaklaştırarak enformel iş piyasasında ucuz ve geçici iş gücü olmaya itmektedir. Ucuz ve geçici olarak kullanılabilen Roman işgücü, Roman bireylerin yaşamlarını; nesilden nesile aktarılan yoksulluk olarak sürekli yeniden inşa etmektedir. Kolektif kimlik olarak Roman kimliği dolayısıyla, etnik grubun sahip olduğu sınırlı kaynakların korunmasına yönelik hak talebiyle ilişkilidir. Roman etnik kimliği, yurttaşlık taleplerine yönelik tetiklenen araçsal nitelikli bir kolektif kimliktir; çıkar ortaklığı temelinde geleneğe yapılan vurgu ile duygusal içerik kazanmaktadır. Bireysel kimlik olarak Romanlık, kolektif kimliğe benzer şekilde araçsal niteliğe sahiptir; çıkarlara yönelik birey tarafından ön plana çıkarılabilmekte veya yok sayılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Etnik kimlik, Romanlar, İnşa Kuramı, Araçsal Kuram

Romani Ethnic Identity Through Instrumentalist and Constructivist Theoretical Framework

In this article the concept of ethnic identity has been discussed over Romani as one of the ethnic groups in Turkey, within the theoretical framework of constructivism and instrumentalism. Being a Romani is perpetually reconstructed with discriminatory discourse and treatment by the dominant group in society. In the social background of this reconstruction specific interest groups in labour market are situated. The persistent reconstruction of negative stereotype towards Romani puts them away from the labour market and prompts them to be informal, cheap and temporary labour force. Romani labour force as being a cheap and temporary labour force reconstructs their lifestyle as poverty, passing down from one generation to the other. Therefore, as a collective identity, being Romani is related with the demand for right which aims at the maintenance of the limited sources owned by the ethnic group. Romani collective identity, as a result, has instrumentalist characteristic which is activated by the demand for citizen rights. It gains emotional content with the emphasis on tradition as part of shared benefits. As an individual identity, being a Romani, similar to collective identity, has instrumentalist characteristic; it may be prominent as part of the individual benefits or it may be disregarded.

Keywords:

Romani, Constructivist Theory, Ethnic identity,

PDF

___

Akgül, Başak (2010). Türkiye Çingenelerinin Poli-tikleşmesi ve Örgütlenme Deneyimleri. Öneri C. 9(34): 213-222.
Alp, Hakan (2016). Çingenelere Yönelik Nefret Söyleminin Ekşi Sözlükte Yeniden Üretilmesi. İlef Dergisi 3(2): 143-172.
Barth, Frederik (1996). Ethnic Groups and Boun-daries. Ethnicity (ed. John Hutchinson, Anthony D. Smith), Oxford:Oxford University Press, 75-82.
Bayraktar, Özlem (2011). Çingeneler:”Bir Başka Dünyanın İnsanları”. Global Media Journal – Turkish Edition, Bahar: 118 – 132.
Çelik, Adnan ve Şahin, Emre (2012). Ötekilerin Hiyerarşisinde Kültürel ve Sınıfsal Karşılaşmalar: Kürt Toplumunda Çingene Algısı ve Sosyal Dış-lanma Pratikleri. Toplum ve Kuram 6-7: 307-325.
Dişli, Semra Özlem (2016). “Çingene” mi “Ro-man” mı? Bir İnşa Süreci. AÜDTCF, Antropoloji Dergisi 31: 97-117.
Daşdemir, Hilmi vd. (2016). Sosyal Dışlanma Sorunsalı ve Zonguldak Roman Araştırması. Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı: Zonguldak. http://bakkakutuphane.org/dokuman/sosyal-dislanma-sorunsali-ve-zonguldak-roman-arastirmasi/239, 02.02.2018’de erişildi.
Diktaş, Abdulkerim vd. (2016). Uşak’ta Yaşayan Romanların Türk Eğitim Sistemi İçerisinde Yaşa-dıkları Problemler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araş-tırmaları Dergisi 5(4): 1121-1142.
Doğan, Hülya (2016). İdeolojik Bir Kurgu ve Öteki-leştirme Referansı Olarak “İnsan Doğası”: Bartın Romanları Örneği. AÜDTCF, Antropoloji Dergisi 31: 141-158.
Ellner, Jack ve Coughlan, Reed (1996). The Powerty of Primordialism. Ethnicity (ed. John Hutchinson, Anthony D. Smith), Oxford: Oxford University Press, 45-51.
Erdoğan Aras, Fatma (2009). Etnik (Çingene) İşgücünün Enformel İşgücü Piyasasına Katılım Biçimleri ve Bu Süreçte Etkili Olan Faktörler: İs-tanbul (Cankurtaran) ve Edirne (Menzilahır) Ör-nekleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 11 / 1 75-100.
Fishman, Joshua (1996). Ethnicity as Being, Doing and Knowing. Ethnicity (ed. John Hutchinson, Anthony D. Smith), Oxford: Oxford University Press, 63-69.
Geertz, Clifford (1996). Primordial Ties. . Ethnicity (ed. John Hutchinson, Anthony D. Smith), Oxford: Oxford University Press, 40-45.
Genç, Yusuf vd. (2015). Roman Çocuklarının Eğitim Süreci ve Akademik Başarılarında Sosyal Dışlanma Algısının Rolü. International Journal of Science 33: 79-97. Güllüpınar, Fuat (2012). Eşitsizlik ve Toplumsal Tabakalaşma Açısından Vatandaşlık Üzerine Sosyolojik Bir Analiz. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 67(1): 81-109.
İlhan, Süleyman ve Fırat, Muhammet (2017). Bir İnşa Süreci Olarak Çingenelik: Kuramsal Bir Çö-zümleme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergi-si 27(2): 265-276.
İlik, Bülent (2016). Türkiye’de Roman Yurttaşların Sorunları ve Çözümüne İlişkin Çalışmalar Roman-ların Yoğun Olarak Yaşadığı Alanlarda Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu İçin Teknik Destek Projesi (SİROMA). http://siromatr.net/Portals/0/Act114-AnalyticReportonPolicies_TR.pdf, 04.02.2018’de erişildi. Kaleli, Lütfi (2015). Atasözleri, Deyimler, Deyişler ve Öğütler. İstanbul: Berfin.
Kemal, Ali (2005). Türk Atasözlerinden Seçmeler. İstanbul: Parıltı.
Kolukırık, Suat (2006). Sosyolojik Perspektiften Türkiye Çingeneleri: İzmir Çingeneleri Üzerine Bir Araştırma. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi 3(1): 1-24.
Kolukırık, Suat (2008). Türkiye’de Rom, Dom ve Lom Gruplarının Görünümü. Hacettepe Üniversite-si Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 8: 145-153.
Kolukırık, Suat (2013). Kocaeli Büyükşehir Bele-diyesi Romanlar ve Akraba Gruplar Taslak Eylem Planı. http://www.kocaeli.bel.tr/files/dokumanlar/kentsel_donusum/romancalistayi.pdf, 02.02.2018’de erişildi.
Koyun, Ayşe ve Çiçekoğlu, Pınar (2011). Karan-lıkta Kaybolan Umutlar. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 14(1): 59-65.
Marsh, Adrian (2008). Etnisite ve Kimlik. Uzpeder, Ebru vd. (Ed.), Biz Buradayız! Türkiye’de Roman-lar Ayrımcı Uygulamalar ve Hak Mücadelesi (19-28). İstanbul: Mart.
Özafşar, Sabahattin (2010). Atasözleri Sözlüğü. İstanbul: İlk Adım.
Piirainen, Timo (2016). Romanların Türkiye’deki Sosyal Durumu ve Sosyal İçermenin Desteklenme-sine Yönelik Kamu Politikaları Ön Çalışma, İkinci Rapor. http://siromatr.net/Portals/0/Act111_112_2nd_Ex-ante_study_Report_full_TR01052016.pdf, 11.11.2017’de erişildi. Şallı, Turan (2016). Roda- Romanlar İçin Diyalog Ağı Gurubu Basın Açıklaması. http://www.eregder.com/?&Syf=1&Id=316715, 11.11.2017’de erişildi.
Taylan, Hasan Hüseyin vd. (2015). Kocaeli Ro-manları Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Ro-man Sorunları Çalıştayı Bildiri Kitabı, Kocaeli: 27-35. Taylan, Hasan Hüseyin vd. (2015). Sakarya’da Romanlara Yönelik Sosyal Mesafe Araştırması. Uluslararası Roman Sorunları Çalıştayı Bildiri Kitabı, Kocaeli: 36-42 . Uğurlu, Örgen ve Duru, Bülent (2011). Kriz ve Kentsel Yerinden Edilme Sürecinde Çingeneler. Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni: 71-79.
Uğurlu, Örgen (2013). Dönüşen Kentlerde Çinge-ne Olmak: İzmit Örneği. Mülkiye Dergisi 37(1): 71-104.
Uysal, Ülke (2012). Sulukule: Kentsel Dönüşüme Etno-Kültürel Bir Direniş. İdealkent 7: 136-157.
Ünaldı, Halime (2012). Türkiye’de Yaşayan Bir Kültürel Farklılık: Çingeneler. Journal of Life Sci-ences,1(1): 615-626.
Weber, Max (1996). The Origins of Ethnic Groups. Ethnicity (ed. John Hutchinson, Anthony D. Smith), Oxford: Oxford University Press, 35-40.
Yanık, Celalettin (2013). Etnisite, Kimlik ve Milli-yetçilik Kavramlarının Sosyolojik Analizi. Kaygı (20): 225-237.
Yağlıdere, Alper (2007). Kentsel Mekânların Kullanımında Sosyal Kategori Olarak Romanlar (Konak İlçe Belediyesi-Ege Mahallesi Örneklemi). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yorulmaz, Murat (2012). Din ve Kimlik İlişkisi Bağlamında Türkiye’de Kimlik Arayışları Yapısal Bir İçerik Analizi. Electronic Journal of Political Science Studies (Elektronik Siyaset Bilimi Araştır-maları Dergisi)5: 59-74. www.ceeol.com , 11.11.2017’de erişildi.
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi 2016-2021, http://www.aile.gov.tr/data/574ea208369dc57940f4f523/YPK_Karari.pdf, 03.02. 2018’de erişildi.
Deneklere Özgürlük (2004). http://www.radikal.com.tr/turkiye/derneklere-ozgurluk-719297/, 04.02.2018’de erişildi.
5253 Sayılı Dernekler Kanunu (2004). https://www.dernekler.gov.tr/tr/mevzuat/kanun/5253-dernekler-kanunu.aspx, 04.02.2018’de erişildi.
Dokuz Sekizlik Roman Açılımı (2010). http://www.radikal.com.tr/politika/dokuz-sekizlik-roman-acilimi-985693/, 07.02.2018’de erişildi.
Romanların Yoğun Olarak Yaşadıkları Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu-SIROMA Projesi Sağlıkta Farkındalık Eğitimleri (2017). http://disab.saglik.gov.tr/TR,19975/romanlarin-yogun-olarak-yasadiklari-yerlerde-sosyal-icermenin-desteklenmesi-operasyonu-siroma-projesi-saglikta-farkindalik-egitimleri.html, 03.02.2018’de erişildi.
Roman Konfederasyonu Kuruldu (2013). http://www.iha.com.tr/haber-romanlar-konfederasyonu-kuruldu-304133/, 04.02.2018’de erişildi.
Roman Veri Ağı 100 Roman’ı İş Gücüne Katacak (2017). http://www.haberturk.com/yerel-haberler/haber/50896912-roman-veri-agi-100-romani-is-gucune-katacak, 10.02.2018’de erişildi.