Adana Vilayetinde Nicel Açıdan Suç ve Suçlular (1912-1919)

Suç ve suçlu hem sıradan insanların hem de bilim dünyasının daima ilgisini çekmiştir. Devletler ise bu konuya kamu düzenini sağlama açısından yaklaşmaktadır. Devletlerin suçla mücadele edebilmeleri için meydana gelen suçların nedenlerini, sonuçlarını, miktarını kayıt altına alarak bu verilere göre tedbirler geliştirmeleri gerekmektedir. Osmanlı Devleti de bu amaçla suç verilerini kayıt altına almıştır. Bu çalışma 1912-1919 yılları arasını kapsamakta olup Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi belgeleri ile ikinci el kaynaklardan faydalanılmıştır. Dönemin Adana vilayeti genelinde işlenen suçlar ile bu suçların failleri üzerinde durulmaktadır. Aylık olarak meydana gelen suç miktar ve çeşitlerinin, bu suçların vilayet genelindeki dağılımlarının, aydınlatılma oranlarının ortaya çıkarılması ve diğer vilayetlerle karşılaştırılması hedeflenmektedir. Failler ise yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi gibi özellikleri bakımından incelenmektedir. Çalışmanın sonunda Adana vilayetinde, karşılaştırılan bazı vilayetlere göre daha fazla oranda suç işlendiği, suç sayılarının yılın aylarına göre değişmekle birlikte yaz aylarında daha yoğun olduğu, bu suçların büyük oranda aydınlatıldığı, faillerin çok büyük kısmının yakalanarak adli makamlara teslim edildiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Adana, Asayiş, Suç, Fail

Quantitative Crimes and Criminals in Adana Province (1912-1919)

Crime and criminals have always attracted the attention of both ordinary people and the scientific world. States, on the other hand, approach this issue in terms of maintaining public order. In order for the states to be able to fight crime, it is necessary to record the causes, consequences and amount of crimes and develop measures according to these data. The Ottoman Empire also recorded crime data for this purpose. This study covers the years 1912-1919, and the documents of the Presidency State Archives, Ottoman Archives, and second-hand sources were used. The crimes committed throughout the Adana Province of the period and the perpetrators of these crimes are emphasized. It is aimed to reveal the amount and types of crimes that occurred monthly, the distribution of these crimes throughout the province, the rates of the crimes solved and compare them with other provinces. The perpetrators, on the other hand, are examined in terms of their characteristics such as age, gender, education level. At the end of the study, it is revealed that more crimes are committed in the Adana province compared with some other provinces; the number of crimes are more intense in the summer months, although it varies according to the months of the year, these crimes are largely clarified, and most of the perpetrators are caught and handed over to the judicial authorities.

Keywords:

Ottoman, Adana, Public Order, Crime, Perpetrator,

PDF

___

Arslan, B. (2008). II. Meşrutiyet Döneminde Aydın Vilayetinde Güvenlik. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, İzmir.
Ceza Kanunname-i Hümayunu, Düstur 1/1, s.537-597.
Çanak, E. (2017). Tarihi, Siyasi, Sosyal ve İktisadi Yönleriyle Adana (Seyhan) (1923-1956). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi yayını.
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti, Takibat-ı Adliye Kalemi (BOA.DH.EUM.ADL) Dosya/Gömlek No, 2/24, 3/6, 16/40, 26/12, 26/20, 32/40, 36/10
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti, Asayiş Kalemi Belgeleri, (BOA.DH.EUM.AYŞ) Dosya/Gömlek No, 27/143
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti, Emniyet Şubesi (BOA.DH.EUM.EMN). Dosya/ Gömlek No, 28/22
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti, Muhaberat ve Tensikat Müdüriyeti Evrakı, (BOA.DH.EUM.MTK), Dosya/ Gömlek No, 27/7, 42/19, 43/2, 45/5, 48/23, 48/43, 51/2, 54/7, 60/38, 66/8, 69/35, 71/11, 72/12, 72/58
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti, Tahrirat Kalemi Evrakı (BOA.DH.EUM.THR), Dosya/Gömlek No, 86/31.
Dönmezer, S. (1967). Kriminoloji. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Erdinçli, İ. (2020). Yasaklardan Modern Denetime: Osmanlı Devleti’nin İçki Tüketimine ve Meyhanelere Yaklaşımı, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, (31), 1-32.
Gül, A. (2013). Osmanlı Taşrasında Suç ve Suçlular (1919) Ocak Ayı Erzincan Sancağı Örneği, EÜHFD, cilt: XVII, 1-29.
Hicri 1318 Adana Vilayeti Salnamesi, 11.Def’a.
Hicri 1320 Adana Vilayeti Salnamesi, 12. Def’a.
Karpat, H.K. (2010). Osmanlı Nüfusu (1830-1914). (Çev. Bahar Tırnakçı). İstanbul: Timaş Yayınları.
Nasrullah, M., Mehmet, R., & Mehmet, E. (2003). Osmanlı Atlası XX. Yüzyıl Başları, (Yayına Hazırlayanlar, Rahmi Tekin, Yaşar Baş), İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları.
Serseri ve Mazanne-i sü’ Eşhas Hakkında Kanun, Düstur 2/1 s. 169-173.
Sokullu-Akıncı, R.F. (2021). Kriminoloji, (15. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
Yılmaz, İ. (2017). Selanik Polis Tarihi (1876-1912). (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yılmaz, İ. (2020). Osmanlı Son Döneminde Adam Öldürme Suçu ve Soruşturma Usulleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (2), 739-762.