Gıda Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Arasındaki İlişki

Bu çalışmada gıda okuryazarlığı ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu araştırma kesitsel bir alan araştırması olup çalışmanın örneklemi Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinde öğrenim gören 210 öğrenciden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında demografik bilgi formu, Algılanan Gıda Okuryazarlığı Ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II kullanılmıştır. Bulgular sonucunda öğrencilerin sağlıklı yaşam biçim davranışları ( x̄ ± ss= 133±11.2) ve gıda okuryazarlığının ( x̄ ± ss= 92±6.9) orta düzeyde olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin cinsiyet, yaş, öğretim kademesi, bölüm ve BKİ hem gıda okuryazarlığı ile hem de sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile önemli ölçüde ilişkili olmadığı bulunmuştur. Ayrıca öğrencilerin gıda okuryazarlığı ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının zayıf düzeyde pozitif yönde ilişkili (r =.322, p <.01) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda gıda okuryazarlığı sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını (R²= .09, p<0.001) etkilediği ve regresyon modeline göre gıda okuryazarlığı sağlıklı yaşam biçimi davranışının % 9,9’unu açıkladığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

sağlıklı yaşam biçimi, gıda, okuryazarlık

The Relationship between Food Literacy and Healthy Lifestyle Behaviours

In this study, it was aimed to investigate the relationship between food literacy and healthy lifestyle behaviors. This research is a cross-sectional field study and the sample of the study consists of 210 students studying at Bilecik Şeyh Edebali University Faculty of Health Sciences. Demographic information form, Perceived Food Literacy Scale, and Healthy Lifestyle Behaviors Scale II were used to collect data. As a result of the findings, it was found that the students' healthy lifestyle behaviors (x̄ ± sd= 133±11.2) and food literacy (x̄ ± sd= 92±6.9) were moderate. It was found that students' gender, age, education level, department, and BMI were not significantly associated with both food literacy and healthy lifestyle behaviors. In addition, it was concluded that students' food literacy and healthy lifestyle behaviors were weakly positively correlated (r =.322, p <.01). As a result of the research, it was found that food literacy affects healthy lifestyle behaviors (R²= .09, p<0.001) and according to the regression model, food literacy explains 9.9% of healthy lifestyle behaviors.

Keywords:

healthy lifestyle, food, literacy,

PDF

___

Aktaş, N., & Özdoğan, Y. (2006). Gıda ve Beslenme Okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20 (2), 146-153. DOI: 10.29050/harranziraat.259105.
Ayaz S. vd. (2005). Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlığı Geliştirme Davranışları. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi,9, 26-34.
Bahar, Z. vd. (2008). Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-13.
Blitstein, J.L., & Evans, W.D. (2006). Use of Nutrition Facts Panels Among Adults Who Make Household Food Purchasing Decisions. J NutrEducBehav, 38, 360-364.
Bogue, J. vd. (2005). Determinants Of Consumers' Dietary Behaviour For Health-Enhancing Foods. British Food Journal, 107(1), 4-16.
Can, A. N. (2021). Sağlık İnanç Modeline Göre Obez Bireylerde Sağlık İnançları ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Carbone, E.T., & Zoellner, J.M. (2012). Nutrition and Health Literacy: A Systematic Review to Inform Nutrition Research and Practice. J AcadNutrDiet, 112, 254-265.
Chambers, R., & Clark, R. (2012). An introductionto model-based survey sampling with applications. Oxford University Press, Newyork.
Chen, M. F. (2009). Attitude Toward Organic Foods Among Taiwanese As Related To Health Consciousness, Environmental Attitudes, And The Mediating Effects Of A Healthy Lifestyle. British Food Journal, 111(2), 165-178.
Cihangiroğlu, Z., & Deveci, S. E. (2011). Fırat Üniversitesi Elazığ Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler. Fırat Tıp Dergisi, 16 (2), 78-83.
Cullen T. vd. (2015). Food Literacy: Definition and Framework For Action. Can J DietPractRes., 76(3), 1–6. https://doi.org/10.3148/cjdpr-2015-010.
Çakıcı, C. & Yıldız, E. (2017). Restoran Müşterilerinin Sağlık Bilincinin Sağlıklı Yeme Davranışına Etkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 8 (1), 1-22. DOI: 10.30783/nevsosbilen.338259
Çelebi, E., Gündoğdu, C., & Kızılkaya, A. (2017). Determination of Healthy Lifestyle Behaviors of High School Students. Universal Journal of Educational Research, 5(8), 1279-1287.
Çınar N. vd. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar. (UYK-2011), 3. Cilt / Bölüm XVI, sayfa: 2384-9, 27-29 Mayıs, İstanbul.
Deer, F. vd. (2014). (Eds.). Sustainable Well-Being: Concepts, Issues, and Educational Practices. Winnipeg, MB: ESWB Press; ISBN 978-0-9939534-0-8.
Ertop, N.G. vd. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimleri. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14, 1-7.
Gül, E. (2018). Yetişkin Bireylerde Sağlık Okuryazarlığının Yeme Davranışı ve Sağlık Algısı İle İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Ilgaz Ş. (2001). Obezite ve Tedavisi. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü Yayınları.
Karadeniz, G. vd. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. TAF PrevMedBull,7, 497-502.
Karagöz, Y. (2016). SPSS 23 and Amos 23 Applied Statistical Analysis. Ankara: Nobel Academic Publishing.
Krause, C. vd. (2018). Just a Subtle Difference? Findings From A Systematic Review on Definitions of Nutrition Lliteracy and Food Literacy. Health Promotion International,33(3), 378–389.
Malan, H. vd. (2020). Challenges, Opportunities, and Motivators ForD eveloping and Applying Food Literacy in A University Setting: A qualitative study. J AcadNutrDiet, 120(1), 33-44. doi: 10.1016/j.jand.2019.06.003.
Metintaş S, & Atay E. (2019). Dermatolojik Hastalıklarda Araştırma Yöntemleri. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. Dermatoloji ve Halk Sağlığı Özel Sayısı, 1-26.
Özenoğlu, A. (2016). Sağlıklı beslenme ilkeleri. Beslenmenin Esasları ve Sağlığın Korunmasında Beslenme (İçinde). Özenoğlu, A. (Ed). Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
Özyazıcıoğlu, N. vd. (2011). Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 277-332.
Poelman, M.P. vd. (2018). Towards the Measurement of Food Literacy with Respect to Health Eating: The Development and Validation of the Self Perceived Food Literacy Scaleamong an Adult Sample in the Netherlands, International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 15 (4).
Pendergast D., & Dewhurst Y. (2012). Home Economics and Food Literacy: An International Investigation. Int J Home Econ., 5(2): 245–63.
Roininen, K. (2001). Evaluation Of Food Choice Behavior: Development and Validation of Health And Taste Attitude Scales. University Of Helsinki.
Santos J.R.A. (1999). Cronbach's Alpha: A Tool For Assessing The Reliability of Scales. J Extension.
Schnoegl S. vd. (2006). Savoury Dishes for Adult Education and Counselling. Guidelines and Toolbox In BEST Institut für berufsbezogene Weiterbildung und Personal training (ed).
Smith M. G. (2009). Unexamined Food Is Not Worth Eating: Food Literacy As The Foundation For Food and Nutrition Courses In Paperpresented at Candian Symposium X Saskatoon (ed).
Şanlıer, N. vd. (2009). Gençlerin Beslenme Bilgi, Alışkanlık ve Davranışları ile Beden Kütle İndeksleri Arasındaki İlişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,29 (2), 333-352.
Şen, vd. (2017). Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler. Dicle Medical Journal, 44(1), 1-11.
Sun, Y. H. C. (2008). Health Concern, Food Choice Motives, And Attitudes Toward Healthy Eating: The Mediating Role Of Food Choice Motives. Appetite, 51(1), 42-49.
Tarı Selçuk K. vd. (2019). Algılanan Gıda Okuryazarlığı Ölçeği Türkçe Versiyonunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. III. Uluslararası 21.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi 26-30 Kasım Antalya, Türkiye.
T.C Sağlık Bakanlığı Obezite ile Mücadele Programı. (2014). Sağlık Bakanlığı Yayın No.773, Kuban Matbaacılık, Şubat 2010, Ankara, (S,17).
Topley A. (2013). At theTable: A Case for Food Literacy Coordination Greater Victoria Food Literacy Working Group, Victoria, BC.
Walker, S.N., & Hill-Polerecky, D.M. (1996). Psychometric Evaluation of The Health Promoting Lifestyle Profile II. Unpublished manuscript, University of Nebraska Medical Center.
Wardle, J. & Steptoe, A. (2003). Socio Economic Differences In Attitudes and Beliefs About Healthy Lifestyles. Journal of Epidemiology and Community Health,57(6), 440-443.
Vidgen H.A., & Gallegos, D. (2014). Defining Food Literacyand Its Components. Appetite.76, 50–9. https://doi.org/10.1016/j.appet.2014.01.010.