Hüseyin Sadeddin Arel’in Denizaltında Felsefe Adlı Hikâyesinde Materyalizm-Spiritüalizm Tartışması

Tahkiyeli anlatım, sadece herhangi bir duygu, düşünce, olay veya durumu canlı ve eğlenceli bir şekilde aktarmak için değil, aynı zamanda felsefi derinliği, çok katmanlı anlam yapısıyla okunup anlaşılmaları zor olan soyut konuları so-mutlaştırmak için de başvurulan bir anlatım yöntemidir. Bu sebeple din, psiko-loji, sosyoloji, tarih, felsefe, edebiyat gibi birçok bilim dalında kullanılan tahki-yeli anlatım felsefe ile edebiyatın buluştuğu türlerden biri olan felsefi hikâyeler-de de kendine yer bulur. Özellikle felsefenin soyut diliyle anlatılamayan metafi-zik ve mistik konuların hikâye formatında sembol, alegori ve tahkiyenin sağla-dığı imkânlarla somut gerçekliğe dönüştüğü söylenebilir. Felsefi düşüncesini hikâye formatında kaleme alan yazarlarımızdan biri de Hüseyin Sadettin Arel’dir. Denizaltında Felsefe adlı hikâyesinde Arel, varoluşu, evreni, hakikati an-lamada duyu organlarımızın yeterli olup olmadığı meselesini ele alır. Bu çalış-mada Hüseyin Saadeddin Arel’in Denizaltında Felsefe adlı hikâyesini felsefe katı-na çıkaran unsurlar tespit edilmeye çalışıldı. Yazarın hikâyenin merkezine yer-leştirdiği felsefi tartışmayı ifade ederken tahkiyeli anlatımın sağladığı imkânlar-dan nasıl yararlandığı gösterildi. İnceleme yapılırken felsefenin soyut diliyle an-latılamayan metafizik ve mistik konuların hikâye formatında sembol, alegori ve tahkiyenin sağladığı imkânlarla anlatmanın Doğu medeniyetinde bir gelenek ol-duğu ve Hüseyin Saadeddin Arel’in de yazdığı hikâye ile bu geleneği sürdürdüğü sonucuna ulaşıldı.

Materialism-Spiritualism Discussion in Hüseyin Sadeddin Arel's Story Called Submarine Philosophy

An expressive narrative is a method of expression that is used not on-ly to convey and emotions, thoughts, events, or situations in a lively and fun way, but also to embody abstract topics that are difficult to read end under-stand with their philosophical depth, multilayered learning structure. For this reason, discerning narrative used in many disciplines such as religion, psycholo-gy, sociology, history, philosophy and literature also finds play in philosophical stories, one of the genres where philosophy meets literature. One of our writers who wrote his philosophical thoughts in a story format is Hüseyin Sadeddin Arel. In his story which name is Denizaltında Felsefe, Arel interested in the subject such as existence, universe and truth. In this study, it was tried to iden-tify the elements that brought the story of Hüseyin Sadeddin Arel to Deni-zlatında Felsefe. While expressing the philosophical discussion that the author placed at the center of the story, he was shown how he benefited from the op-portunities provided by the narrative. While making the analysis, it was con-cluded that the metaphysical and mystical issues which cannot be explained in the abstract language of philosophy are a tradition in the Eastern civilization and that this tradition continues with the story written by Hüseyin Sadeddin Arel.

___

  • Akgün, M. (2014). Materyalizmin Türkiye’ye Girişi. İstanbul: Elis Yayınları.
  • Arel, H. S. (1954). Denizaltında Felsefe. Ruh ve Kâinat Dergisi, Sayı 14-18.
  • Cevizci, A. (2005). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
  • Cogniot, G. (1992). İlk Çağ Materyalizmi. (Çev. S. Belli). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
  • Güzel, C. (2002). Türkiye'de Maddecilik ve Maddecilik Karşıtı Görüşler. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19 (1), 63-81.
  • Hançerlioğlu, O. (1977). Felsefe Ansiklopedisi: Kavramlar ve Akımlar, cilt 2. İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Önal, M. (2017). Dini Yorum Geleneğinde Hikmetin (Bilgelik) Bütünlükçü Yapı-sı. İslam ve Yorum, cilt 3. (Haz. F. Karaman). Malatya: Malatya İlahiyat Vakfı Yayınları.
  • Öztuna, Y. (1986). Sadeddin Arel. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Utku, A. (2018). Geç-Osmanlı Popüler Materyalizm Tartışmaları. Türk Düşüncesi Yolunda Mehmet Akgün’e Armağan. (Ed. F. Karahan & F. Gül & M. Köktürk). Ankara: Aktif Düşünce Yayınları, 287-298
  • Tosun, N. (2014). Doğu’nun Hikâye Kuramı. İstanbul: Büyüyenay Yayınları. https://en.wikipedia.org/wiki/World_Congress_of_Philosophy.