XVI. Yüzyılda Taşralı Bir Türk Efendisinin Evi

Ona taşralı deyişim, uzun süre başkentten uzak, sınır boyu bir bölgenin merkezinde, özellikle Budin'de yaşamış ve Budin'de ömrünü tamamlamış olmasından, efendi deyişim de öldüğü vakitte kendisine efendi, çelebi, adiyle saniyle Ali Çelebi denmesindendir. Çelebi sözcüğü rütbeyi andıran bir deyim olarak XV. yüzyıl başlarında, özellikle sultan Bayezit'in oğullarına, yani Osmanlı hanedan şehzadelerine verilen bir ünvandı. Fakat bu söz Macaristan'a ulaşıncaya, yani bir buçuk yüzyıl sonrasına kadar eski anlamından çok şey kaybetmişti. XVI. yüzyıl ortasında taşra bölge defterdarının, onun memurunun, hattâ Türk tacirinin adı yanında da geçmekteydi; okumuş, katip kişilere denirdi ve o kişinin her halde pek yüksek mevki sahibi olmasına da lüzum yoktu, Ali adiyle bir arada duyulması da nadir değildi. Örneğin 1543'te Bursa'da ölen şair ve mütercim Vasi Alisi'nin halk dilindeki adı Ali Çelebi olduğu gibi, 1550 yılı civarında Budin defterdarı olan birinin adı da Ali Çelebi idi. Bununla birlikte, aynı zamanda Ali Çelebi adını taşıyan çağdaş iki kişiyi birbirinden ayırt edici sıfatlar kullanılmış olduğunu tahmin edebiliriz, çünkü öyle olmasa -hele resmi teşekküller içerisinde- birtakım karışıklıklara yol açardı.

BELLETEN-Cover
  • ISSN: 0041-4255
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1937
  • Yayıncı: Türk Tarih Kurumu
Sayıdaki Diğer Makaleler

FAHİR İZ: Eski Türk Edebiyatında Nesir, XIV. yüzyıldan XIX. yüzyıl ortasına kadar yazmalardan seçilmiş metinler, I, Osman Yalçın Matb., İstanbul 1964. [Kitap Tanıtımı]

Halil İNALCIK

DEVEREUX, ROBERT, The First Ottoman Constitutional Period, A Study of the Midhat Constitution and Parliament, The johns Hopkins Press, Baltimore 1963. [Kitap Tanıtımı]

Halil İNALCIK

Selçuklular Hakkında Yeni Bir Neşir Münasebetiyle [Kitap Tanıtımı]

Osman TURAN

V. L. MÉNAGE: Neshri's History of the Ottomans, the sources and development of the text, SOAS, London Oriental Series vol. 16, Oxford University Press, London 1964. [Kitap Tanıtımı]

Halil İNALCIK

Türk Tarih Kurumu Adına, 1964 Yazında, AlacaHöyük'te Yapılan Kazıda Çıkarılan İki Eski Bronz Çağı İskeletinin İncelenmesi

Seniha TUNAKAN

Kabakçı Vak'asına Dair Bir Mektup

İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI

Bir Eser Münasebetiyle [Kitap Tanıtımı]

Şevket Aziz KANSU

Basra'da İhvân-el-Safâ Muamması ve Bunun X. Yüzyılda Halifeler Devletinin Sosyal Tarihi Bakımından Mânâsı

Armand ABEL

ŞERİF MARDİN: The Genesis of Young Ottoman Thought, A Study in the Modernization of Turkish Political Ideas (=Yeni Osmanlı düşüncesinin meydana gelişi, Türk Siyasi fikirlerinin modernleşmesi hakkında bir inceleme); Princeton, N. J., Princeton University Press, 1962. [Kitap Tanıtımı]

Ercümend KURAN

XVI. Yüzyılda Taşralı Bir Türk Efendisinin Evi

Lajos FEKETE, Çevirmen: Sadrettin KARATAY