Diyarbakır’da Su Mimarisi Üzerine Bir Değerlendirme

Anadolu’nun uygarlaşması diyebileceğimiz dönem içinde, çeşitli yerleşim alanlarında ve güzergâhlar üzerinde çok sayıda su yapısı inşa edilmiştir. Söz konusu eserlerin bir bölümü bazı nedenlerden dolayı günümüze kadar ulaşamamıştır. Günümüze ulaşan eserlerin tümünün değerlendirilmediğini de söylemek gerekir. Diyarbakır il merkezinde yer alan su yapılarının mimari özelliklerini genel hatları ile değerlendirmeyi kapsayan çalışmada tarihi taş köprü, hamam ve çeşme yapılan incelenmiştir. Yapılan incelemelerde toplam 42 adet su yapısı (Köprü, Hamam, Çeşme) tespit edilmiştir. Bu yapıların mimari özellikleri tanıtılmaya çalışılırken fotoğraf ve çizimlerden yararlanılmıştır.

An Evaluation of Water Architecture in Diyarbakır

During the period of the civilisation of Anatolia, many water constructions were built on some setdements and routes. For various reasons, some of those constructions haven’t survived up to today. Also, some that survive haven’t been evaluated and treated well. In the attempt of introducing the architectural features of these constructions were constructed at the centrum of the city includes rock bridges, hammams (Turkish bath) and fountains, As a result of investigations, 42 water constructions (rock bridges, hammams, fountains) in sum were detected. In the attempt of introducing the architectural features of these constructions, photos and drawings were benefited.

Keywords:

Diyarbakır, architecture, bridges, Turkish bath fountain,

PDF

___

Andreasyan, Hrand D., Polonyalı Simeon'un Seyahatnamesi, İstanbul 1964.
Beysanoğlu, Şevket, Anıtları ve Kitabeleri ile Diyarbakır Tarihi, c.l, Ankara 1998.
Buckingham, James Silk, Travels in Mesopotamia, "London 1827.
Çulpan, Cevdet, Türk Taş Köprüleri, Ankara 1978.
Çulpan, Cevdet"Diyabakır Kuzeyi Devegeçidi Suyu Köprüsü: Artukoğulla- rı Devri", Sanat Tarihi Yıllığı, c.III, İstanbul 1969-1970, ss.287-291.
Denktaş, Mustafa, Karaman Çeşmeleri, Kayseri 2000.
Evliya Çelebi, Seyahatname, c.VI, İstanbul 1970, ss. 126-128.
Gabriel, Albert, Voyages Archeologique dans la Turquie Oriantale, Paris 1940. liter, Fügen, Osmanlılara Kadar Anadolu Türk Köprüleri, Ankara 1978.
İzgöer, Ahmet Zeki, Salname-i Diyarbekir, c.5, İstanbul 1999.
Korkusuz, M. Şefik, Seyahatnamelerde Diyarbekir, İstanbul 2003.
Ödekan, Ayla, "Kent İçi Çeşme Tasanmında Tipolojik Çözümleme", Semavi Eyice'ye Armağan, İstanbul Yazılan, İstanbul 1992, s.281-297.
Önge, Yılmaz, Anadolu'da XII- XIII Yüzyıl Türk Hamamları, Ankara 1995.
Önge, Yılmaz, "Anadolu Türk Mimarisinde Tabii Işıklandırma", Önasya, VII/73, (1971), ss.6-7- 11.
Önge, Yılmaz, Türk Mimarisinde Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Su Yapıları, Ankara 1997.
Sözen, Metin, Diyarbakır'da Türk Mimarisi, İstanbul 1971.
Tavernier, Jean Baptiste, Les Six Voyages de Jean Babüste Tavemier en Turkue, en Perse et aux Indes, Paris 1678.
Tekin, Adil, "Hamravat Suyu", Kara-Amid, c.II/sy.6-7, Ankara 1970, ss. 69-71.
Yeşilbaş, Evindar, Diyarbakır'da Su Mimarisi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2007.