BERNARD LEWIS. The Emergence of Modern Turkey. = Modern Türkiye'nin doğuşu London-New-york-Toronto. Oxford University Press 1961. XV, 511 S., 13 resim, 3 harita. Fiyatı 48 Şilink [Kitap Tanıtımı]

Osmanlı İmparatorluğunda Yurtsever Devlet adamları tarafından XVIII. yüzyıl ortalarında başlıyan başarısız, yarı başarılı İslâhât Denemelerini XIX. Yüzyıl ortalarında Genç Osmanlılar (1865 - 1877) hareketi, onu da, Birinci Meşrutiyet (1876) takip etmişti. Pek kısa bir süre sonra II. Abdülhamid'in ilk Osmanlı mebuslar meclisini kapaması ile (14 Şubat 1878) Osmanlı İmparatorluğu, halk kontrolü dışında koyu bir istibdat idaresinin baskısı altına girmişti. Osmanlı kanunu esasisini yürürlüğe sokarak vatanı kurtarmak amacını güden 'İttihat ve Terâkki' cemiyetinin kuruluşu (1889) ve en nihayet ikinci meşrutiyet ihtilâli (24 Temmuz 1908) de, ikiyüz yıldan beri devamlı olarak gerileyen ve toprak kayıb eden Osmanlı İmparatorluğu'nu kurtaramamıştır. Birinci Dünya savaşında (1914-1918) müttefikleriyle birlikte yenilen Osmanlı İmparatorluğu'na galiplerin zorla kabul ettirdikleri (30 Ekim 1918) Mondoros mütarekenamesiyle imparatorluk fiilen tarihe karışmıştı. Fakat, gerileyen ve yenilen imparatorluklar bile, bir günde ortadan kalkmazlar. Bu durumda imparatorluğun çoğunluğunu ve temelini teşkil eden Türk milletine varlığını kurtarmak ve yeni bir milli devlet kurmak gibi bir tarihi vazife düşüyordu. Ancak, MUSTAFA KEMAL, PAŞA'nın (1881-1938) (Atatürk) liderliğinde Anadolu'da başlıyan (19 Mayıs 1919) Milli Kurtuluş ve Kuvayı Milliye ihtilâlinin başarısı, Osmanlı İmparatorluğu'nun büsbütün silinmesini sağlayabilirdi. Başka bir deyimle, düşmanlar tarafından toprakları paylaşılan ve bu suretle tarihe karışan imparatorluğun son izlerini ortadan kaldırmak görevi Türk Milletine düşüyordu. Bu vazifeyi Türk milleti kendi eliyle yapmalıydı. İstilâcıların çıkarları, istilâ altındaki İstanbul’da bir peyk, bir gölge Osmanlı beyliği yaratmak ve yaşatmaktı.