Mufassal avârız-hâne defterleri, klasik tahrir geleneğinin terk edilmesinden sonra Osmanlı devleti sınırları dahilinde yer alan iskân alanları ile bunların demografik vaziyetlerinin tespitinde oldukça önemli kaynaklardır. Bu defterlerin her bölge için ayrı ayrı incelenerek nüfus istatistiklerinin elde edilmesi, demografi ve iskân tarihinde meydana gelen değişiklikler ve bunların sebepleri hususunda daha sağlam verilerin elde edilmesine önemli katkı sağlayacaktır. Bu çalışmada, 1678 tarihli avârız-hane defterinde yer alan bilgiler ışığında 17. yüzyılın ikinci yarısında Antakya kazasının iskân ve nüfusu ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu zamanda Antakya şehrinin 24 mahallesi olup, bu iskân mahallerinde toplam olarak 1.584 ev ile muhtelif sayıda ev, oda ve kulübelerden oluşan 30 halk binası yer almaktaydı. Şehir nüfusunu çoğunlukla Müslümanlar teşkil etmekle birlikte, az sayıda da olsa, Hıristiyan nüfus da meskûn bulunmaktaydı. 1678'de Antakya kazasını teşkil eden köyler Süveyde, Kuseyr, Cebel-i Akra` ve Altun-özü adlı 4 nahiyeye bağlı bulunmaktaydı. Bu nahiyelere tabi olarak kaza dahilinde, 127'si meskûn, 26'sı da harap olmak üzere, toplam olarak 153 köy yer almaktaydı. Bu köylerde sakin olan yetişkin erkek nüfusu ise 3.512 nefer olup, bunun %93'ü Müslüman, %7'si de gayr-i müslimlerden meydana geliyordu. Antakya şehrinin nüfusu, 16. yüzyıldan 17. yüzyıla gelinceye kadar, genellikle artış kaydetmiştir. Fakat, aynı şeyi kaza dahilinde yer alan köyler için söylemek mümkün değildir. Köylerin nüfusunda önemli oranda düşüşler meydana geldiği gibi, meskûn köylerin sayısı da azalmıştır. Fakat, alınan bazı özendirici tedbirler sayesinde 17. yüzyılın sonlarına doğru birçok köy yeniden iskân olmuştur.

After the end of the classical Ottoman land register tradition, detailed avârız-hâne registers became very important sources as far as information concerning settlement areas within Ottoman lands and demographic movements in them, are concerned. Collecting population statistics by analysing these registers for each area will contribute enormously to the acquisition of credible data concerning changes in the demographic and settlement structures and the reasons underlying these changes. In this article we have studied in detail the settlement and population of the Antakya district in the second half of the 17th century, on the basis of the avârız-hâne register dated 1678. In that period the city of Antakya consisted of 24 neighbourhoods with 1.584 houses and 30 other public buildings with many houses, rooms and sheds. The majority of the population was Muslim, but there were also a small number of Christians who had settled there. In 1678, the villages of the district of Antakya were within the boundaries of four nahiye (subdivisions of a district), called Süveyde, Kuseyr, Cebel-i Akra and Altun Özü. The total of the villages was 153, with 127 of them being inhabited and 26 abandoned. The villages were inhabited by 3.512 adult males, of which 93 % were Muslim and 7 % non-Muslim. In general the population of the city of Antakya increased between the 16th and 17th centuries. The same is not true for its villages. Not only did the population of the villages diminish visibly, but there was also a decrease in the number of inhabited villages. Thanks to a policy of settlement support, many villages were settled once more towards the end of the 17th century.