Önder BİLGİ, Sümer ATASOY, Şevket DÖNMEZ, Latife SUMMERER

Samsun (Amisos) Bölgesi'nin Kültürel Gelişimi Projesi

Samsun (antik Amisos) ile yakın çevresinin tarih öncesinden günümüze kadar olan zaman dilimine ait olup daha önceki araştırmalarda saptanmış bulunan önemli merkezlerin son durumlarını incelemek ve ayrıca gözden kaçmış olabilecek diğer arkeolojik maddi kültür varlıklarını da belgeleyerek bu bölgede yaşamış insan topluluklarının özellikle Demir Çağı ile takip eden Helenistik Çağ'daki kentleşme sürecindeki sosyo-ekonomik yaşamlarına dayanan kültürel gelişimini aydınlatacak verileri toplamak amacıyla İstanbul Üniversitesi adına bir temel proje çerçevesinde geliştirilen yüzey araştırmalarını 18 - 27 Temmuz 2000 tarihleri arasında Prof.Dr. Önder Bilgi başkanlığında Doç.Dr. Sümer Atasoy, Dr. Latife Summerer, Dr. Şevket Dönmez, Arkeolog Burhan Gülkan ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi stajyer öğrencisi Murat Türkteki'den oluşan bir heyet gerçekleştirdi.

The Cultural Development in Samsun (Amisos) Region

The archaeological survey, conducted under the direction of Prof.Dr. Önder Bilgi, took place between 18 and 27 July 2000. Participants of the survey team were Assoc.Prof.Dr. Sümer Atasoy, Dr. Şevket Dönmez, Dr. Latife Summerer, archaeologist Burhan Gülkan and student Murat Türkteki. The Turkish Government was represented by Mr. Ekrem Anaç from the Tokat Museum. In connection with the project following districts in the Samsun region were surveyed in seven steps, and the following archaeological remains werea visited; 1. The valley of Kızılırmak River between İkiztepe and Altınkaya Dam in the Bafra district. Kapıkaya, Asarkale and its rock-cut tombs and Martı Kale. 2. Külcüler tumulus near Sarıkaya köyü near Bafra and Kışla tumulus near Dağ Köyü and Dökme Tepe in the 19 Mayıs district. 3. Fortress at Akalan and its surroundings near Çatmaoluk köyü in the western part of the Samsun region. 4. The Apollon open-air cult center on Kale Tepe near Emirli köyü and Kaledoruğu Höyük and the Caravanserai called Taşhan, the old wooden mosque and Roman stone bridge near Çakallı köyü in the Kavak district. 5. The Lerdüge tumulus near Çamyatağı köyü in the Havza district and Ağu Boğazı Mevkii near Gökdoğan köyü in the neighbourhood of the Durağan district. 6. Amisos was revisited to see the recently found rock-cut tomb of a royal family and to survey the western slope of the Toraman Tepe of Amisos. Within two areas increasing levels of destruction was observed: a) the Iron Age settlement at Akalan between in the Samsun district; b) the Helenistic settlement at Asarkale in the Bafra district. In both of this locations which are fortress types, the architectural remains of defensive structures have been subjected to the destruction of various elements such as the nature and the destruction of men. As such, it was seen that to reach the aims of the ongoing project, in all those locations immediate topographic works have to be developed to establish the position of these settlements and to place the present conditions of the architectural remains on those plans.

Keywords:

Samsun Amisos, Cultural Development, Iron Age, Hellenistic Age,

PDF

___

Akkaya 1993 M. Akkaya. "Amisos Antik Kenti Kurtarma Kazısı". III. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara: 207-218.
1997 M. Akkaya. Amisos Hazinesi/Amisos Treasure , Samsun.
1998 M. Akkaya. "Amisos Antik Kenti Kurtarma Kazısı ve Mozaik Kaldırma Çalışmaları". VIII. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara: 43T51.
Akok 1948 M. Akok. "Samsun İli Havza İlçesi Lerdüge Köyünde Bulunan Tümülüsler/Les tumuli du village de Lerdüge (Vilayet de Sam¬sun)". Belleten XII/48, Ankara: 835-834.
Alkım 1972 U. B. Alkım. "İslahiye ve Samsun Bölgesinde 1971 Çalışmaları".Belleten XXXVI/143, Ankara: 422-426.
1973 U. B. Alkım. "İslahiye ve Samsun Bölgesinde 1972 Dönemi Çalışmaları". Belleten XXXVII/147, Ankara: 435-438.
1974a U. B. Alkım. "Tilmen Höyük ve Samsun Bölgesi Araştırmaları (1971)". Türk Arkeoloji Dergisi XX-2, Ankara: 5-16.
1974b U. B. Alkım. "Samsun Bölgesinde 1973 Çalışmaları". Belleten XXXVIII/151, Ankara: 553-556.
1975a U.B. Alkım. "Tilmen Höyük Kazısı ve Samsun Bölgesi Araştırmaları (1972)". Türk Arkeoloji Dergisi XXI-2, Ankara: 23-28.
1975b U.B. Alkım. "Samsun Bölgesi Çalışmaları (1973)". Türk Arkeoloji Dergisi XXII-1, Ankara: 5-12.
1976 U.B. Alkım. "Samsun Bölgesi Araştırmaları ve İkinci Dönem İkiztepe Kazısı". Belleten XL/160, Ankara: 717-719.
1978 U.B. Alkım. "1977 Dönemi İkiztepe Kazısı ve Samsun Bölgesi Araştırmaları". Belleten XLII/167, Ankara: 542-547.
Alkım/Alkım/Bilgi 1988 U.B.Alkım, H.Alkım ve Ö.Bilgi. İkiztepe I, Ankara Birinci ve İkinci Dönem Kazıları / The First and Second Seasons' Excavations (1974-1975) TTKY.
Atasoy 1997 S.Atasoy. Amisos. Antik Çağda Bir Karadeniz Kenti, Samsun.
Bailey 1975 D. M. Bailey. A Catalogue of the Lamps in the British Museum, London.
Bilgi 1984 Ö. Bilgi. "Metal Objects from İkiztepe-Turkey". Beitrâge zur Allgemeinen und Vergleichenden Archâologie 6, Bonn: 32-96.
1989 Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1987 Donemi Sonuçları ve Çevre Araştırmaları". X.Kazi Sonuçları Toplantısı-I, Ankara: 201-210.
1990a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1988 Dönemi Sonuçları ve Çevre Araştırmaları". XI.Kazi Sonuçları Toplantısı-I, Ankara: 211-220.
1990b Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1988 Dönemi Sonuçlan ve Çevre Araştırmaları". Höyük I, Ankara: 26-27.
1990c Ö. Bilgi. "Metal Objects from İkiztepe-Turkey". Beitrâge zur Allgemeinen und Vergleichenden Archâologie 9-10, Bonn: 119-219.
1999a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1997 Dönemi Sonuçları". XX. Kazı Sonuçları Toplantısı-I, Ankara: 485-505.
1999b Ö. Bilgi. "İkiztepe in the Late Iron Age". Anatolian Studies 49: London: 27-54 (Fourth International Iron Age Symposium, Mersin 1997).
2000a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1998 Dönemi Sonuçları". 21. Kazı Sonuçları Toplantısı-1, Ankara: 381-396.
2000b Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazıları". Türkiye Arkeolojisi ve istanbul Üniversitesi, Ankara: 111-117 (Ed. O. Belli).
2001a Ö. Bilgi. "İkiztepe Kazılarının 1999 Dönemi Sonuçları". 22. Kazı Sonuçları Toplantısı-1, Ankara: 315-326.
2001b Ö. Bilgi. "Orta Karadeniz Bölgesi Protohistorik Çağ Maden Sanatının Kökeni ve Gelişimi". Belleten, Ankara: 1-35.
Burney 1956 C. Burney. "Northern Anatolia Before Classical Times". Anatolia Studies VI, London: 179-203.
Cummer 1976 W.Cummer. "Iron Age Pottery from Akalan". Istanbuler Mitteilungen 26, Berlin: 31-39.
Cumont 1906 E. Cumont. Studia Pontica II, Bruxelles.
Dengate 1978 J.A. Dengate. "A Site Survey Along the Southern Shore of Black Sea". The Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology, Cilt I, Ankara: 245-258.
Dönmez 1999 Ş. Dönmez. "Sinop-Samsun-Amasya İlleri Yüzey Araştırması, 1997". XVI. Araştırma Sonuçları Toplanüsı-II, Ankara: 513-536.
2000a Ş. Dönmez. "Sinop-Samsun-Amasya İlleri 1998 Yüzey Araştır¬ması". 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı-2, Ankara: 324-342.
2000b Ş. Dönmez. "Orta Karadeniz Bölgesi Yüzey Araştırması". Tür¬kiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara: 330-334 (Ed. O. Belli).
Ertuğrul/Atasoy 1998 Ö. Ertuğrul ve S. Atasoy. "1996 Amisos Kazısı". XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı-II, Ankara: 523-530.
Gökoğlu 1952 A. Gökoğlu. Paphlagonia. Gayrimenkul Eski Eserleri ve Arkeolojisi, Kastamonu Cilt I.
İnan 1947 A. İnan. "Ankara-Samsun Arasında Tarih Gezisi". Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi V-l, Ankara: 119-132.
Kızıltan 1992 Z. Kızıltan. "Samsun Bölgesi Yüzey Araştırmaları". Belleten LVI/215, Ankara: 213-241.
Kökten 1941 K. Kökten. "Samsun Vilayeti Tekeköy Civarında Prehistorik Araştırmalar". Ülkü XVII/98, Ankara: 21-124.
Kökten/Özgüç/Özgüç 1945 K. Kökten, N. Özgüç ve T. Özgüç. "1940 ve 1941 Yılında Türk Tarih Kurumu Adına Yapılan Samsun Bölgesi Araştırmaları Hakkında İlk Kısa Rapor". Belleten IX/35, Ankara: 361-400.
Macridy 1907 Th. Macridy. "Une Citadelle archaique du Pont". Mitteilungen der Vorderasiatischen Gesellschaft 12, Berlin: 67-75.
Olshausen/Biller 1984 E. Olshausen ve J. Biller. Historisch-geographische Aspekte der Geschicte des Pontischen und Armenischen Reiches. Teil I. Un-tersuchungen zur historischen Gedgraphie von Pontos unter den Mithridatien. Wiesbaden.
Özbal/Adriaens/Earl/Gedik 2000 H. Özbal, A. Adriaens, B. Earl ve B. Gedik. "Samsun-Amasya-Tokat İlleri Yüzey Araştırması". 15. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara: 47-54.
Özbal/Pehlivan/Earl 2001 H. Özbal, N. Pehlivan ve B. Earl. "Durağan ve Bakırçay Arsenik Cevherleşmelerinin Jeolojik, Minerolojik ve Kimyasal İncelenmesi". 16. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara: 29-40.
Özgüç 1948 T. Özgüç. "Samsun Hafriyatının 1941-1942 Yılı Neticeleri". III. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 393-419.
Özsait 1988 M. Özsait. "1986 Yılı Amasya-Ladik Çevresi Tarihöncesi Araştırmaları". V. Araştırma Sonuçlan Toplantısı-2, Ankara: 239-256.
1999 M. Özsait. "1986-1993 Yılları Arasında Samsun-Ladik Çevresi Yüzey Araştırmaları". XII. Türk Tarih Kongresi, Ankara Cilt I:35-40.
2000 M. Özsait. "Orta Karadeniz Bölgesi Yüzey Araştırmaları". Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara: 335-341 (Ed.O. Belli).
Özsait/Özsait 1998 M. Özsait ve N. Özsait. "Amasya'da M.Ö. II. Binyılı Yerleşmeleri". III. Uluslararası Hititoloji Kongresi, Ankara: 457-468. von Gall
1966 H. von Gall. Die paphlogonischen Felsgraeber. Istanbuler Mitteilungen, Tubingen Beiheft 1.
1967 H. von Gall. "Zu den kleinasiatischen Treppentenneln". Archaeologischer Anzeigher 82, Berlin: 504-527.
von der Osten 1929 H. H. von der Osten. Explorations in Central Anatolia. Season of 1926, Chicago (OIP V).
von der Osten/Schmidt 1930 H. H. von der Osten ve E. Schmidt. The Alishar Hüyük Season of 1927, Chicago Part I (OIP VI).
Weimert 1984 H. Weimert. Wirtschaft als landschaftsgebundenes Phaenomen. Die antike Landschaft Pontos. Eine Fallstudie, Frankfurt.