Burak GÖKPINAR, Oguzhan YONCALIK, Melike TAŞBİLEK YONCALIK

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN UYKU KALİTESİ, BESLENME BİLGİ DÜZEYLERİ VE BAZAL METABOLİK HIZ SEVİYELERİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmada üniversite öğrencilerinin uyku kalitesi, beslenme bilgi düzeyleri ve bazal metabolik hız seviyelerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya Kırıkkale Üniversitesi ve Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi sağlık bilimleri ve spor bilimleri alanlarında öğrenim gören 252’si kadın ve 184’ü erkek olmak üzere toplam 436 öğrenci katılmıştır. Araştırmada ölçme aracı olarak, Uyku Kalitesi Ölçeği ve Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi (YETBİD) Temel Beslenme ve Besin-Sağlık Bilgisi ölçeği kullanılmıştır. Öğrencilerin Bazal Metabolik Hız (BMH) düzeyleri BMH denklemi ile hesaplanmıştır. Elde edilen veriler Shapiro-Wilk testi ile sınanmış ve verilerin normal dağılım göstermediği tespit edilmiştir. Bu nedenle verilerin analizinde parametrik olmayan testlere başvurulmuştur. Katılımcıların beslenme bilgi düzeyi ve uyku kalitesi değerlerinin cinsiyet ve fakülte değişkenleri bakımından incelenmesi için Mann-Whitney U testi, sigara kullanım durumlarına göre karşılaştırmada Kruskal-Wallis testi uygulanmıştır. Sonuç olarak katılımcıların BKİ ve BMH düzeyleri normal değerlerde bulunmuştur. Kadın ve erkek öğrencilerin büyük çoğunluğunun normal kiloda olduğu görülmüştür. Öğrencilerin %91,3’nün beslenme bilgi düzeyinin oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin en çok önem verdiği öğün ikindi, en çok atladıkları öğün ise öğle olarak saptanmıştır. Araştırmaya katılanların beslenme eğitimleri alma amaçlarının başında sağlıklı beslenme ve zayıflama gelmektedir. Kadın katılımcıların beslenme bilgi düzeyleri erkeklere nazaran daha yüksek olmasına rağmen aradaki fark anlamlı değildir. Spor Bilimleri Fakültesinde öğrenim gören kız öğrenciler ile Sağlık Bilimleri Fakültesindeki kız öğrenciler arasında beslenme bilgi düzeyleri bakımından anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüş bu durumun Spor Bilimleri Fakültesi kız öğrencileri lehine olduğu kaydedilmiştir. Katılımcıların sigara içme durumlarına göre beslenme bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin öğrenim gördükleri fakülteler bakımından beslenme bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir fark görülmemiştir. Öğrencilerin %20,6’sı düşük, %63,5’i orta, %15,8’i ise yüksek uyku kalitesine sahip olduklarını beyan etmişlerdir. Erkek öğrencilerin kadın öğrencilerden anlamlı derecede daha yüksek uyku kalitesi değerlerine sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin öğrenim gördükleri fakülteler bakımından uyku kalitesi değerleri arasında anlamlı bir farkla karşılaşılmamıştır. Buna rağmen Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin daha yüksek sıra ortalamalarına sahip oldukları vurgulanabilir. Sigara içmeyen öğrencilerin uyku kalitesi puanlarının anlamlı derecede daha yüksek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Bazal metabolik hız, uyku kalitesi, beslenme

EXAMINATION OF SLEEP QUALITY, NUTRITIONAL KNOWLEDGE LEVELS AND BASAL METABOLIC SPEED LEVELS OF UNIVERSITY STUDENTS

This study aimed to examine the sleep quality, nutritional knowledge levels and basal metabolic rate levels of university students. A total of 436 students, 252 female and 184 male, studying in the fields of health sciences and sports sciences from Kırıkkale University and Kırşehir Ahi Evran University participated in the study. Sleep Quality Scale and Nutrition Knowledge Level for Adults (NKLFA) Basic Nutrition and Nutrition-Health Information scale were used as data collection tools in the research. Basal Metabolic Rate (BMR) levels of the students were calculated with the BMR equation. The obtained data were tested with the Shapiro-Wilk test and it was determined that the data did not show normal distribution. For this reason, non-parametric tests were used in the analysis of the data. Mann-Whitney U test was used to examine the nutritional knowledge level and sleep quality level of the participants in terms of gender and faculty variables, and the Kruskal-Wallis test was used to compare the data according to smoking status. As a result, the BMI and BMR levels of the participants were found to be within normal values. It was observed that the majority of female and male students were of normal weight. It was determined that 91,3% of the students had a very high level of nutrition knowledge. It was determined that the most important meal of the students was afternoon, and the meal they skipped the most was lunch. Healthy nutrition and weight loss are the primary goals of the participants in the study to receive nutrition education. Although the nutritional knowledge level of female participants is higher than that of males, the difference is not significant. It has been observed that there is a significant difference between female students studying in the Faculty of Sport Sciences and female students in the Faculty of Health Sciences in terms of nutritional knowledge levels, and this situation has been noted to be in favor of female students of the Faculty of Sport Sciences. It was determined that there was no significant difference between the nutritional knowledge levels of the participants according to their smoking status. There was no significant difference between the nutritional knowledge levels of the students participating in the study in terms of faculties. 20,6% of the students declared that they had low sleep quality, 63,5% medium and 15,8% high sleep quality. It was concluded that male students had significantly higher sleep quality values than female students. There was no significant difference between the sleep quality values of the students participating in the study in terms of faculties. Despite this, it can be emphasized that the students of the Faculty of Sport Sciences have higher rank averages. It was observed that the sleep quality scores of non-smoking students were significantly higher.

PDF

___

Sut HK., Asci O., Topac N. (2016). Sleep quality and health-related quality of life in pregnancy. Journal of Perinatal and Neonatal Nursing. 30(4), 302-309.
Çam Yanık T., Altun Uğraş G. (2020). Akupresür kullanımının cerrahi girişim sonrası uyku kalitesine etkisi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2, 105-112.
Lan QY., Chan KC., Yu KN., Chan NY., Wing YK., Li AM., Au CT. (2020). Sleep duration in preschool children and impact of screen time. Sleep Medicine. 76, 48-54.
Dolan R., Huh J., Tiwari N., Sproat T., Camilleri-Brennan J. (2016). A prospective analysis of sleep deprivation and disturbance in surgical patients. Annals Medicine and Surgery., 6, 1-5.
Golem D., Eck KM., Delaney CL., Clark RL., Shelnutt KP., Olfert MD., ByrdBredbenner C. (2019). My stuffed animals help me”: the importance, barriers, and strategies for adequate sleep behaviors of school-age children and parents. Sleep Health. 5, 152-60.
Ong WJ., Tan XW., Shahwan S., Satghare P., Cetty L., Ng BT., Tang C., Verma S., Chong SA., Subramaniam M. (2020). Association between sleep quality and domains of quality of life amongst patients with first episode psychosis. Health Qual Life Outcomes. 18(1), 114-125.
Dong H., Zhang Q., Zhu C., Lv Q. (2020). Sleep quality of nurses in the emergency department of public hospitals in China and its influencing factors: a cross-sectional study. Health Qual Life Outcomes. 18(1), 116-129.
Tayar M., Haşıl-Korkmaz N., Özkeleş HE. (2011). Beslenme ilkeleri 1. Baskı. Bursa: Dora Basım Yayın.
Şanlıer N., Konaklıoğlu E., Güçer E. (2009). Gençlerin beslenme, bilgi, alışkanlık ve davranışları ile beden kütle indeksleri arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 29(2), 333-352.
Erdoğan EG., Akın B. (2017). The relationship of body mass indexs in high school students with socio demographic and nutritional characteristics. International Journal of Human Sciences. 14(2), 1571-1589.
Üçok K., Mollaoğlu H., Akgün L. Genç A. (2008). İki farklı yöntemle ölçülen istirahat metabolizma hızlarının karşılaştırılması. Genel Tıp Dergisi. 18(3), 117-120.
Sabounchi NS., Rahmandad H., Ammerman A. (2013). Best-fitting prediction equations for basal metabolic rate: informing obesity interventions in diverse populations. Internatıonal Journal of Obesity. 37(10), 1364-1370.
Cantekinler E., Gökbel H. (1998). Metabolik hız ve tayini. Genel Tıp Dergisi. 8(1), 49-53.
Önder İ., Masal E., Demirhan E., Horzum MB., Beşoluk Ş. (2016). Psychometric properties of sleep quality scale and sleep variables questionnaire in Turkish student sample. International Journal of Psychology and Educational Studies. 3(3), 9-21.
Batmaz H. (2018). Yetişkinler için beslenme bilgi düzeyi ölçeği geliştirilmesi ve geçerlik-güvenirlik çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Taşbilek Yoncalık M. (2014). Öğretmen adaylarının fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi ve yeni bazal metabolik hız denkleminin geliştirilmesi. Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Kırıkkale.
Başyiğit N. (2022). Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi ve obezite sıklığının belirlenmesi: van örneği. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Van.
Çil MA., Caferoğlu Z., Bigiç P. (2020). Üniversite öğrencilerinde diyet kalitesinin ve yeme davranışının antropometrik ölçümler ile ilişkisi. ACU Sağlık Bil Dergisi. 11(1), 61-67.
Jaremków A., Markiewicz-Górka I., Hajdusianek W., & Gać P. (2021). Relationships between body composition parameters and phase Angle as related to lifestyle among young people. Journal of Clinical Medicine. 11(1), 80.
Özütürker S., Koca Özer B. (2016). Erzincan üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve antropometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9(2), 63-74.
Akyol P., İmamoğlu O. (2019). Üniversite öğrencilerinde cinsiyete göre beslenme alışkanlıkları. Spormetre. 17 (3), 67-77.
Ermiş E., Doğan E., Erili NA., Satıcı A. (2015). Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi: ondokuz mayıs üniversitesi örneği. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi. 6, 30-39.
Onur SM., Karaöz Arıhan S. (2020). Meslekî eğitim merkezinde çıraklık eğitimi gören bireylerin beslenme durumları ve antropometrik açıdan değerlendirilmesi: van ili örneği. Antropoloji Dergisi. 45, 84-91.
Gökmen ÜC. (2023). Takım sporu ve bireysel sporlarla uğraşan lisanslı sporcuların beslenme bilgi düzeyi. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Kütahya.
Albayrak Yaman, Z. (2022). Bolu il merkezinde gençlik ve spor bakanlığına bağlı yurtlarda kalan üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi düzeyinin ve obezite sıklığının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Wardle J., Parmenter K., Waller J. (2000). Nutrition knowledge and food intake. Appetite. 34(3), 269-275.
Vançelik S., Önal SG., Güraksın A., Beyhun E. (2007). Üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi ve alışkanlıkları ile ilişkili faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 6(4), 242-248.
Astarlı Ö. (2008) Marmara üniversitesi tıp fakültesi 1. ve 5. sınıf öğrencilerinde beslenme bilgi düzeylerinin ve beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. İstanbul.
Taşbilek Yoncalık M., Sarıkol E. (2023). Üniversite öğrencilerinin bazal metabolik hız düzeyleri günlük su tüketimleri ve vitamin desteği alma durumları ile sağlıklı beslenmeye yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi. 6(1), 223-237.
Erdoğan N., Karabel MP., Tok Ş., Güzel D., Ekerbiçer HÇ. (2018). Sakarya üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde uyku kalitesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Sakarya Tıp Dergisi. 8(2), 395-403.
Ergin A., Acar GA., Bekar T. (2018). Sağlıkla ilgili eğitim veren fakültelerdeki öğrencilerin uyku kalitesinin belirlenmesi. Pamukkale Tıp Dergisi. 11(3), 347-354.
Arslan M., Taşkaya C., Kavalcı B. (2020). Üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite, obezite ve uyku kalitesi arasındaki ilişki. Sağlık Profesyonelleri Araştırma Dergisi. 2(1), 16-22.
Ekenler G., Altınel B. (2021). Hemşirelik öğrencilerinde uyku kalitesi ile akademik başarı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi. 6(4), 575-582.
Aydın F. (2020). Üniversite öğrencilerinin uyku kalitesi, yaşam kalitesi ve akademik öz yeterlikleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. İstanbul.
Keskin N., Tamam L. (2018). Ruhsal bozukluklarda uyku. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 27(1), 27-38.
Tekcan P. (2018). Lise öğrencilerinin uyku kalitesi ve uyku kalitesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Nevşehir.
Bülbül S., Kurt G., Ünlü E., Kırlı E. (2010). Adolesanlarda uyku sorunları ve etkileyen faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 53, 204-210.
Sarı ÖY., Üner S., Büyükakkuş B., Bostancı EÖ., Çeliksöz AH., Budak M. (2015). Bir üniversitenin yurtta kalan öğrencilerinde uyku kalitesi ve etkileyen bazı faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin. 14(2), 1-15.
Güneş S. (2022). Kocaeli üniversitesi tıp fakültesi araştırma görevlisi doktorların uyku kalitesi ve uyku kalitesine etki edebilecek faktörlerin değerlendirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi. Kocaeli.
Karabulut, Ş. (2023). Hemşirelik öğrencilerinde internet bağımlılığı ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Çankırı.