31948

Yığma Yapılarda Gözleme Dayalı Bozulma/Hasar Tespiti: Eski Harbiye Kışlası

Geçmişteki kültürel mirası günümüze aktarmada önemli rolleri olan tarihi yığma yapılar, içinde bulundukları fiziksel koşullar ve doğal afetlerin de etkisiyle zarar görmekte ya da yok olmaktadır. Zarar gören yapılar ise onarım veya yenileme geçirerek günümüze ışık tutmaktadır. Onarım aşaması için gerekli alt yapının iyi kurgulanması, hasarların tespitinin doğru yapılması önem taşımaktadır. Edirne’de bulunan Eski Harbiye Kışlası, günümüze ulaşan önemli tarihi bir yığma yapı olmakla birlikte halen işlevini sürdürerek Trakya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi olarak kullanılmaktadır. Ancak yapının strüktürü incelendiğinde, taşıyıcı duvarları oluşturan taş malzemede önemli ölçüde bozulmalar ile strüktürel elemanlarda hasarlara dayalı çatlaklar gözlemlenmektedir. Yapının daha uzun yıllar ayakta kalmasını sağlayarak gelecek nesillere ışık tutması için gerekli yenileme ve onarımlar geçirmesi önemlidir. Bu noktada, öncelikle yapılacak hasar tespitlerinin önemi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Eski Harbiye Kışlası’nın yenileme ve onarım çalışmaları için bir ön rapor niteliği taşıyan hasar tespitlerinin yapılmasıdır. Bu amaçla gözleme dayalı hasar tespitlerinde kullanılan bozulma haritalama yöntemi uygulanmıştır. Yapının hasar tespit çalışmaları sonucunda biyolojik ve kimyasal bozulmalar ile birlikte fiziksel ve mekanik hasarların da bulunduğu ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yığma yapı hasarları, Yapı hataları, Eski Harbiye Kışlası

Observational Deterioration/Damage Detection of Masonry Buildings: Old Harbiye Barracks

Historical masonry buildings, which have an important role in transferring the cultural heritage of the past to the present, are damaged or destroyed due to the physical conditions and natural disasters they are in. Damaged buildings, on the other hand, are repaired or renovated and shed light on the present. It is important that the infrastructure required for the repair phase is well established and that the damage is determined correctly. Although the Old Harbiye Barracks in Edirne is an important historical masonry building that has survived to the present day, it is still used as the Faculty of Architecture of Trakya University. However, when the structure of the building is examined, significant deteriorations in the stone material forming the load-bearing walls and cracks due to damages in the structural elements are observed. It is important that the building undergoes the necessary renovations and repairs so that it will survive for many years and shed light on future generations. At this point, first of all, the importance of damage assessments emerges. The aim of this study is to determine the damage, which is a preliminary report for the renovation and repair works of the Old Harbiye Barracks. For this purpose, the deterioration mapping method used in observation-based damage determinations was applied. As a result of the damage assessment studies of the building, it has been revealed that there are physical and mechanical damages as well as biological and chemical deterioration.

Keywords:

Masonry defects, Building deterioration, Old Harbiye Barracks,

PDF

___

[1] B. Sabbioni, and M. Cassar, The Atlas Of Climate Change Impact On European Cultural Heritage Scientific Analysis And Management Strategies. London: Anthem Press, 2012.
[2] C. A. Price, Stone Conservation an Overview of Current Research. Newyork: Getty Conservation Instittute, 1996.
[3] B. J. Smith, J. A. Baptista-Neto, M. A. M. Silva, J. J. McAlister, P. A. Warke, and J. M. Curran, “The decay of coastal forts in southeast Brazil and its implications for the conservation of colonial built heritage,” Environmental Earth Sciences, vol. 46(3), pp. 493–503, August. 2004.
[4] Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, “Türk Bina Deprem Yönetmeliği (TDBY),” 2018. [Online]. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/03/20180318M1-2.htm. [Son Erişim Tarihi: 18.02.2023].
[5] EPA, “Indoor Air Facts No.4 Sick Building Syndrome,” 1991. [Online] https://www.epa.gov/sites/default/files/2014-08/documents/sick_building_factsheet.pdf. [Son Erişim Tarihi: 15.03.2023].
[6] J. D. Rodrigues, “Defining, mapping and assessing deterioration patterns in stone conservation projects,” Journal of Cultural Heritage, vol. 16(3), pp. 267-275, May-June. 2015.
[7] H. Gür ve N. Arıoğlu, “Tarihi kârgir yapıların cephelerindeki hasar ve bozulmaların tespiti ve ifadelendirilmesi için bir model önerisi ve modelin Galata-Pera bölgesindeki 19. yüzyıl yapılarında sınanması,” Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, cilt. 1(20), ss. 42-52, Ağustos. 2017.
[8] B. Fitzner and H. Kurt, “Damage diagnosis at stone monuments weathering forms, damage categories and damage indices,” ACTA-Universitatis Carolinae Geologica, vol.1, pp.12-59, Jan. 2001.
[9] M. Dal, M. Yalçın ve A. D. Öcal, “Gazimağusa Kaleiçindeki tarihi taş yapılarda görülen bozunmalar,” Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, cilt. 31(2), ss. 355-363. Aralık. 2016.
[10] U. Hasbay ve S. Hattap, “Doğal taşlardaki bozunma (ayrışma) türleri ve nedenleri,” Munzur Üniversitesi Bilim ve Gençlik Dergisi. cilt 5(1), ss. 23-45. 2017.
[11] A. Güleç, “Nuruosmaniye Camii’ne ait malzemelerin nitelik ve problemlerinin analizi,” Vakıf Restorasyon Yıllığı, sayı:5, ss. 59-75, 2012.
[12] B. Fitzner, K. Heinrichs, and R. Kownatzi, “Weathering forms-classification and mapping of weathering forms,” 7th Int. Cong. On Deterioration and Conservation of Stone, 1992, pp. 957-968.
[13] V. Vergés-Belmin, “Pseudomorphism of gypsum after calcite: a new textural feature accounting for the marble sulphation mechanism,” Atmospheric Environment., vol. 28(2), pp. 295-304, 1994.
[14] K. N. Dhami, M. S. Reddy, and A. Mukherjee,“Application of clacifying bacteria for remediation of stones and cultural heritages,” Frontiers in Microbiology, vol. 5, pp. 1-12 ,June. 2014.
[15] E. Gökaltun, “Eskişehir tarihi Kurşunlu Camii'nin duvarlarında yüzey suyunun etkisi,” Trakya Univ J Sci, cilt. 11(2), ss. 70-80, Ağustos. 2010.
[16] F. Şenol, “Biyo-Remediasyon: tarihi yapılarda kullanılan karbonatlı taşlarda görülen siyah kabuk tabakasının temizliğinde alternatif bir yöntem olarak biyo-temizlik ve biyosağlamlaştırma,” IBAD Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, cilt: 2(1), ss. 1-15, 2017.
[17] R. N. Butlin, Effects of air pollutants on buildings and materials. Cambridge University Press. 2011. [Online]. https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-royal-society-of-edinburgh-section-b-biological-sciences/article/abs/effects-of-air-pollutants-on-buildings-and-materials/8F75F984DF1A00FBFA7A7B6E63760671, [Son Erişim Tarihi: 10.03.2023].
[18] A. D. Öcal ve M. Dal, Doğal Taşlardaki Bozunmalar. İstanbul: Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi, 2012.
[19] G. Pappalardo, S. Mineo, D. Calio, A. Bognandi, “Evaluation of natural stone weathering in heritage building by ınfrared thermography”, Heritage, 5(3), 2594-2614, 2022. https://doi.org/10.3390/heritage5030135 2022.
[20] H. Siedel, “Alveolar weathering of cretaceous building sandstones on Monuments in Saxony, Germany,” Geol. Soc. Lond. Spec. Publ, vol. 333, pp. 11-23, 2010.
[21] F. G. Bell, “Durability of carbonate rock as building stone with comments on its preservation,” Environmental geology, vol. 21(4), pp. 187-200, August. 1993.
[22] D. Benavente, M. G. del Cura, and S. Ordonez, “Salt influence on evaporation from porous building rocks,” Construction and building materials, vol. 17(2), pp. 113-122, March. 2003.
[23] P. Theoulakis, and A. Moropoulou, “Microstructural and mechanical parameters determining the susceptibility of porous building stones to salt decay,” Construction and Building Materials, vol. 11(1), pp. 65-71, Feb. 1997.
[24] E. M. Winkler, Stone in architecture: properties, durability. Berlin: SpringerVerlag, 1997.
[25] M. Dal, “The deterioration problems observed in the natural building blocks of Saint George Church in Diyarbakır Province,” Online Journal of Art and Design, vol. 9(1), pp. 254-262, Jan. 2021.
[26] F. Marano, F. Di Rita, M. R. Palombo, N. T. W. Ellwood, and L. Bruno, “A first report of biodeterioration caused by cyanobacterial biofilms of exposed fossil bones: A case study of the middle Pleistocene site of La 152 Polledrara di Cecanibbio”, International Biodeterioration & Biodegradation 106, ss. 67-74, 2016.
[27] R. Osman, Edirne Rehnüması (Edirne Şehir Klavuzu). 3. Baskı. Osmanlı Alfabesinden Günümüz Diline Aktaran Ratip Kazancıgil. İstanbul: Edirne Valiliği Kültür Yayınları, 2013.
[28] Library of Congress, “First and second floor plan, imperial high school, Edirne,” 1880-1893. [Online]. https://www.loc.gov/resource/cph.3b28240/ [Son Erişim Tarihi: 15.03.2023].
[29] Library of Congress, “Front, imperial high school, Edirne,” 1880-1893. [Online]. https://www.loc.gov/resource/cph.3b28241/ [Son Erişim Tarihi: 15.03.2023].
[30] E. Özendes, Osmanlı’nın İkinci Başkenti Edirne Geçmişten Fotoğraflar. 2. Baskı. İstanbul: YEM Yayın, 2005.
[31] S. Ünkazan, Edirne ve Çevresinde Osmanlı Dönemi Askeri Mimari, İstanbul: Edirne Valiliği Kültür Yayınları, 2013.
[32] M. Korkanç, 2013. “Deterioration of different stones used in historical buildings within Nigde province, Cappadocia,” Construction and Building Materials, vol. 48, pp. 789-803, Nov. 2013.
[33] M. Tokmak, and M. Dal, “Classification of physical, chemical and biological deteriorations observed in Ankara Stone Monuments,” Int. J. Pure Appl. Sci. Vol. 6(1), pp. 8-16, June. 2020.
[34] Ö. Bozdoğan, A. Yaman, and H. M. Yılmaz, “An analysis on the corrosion of a cultural heritage,” International Journal of Engineering and Geosciences, vol. 7(2), pp. 112-127, July. 2022.
[35] M. S. Döndüren, Ö. Şişik ve A. Demiröz, “Tarihi yapılarda görülen hasar türleri,” Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, sayı: 13, ss. 45-58, 2017.
[36] H. O. Erdem ve E. Caner,” Koruma onarım çalışmaları öncesi bozulmaların teşhisine bir örnek: Hıerapolıs Kuzey Nekropolü 175 nolu anıtsal mezar,” ART-SANAT, sayı. 8, ss. 73-89, Temmuz. 2017.
[37] İ. F. Çırak, “Yığma yapılarda oluşan hasarlar, nedenleri ve öneriler,” SDU International Journal of Technologic Sciences. vol. 3(2), pp. 55-60. Feb. 2011.
[38] M. M. Önal ve A. Koçak, “Yığma Yapı Hasarları ve Onarım ve Güçlendirme Yöntemlerinin Ayrıntıları,” Antalya Yöresinin İnşaat Mühendisliği Sorunları Kongresi, 2005, cilt.1, ss. 93-108.
[39] G. Arun, (2005). “Yığma Kagir Yapı Davranışı,” YDGA2005-Yığma Yapıların Deprem Güvenliğinin Arttırılması Çalıştayı. 17 Şubat 2005, ODTÜ, Ankara.