Şer’iyye Sicilleri kadılar tarafından yapılan yargılamalar sonucu verilen hükümlerin,(hüccet, ilam ma’ruz ve mürasele gibi kayıtlarla) merkezden gönderilen (ferman berat buyruldu v.b.) yazıların ve kadı’ların birbirleriyle veya diğer idarecilerle yaptıkları yazışmaların kayıt edildiği defterlerdir. Bu sebeble şer’iyye sicilleri şehir ve bölge tarihçiliği açısından birinci elden kaynaklardır. Özellikle konumuzla birebir ilgili olan evlenme, boşanma, kadına yönelik şiddet ve cinsel istismar ile tereke taksimi gibi konular açısından en detaylı belgelerdir. Günümüzde Türk Toplumunda yaygın olan kanaat Osmanlı Toplumunda çok eşliliğin yaygın olduğu ve buna bağlı olaraktan çocuk sayısının 6-10 arası değiştiğidir. Diğer bir yanılgı ise kadın’ın toplumsal statüsüyle alakalıdır. Kadın’ın hiçbir konuda söz söyleme hakkının olmadığı, zorla evlendirilebildiği, İşinin çocuk doğurmak ve bağda bahçede çalışmak olduğu noktasındadır. Osmanlı genel coğrafyası için yanlış bilinen bu konuları, XIX. Y.Y’ a ait olan 179, 201, 208 ve 235 numaralı Mardin Şer’iyye Sicil Defterlerinde yaptığımız incelemelerde; bu dönemde Diyarbakır Vilayetine bağlı Sancak Merkezi konumunda ki Mardin’de ve bağlı kaza ve nahiyelerde bu durumun böyle olmadığını gördük. Şöyleki; Toplumda yaygın olanın tek eşlilik olduğu, birden fazla evliliğin istisna olduğu, bu evliliklerden bir kısmının çocuk olmadığı için yapıldığı terekeden alacak ilamlarından anlaşılmaktadır. Yine bu terekeden alacak ilamlarında yaptığımız incelemelerde ortalama çocuk sayınsın 3-5 arası olduğunu tespit ettik. Yapı olarak baktığımızda bir Müslüman aile ile bir gayr-i Müslim aile arasında eş sayısı ve çocuk sayısı açısından pek bir fark olmadığını gördük. Kadın’ın toplumdaki yerine gelince evlenmesinin kendi rızası ile olduğu, aksi durumda bu konuyla alakalı olarak kadı’ya şikayette bulunduğu ve evliliğin iptal edildiğini yine bu defterlerde tespit ettik. Yine şiddete ve cinsel istismara uğrayan kadın’ın bunu kabullenmeyip, olayı mahkemeye taşıdığını gördük. Sonuç olarak; Tarihimizde belgeye dayanmayan bazı kanaatlerin düzeltilmesi için sözü edilen konuların, bilimsel tarih metoduyla ortaya konulması bir gerekliliktir. Ayrıca bu çalışmayla, yaşadığımız şehir olan Batman’ın yeni bir şehir olması nedeni ile Osmanlı Tarihi içerisinde yer almaması, ancak, Hasankeyf, Midyat ve Mardin gibi çevresinde bulunan yerleşim yerlerinin, kültür tarihlerine ufakta olsa bir katkı sağlamayı amaçlıyoruz.

Records of Cadi’s Court are the records in which sentences given as a result of judgements done by Cadis,writings(like certificate,imperial order etc.) sent (with records such as argument,verdict and correspondence) from the centre and correspondences among Cadis themselves and with other governers used to be recorded. Hence records of Cadi’s are primary sources in terms of histography of city and region.Especially in terms of subjects such as marriage,divorcement,violence against women and sexual abuse and distribution of estate concerning our subject directly they are the most detailed documents. Today the common belief in Turkish society is that polygamy was common in Ottoman society and therefore the number of the children varied from 6 to 10. The other mistake is related to women’s social status.It points out that they had no right to speak,they were forced into marriage and their job was to give birth and work in vineyards and orchards. In terms of those misknown subjects about the general geography of Ottoman, in the researches we did in the Records of Mardin Cadi’s Courts which are numbered 179,201,208 and 235 and belong to 19th century,we realized that the situation isn’t so in Mardin which was in the position of Flag Centre in this period and dependant townships and districts under Diyarbakır Province.Namely,it is realized from the verdicts of estate claims that monogamy was common in society,polygamy was exceptional and most of those marriages were made due to the fact that they couldn’t have a baby.Once again in the researches we did we determined from estate claims that avarage number of children was between 3 and 5.When we looked into structurally we realized that there is not a big difference between a muslim and nonmuslim family in terms of number of wives and children. As for the position of women, again we determined in those records that their marriages were of their own free will,otherwise they used to make a claim to the Cadi in respect to that subject and therefore their marriages were nullified.And once again we realized that the woman who was exposed to sexual abuse didn’t accept that and brought it to trial. As a consequence,for the correction of some beliefs which do not depend on any documents in our history it is necessary that the subjects mentioned be revealed by scientific history.Moreover with this study, although Batman doesn’t take part in Ottoman history due the fact that it is a new town,at the least we aim to contribute to the cultural history of the sites around like Hasankeyf Midyat and Mardin.