Öğretmenlerin Okul İklimi Algıları, Öğretmen Öz-yeterliği İnançları ve Mesleki Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Okul iklimi, öğretmen özyeterliği ve iş doyumu hem öğretmenlerin mesleki gelişimi hem de eğitim öğretimin kalitesini etkileyen önemli kavramlardır. Bu çalışma, öğretmenlerin okul iklimi algılarını, öz yeterlik inançlarını ve mesleki doyum düzeylerini belirlemeyi ve bu kavramların ilişkisini incelemeyi amaçlamıştır. Bu temel amaç doğrultusunda, çalışma nicel araştırma paradigmasına dayalı ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 2020-2021 eğitim öğretim yılında Türkiye'nin Orta Karadeniz bölgesinde bir ilde anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 397 öğretmen oluşturmuştur. Veri toplama sürecinde Demografik Bilgi Formu, Okul İklimi Ölçeği, Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği ve İş Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ile yordayıcı istatistikler birlikte kullanılmıştır. Sonuçlar, öğretmenlerin okul iklimi algılarının, öz yeterlik inançlarının ve mesleki doyum düzeylerinin orta düzeyde olduğunu ortaya koymuştur. Öğretmenlerin okul iklimi algıları ile öz-yeterlik inançları arasında zayıf, pozitif ve anlamlı bir ilişki, mesleki doyum arasında ise orta düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Okul iklimi öğretmen öz-yeterlik inancının varyansınının %12’sini, mesleki doyumun varyansının %35’ini yordamaktadır. Bu bulgular doğrultusunda, okulların örgüt iklimini artıracak önlemler alması ve okulların fiziki ortamının iyileştirilmesi önerilmektedir. Daha sonraki çalışmalar için örneklemlerin öğrenci, öğretmen ve idarecilerle çeşitlendirilmesi ve benzer çalışmaların diğer illerde ve hatta ülke genelinde yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

okul iklimi, öğretmen öz-yeterliği, mesleki doyum

School Climate, Teacher Self-efficacy and Professional Satisfaction: A Study of Relations

School climate, teacher self-efficacy and job satisfaction are important concepts that effect both teachers’ professional development and quality of education. This study aimed to determine teachers' school climate perceptions, own self-efficacy beliefs and professional satisfaction levels, and to examine the relationship of these concepts. It was designed in a correlational survey model. The sample of the study consisted of 397 teachers working in kindergartens, primary, secondary and high schools in a province center in the Central Black Sea region of Turkey, in 2020-2021 academic year. A Personal Information Form, Comprehensive Assessment of School Environment, Teachers’ Sense of Efficacy Scale and Job Satisfaction Questionnaire were used in data collection procedure. In the data analysis both descriptive and procedural statistics were performed. Results revealed that: teachers' school climate perceptions were in a medium level, female teachers' school climate perceptions found to be statistically higher than males’. Training level was a significant predictor of school climate, teacher self-efficacy and job satisfaction. Occupational experience and educational level variables were not significant. A medium, positive and significant relationship found to be between teachers’ school climate perceptions, job satisfaction and teacher self-efficacy. While school climate predicts the variance of teacher self-efficacy belief by 12%, teachers’ job satisfaction by 35%. To the respect of these findings, we recommended that schools should take precautions to increase the organizational climate, and the physical environment of schools should be improved. For further studies, diversifying study groups with students, teachers and administrators and performing similar studies in other cities were recommended.

Keywords:

school climate, teacher self-efficacy, professional satisfaction,

PDF

___

Acarbay, F. Y. (2006). Kapsamlı okul iklimini değerlendirme ölçeğinin (öğrenci formu) Türkçe dilsel eşdeğerlik güvenirlik ve geçerlik çalışması. (Unpublished masters’ thesis), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Acosta, E. S. (2002). The relationship between school climate, academic self-concept, and academic achievement. (Unpublished doctoral dissertation), Arizona State University, Arizona, USA.
Al-Dababneh, K. A., Al-Zboon, E. K., & Ahmad, J. (2019). The creative environment: teachers’ perceptions, self-efficacy, and teaching experience for fostering children’s creativity. Early Child Development and Care, 189(10), 1620-1637.
Aldridge, J. M., & Fraser, B. J. (2016). Teachers’ views of their school climate and its relationship with teacher self-efficacy and job satisfaction. Learning Environments Research, 19(2), 291-307. doi: 10.1007/s10984-015-9198-x.
Ayyıldız, E , Kahraman, E . (2019). Türkiye’de okul öncesi sınıflarının fiziksel özellikleri ve tasarımları üzerine yapılmış çalışmaların incelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (1) , 47-60.
Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122–147.
Baykal, İ. (2007). İlköğretim okullarının örgüt ikliminin bazı değişkeler açısından incelenmesi. (Unpublished masters’ thesis), Ege Üniversitesi, İzmir.
Bektaş, F., & Nalçacı, A. (2013). Okul iklimi ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(13), 1-13.
Berkowitz, R., Moore, H., Astor, R. A., & Benbenishty, R. (2017). A research synthesis of the associations between socioeconomic background, inequality, school climate, and academic achievement. Review of Educational Research, 87(2), 425-469. doi: 10.3102/0034654316669821.
Bogler, R. (2002). Two profiles of schoolteachers: A discriminant analysis of job satisfaction. Teaching and Teacher Education, 18(6), 665-673. doi: 10.1016/S0742-051X(02)00026-4.
Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni. SPSS uygulamaları ve yorum (Gözden geçirilmiş yirmi birinci baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Cerit, Y. (2009). The effects of servant leadership behaviours of school principals on teachers’ job satisfaction. Educational Management Administration & Leadership, 37(5), 600-623. doi: 10.1177/1741143209339650.
Chamundeswari, S. 2. (2013). Job satisfaction and performance of school teachers. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3(5), 420-428.
Cohen, J. (2009). Transforming school climate: Educational and psychoanalytic perspectives: Introduction. Schools, 6(1), 99-103. doi: 10.1086/597659.
Cohen, J., McCabe, L., Michelli, N. M., & Pickeral, T. (2009). School climate: Research, policy, practice, and teacher education. Teachers College Record, 111(1), 180-213.
Collie, R. J., Shapka, J. D., & Perry, N. E. (2012). School climate and social–emotional learning: Predicting teacher stress, job satisfaction, and teaching efficacy. Journal of Educational Psychology, 104(4), 1189–1204. doi: 10.1037/a0029356.
Çapa, Y., Çakıroğlu, J., & Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of teachers’ sense of efficacy scale. Education and Science, 30(137), 74-81.
Demirtas, Z. (2010). Teachers’ job satisfaction levels. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 1069-1073. doi: 10.1016/j.sbspro.2010.12.287.
Dilbaz-Sayın, S. (2017). Okul iklimi ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Unpublished doctoral dissertation). Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Dinham, S., Cairney, T., Craigie, D., & Wilson, S. (1995). School climate and leadership: Research into three secondary schools. Journal of Educational Administration, 33(4), 36-58. doi: 10.1108/09578239510092505.
Eaton, M. J., & Dembo, M. H. (1996). Differences in the motivational beliefs of asian american and non-asian students, Journal of Educational Psychology, 3, 433- 440.
Edmonds, R. (1979). Effective school for the urban poor, Educational Leadership, 15-24.
Erdem, E., & Demirel, Ö. (2007). Teacher self-efficacy belief. Social Behavior and Personality: An International Journal, 35(5), 573-586. doi: 10.2224/sbp.2007.35.5.573.
Freiberg, H. J. (Ed.). (1999). School climate: Measuring, improving, and sustaining healthy learning environments. East Sussex, UK: Psychology Press.
Göker, S , Gündüz, Y . (2017). Dünya ölçeğinde öğretmenlerin saygınlık statüsü ve özlük hakları . Milli Eğitim Dergisi , 46 (213) , 177-196 .
Günbayı, İ. (2007). School climate and teachers’ perceptions on climate factors: Research into nine urban high schools. Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET, 6(3), 70-78.
Hackman, J.R., Oldham, G.R. (1975). Development of the job diagnostic survey. Journal of Applied Psychology, 60(2), 159-170.
Henderson, R. H., & Sundaresan, T. (1982). Cluster sampling to assess immunization coverage: a review of experience with a simplified sampling method. Bulletin of the World Health Organization, 60(2), 253-260.
Ho, C. L., & Au, W. T. (2006). Teaching satisfaction scale: Measuring job satisfaction of teachers. Educational and psychological Measurement, 66(1), 172-185.
Hongying, S. (2007). Literature review of teacher job satisfaction. Chinese Education & Society, 40(5), 11-16. doi: 10.2753/CED1061-1932400502.
Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools, healthy schools: Measuring organizational climate. Thousand Oaks, USA: Corwin Press.
Hoy, W. K. (2003). School climate. In J. Guthrie (Ed.), Encyclopedia of Education (2nd ed.). New York: MacMillan Reference.
Ismayilova, K., & Klassen, R. M. (2019). Research and teaching self-efficacy of university faculty: Relations with job satisfaction. International Journal of Educational Research, 98, 55-66.
Johnson, W. L., Johnson, A. M., & Zimmerman, K. (1996). Assessing school climate priorities: A Texas study. The Clearing House, 70(2), 64-66.
Karacaoğlu, İ. (2008). Öğretmenlerin okul iklimi algıları ile kaynaştırmaya ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Unpublished masters’ thesis), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Kavgacı, H. (2010). İlköğretimde örgütsel iklim ve okul-aile ilişkileri. (Unpublished masters’ thesis), Gazi Üniversitesi, Ankara.
Kıran, D., & Sungur, S. (2018). Fen bilimleri öğretmenlerinin motivasyon ve iş doyumlarının okul ortamı ile ilişkisi. Eğitim ve Bilim, 43(194), 61-80. doi: 10.15390/EB.2018.7409.
Klassen, R. M., & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756. doi: 10.1037/a0019237.
Koşar, S. (2015). Öğretmen profesyonelizminin yordayıcıları olarak okul müdürüne güven ve öz yeterlik. Eğitim ve Bilim, 40(181), 255-270. doi: 10.15390/EB.2015.4562.
Koth, C. W., Bradshaw, C. P., & Leaf, P. J. (2008). A multilevel study of predictors of student perceptions of school climate: The effect of classroom-level factors. Journal of Educational psychology, 100(1), 96.
Kurt, T., & Çalık, T. (2010). Okul iklimi ölçeği’nin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
Lacks, P. (2016). The relationships between school climate, teacher self-efficacy, and teacher beliefs. (Unpublished doctoral dissertation), Liberty University, Lynchburg, Virginia.
Malinen, O. P., & Savolainen, H. (2016). The effect of perceived school climate and teacher efficacy in behavior management on job satisfaction and burnout: A longitudinal study. Teaching and Teacher Education, 60, 144-152. doi: 10. 1016/j.tate.2016.08.012.
Mendel, C. M., Watson, R. L., & MacGregor, C. J. (2002). A study of leadership behaviors of elementary principals compared with school climate. Retriewed from on https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED471556.pdf.
Manolova-Yalçın O., & Hanoğlu E. T., (2020). OECD’nin uluslararası öğrenci değerlendirme programında başarılı ülkeler ile Türkiye’nin eğitim yönetimi ve denetimi açısından karşılaştırılması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 10(1), 36-44. doi:10.5961/jhes.2020.365.
Meristo, M., & Eisenschmidt, E. (2014). Novice teachers’ perceptions of school climate and self-efficacy. International Journal of Educational Research, 67, 1-10. doi: 10.1016/j.ijer.2014.04.003.
Mert, A., & Özdemir, G. (2019). Öğretmenlerin psikolojik okul iklimi algıları ile iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of the Human & Social Science Researches, 8(1), 91-109.
Mitchell, M. M., Bradshaw, C. P., & Leaf, P. J. (2010). Student and teacher perceptions of school climate: A multilevel exploration of patterns of discrepancy. Journal of School Health, 80(6), 271-279.
Mojavezi, A., & Tamiz, M. P. (2012). The Impact of Teacher Self-efficacy on the Students' Motivation and Achievement. Theory & Practice in Language Studies, 2(3). doi: 10.4304/tpls.2.3.483-491.
Oder, T., & Eisenschmidt, E. (2018). Teachers’ perceptions of school climate as an indicator of their beliefs of effective teaching. Cambridge Journal of Education, 48(1), 3-20.
Ololube, N. P. (2006). Teachers job satisfaction and motivation for school effectiveness: An assessment. Essays in Education, 18(1), 9-26. Retriewed from on https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED496539.pdf.
O'Neill, J. (2000). SMART goals, SMART schools. Educational Leadership, 57(5), 46-50.
Özden, T. (2009). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin okullarındaki iletişim iklimine yönelik algıları. (Unpublished masters’ thesis), Mersin Üniversitesi, Mersin.
Pong, S. L., & Zeiser, K. L. (2012). Student engagement, school climate, and academic achievement of immigrants’ children. American Psychological Association, 209-232. doi: 10.1037/13094-009.
Rafferty, T. J. (2003). School climate and teacher attitudes toward upward communication in secondary schools. American Secondary Education, 31(2), 49-70.
Reynolds, K. J., Lee, E., Turner, I., Bromhead, D., & Subasic, E. (2017). How does school climate impact academic achievement? An examination of social identity processes. School Psychology International, 38(1), 78-97. doi: 10.1177/0143034316682295.
Rhee, H., McQuillan, B., Chen, D. G., & Atis, S. (2017). Perceptions about interpersonal relationships and school environment among middle school students with asthma. Journal of Asthma, 54(9), 905-910.
Sezgin, F., & Kılınç, A. Ç. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 743-757.
Sharp, C. (2002). Study support and the development of self-regulated learner, Educational Research, 44(1), 29-42.
Schunk, D. H. (1990). Goal setting and self-efficacy during self-regulated learning. Educational Psychologist, 25(1), 71-86.
Silah, M. (2002). Sanayi işletmelerinde önemli ve çağdaş bir gereksinim: Süreç danışmanlığı uygulamaları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1), 143–168.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2010). Teacher self-efficacy and teacher burnout: A study of relations. Teaching and Teacher Education, 26(4), 1059-1069.doi: 10.1016/j.tate.2009.11.001.
Sutherland, F. (1994). Teachers' perceptions of school climate. Retriewed from on: https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED379214.pdf.
Süngü, H. (2012). Bazı OECD Ülkelerindeki Öğretmen Maaşlarının Karşılaştırmalı Bir Analizi. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 21-45.
Tashakkori, A. & Taylor, D. (1995). Decision participation and school climate as predictors of job satisfaction and teachers’ sense of efficacy. Journal of Experimental Education, 63(3), 217-230.
Taşdan, M. (2008). Kamu ve özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin değer, iş doyumu ve öğretmene mesleki sosyal destek ile ilgili görüşleri. (Unpublished doctoral dissertation), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Taşdan, M., & Tiryaki, E. (2010). Özel ve devlet ilköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 33(147), 54-70.
Tezci, E. (2011). Turkish primary school teachers’ perceptions of school culture regarding ICT integration. Educational Technology Research and Development, 59(3), 429.
Tschannen-Moran, M. and Woolfolk-Hoy, A. (2001), “Teacher efficacy: capturing an elusive construct”, Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
Tschannen-Moran, M. (2011). Exploring literacy teachers' self-efficacy beliefs: Potential sources at play. Teacher and Teacher Education, 27(4). 751-761.
Thapa, A., Cohen, J., Guffey, S., & Higgins-D’Alessandro, A. (2013). A review of school climate research. Review of Educational Research, 83(3), 357-385. doi: 10.3102/0034654313483907.
Treputtharat, S., & Tayiam, S. (2014). School climate affecting job satisfaction of teachers in primary education, Khon Kaen, Thailand. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 996-1000. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.01.334.
TUIK. (2019). Öğretim yılına göre ortaöğretimde net okullaşma oranı, okul, öğretmen, öğrenci, derslik ve şube sayısı, şube ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısı. Retriewed from on: http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018.
Türkoğlu, M. E., Cansoy, R., & Parlar, H. (2017). Examining relationship between teachers' self-efficacy and job satisfaction. Universal Journal of Educational Research 5(5): 765-772. Doi: 10.13189/ujer.2017.050509.
Uline, C. L., Miller, D. M., & Tschannen-Moran, M. (1998). School effectiveness: The underlying dimensions. Educational Administration Quarterly, 34(4), 462-483. doi: 10.1177/0013161X98034004002.
Üredi, I., & Üredi, L. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının cinsiyetlerine, bulundukları sınıflara ve başarı düzeylerine göre fen öğretimine ilişkin öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-8.
Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
Xiaofu, P., & Qiwen, Q. (2007). An analysis of the relation between secondary school organizational climate and teacher job satisfaction. Chinese Education & Society, 40(5), 65-77. doi: 10.2753/CED1061-1932400507.
Viel-Ruma, K., Houchins, D., Jolivette, K., & Benson, G. (2010). Efficacy beliefs of special educators: The relationships among collective efficacy, teacher self-efficacy, and job satisfaction. Teacher Education and Special Education, 33(3), 225-233.
Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarinin öğretmen öz-yeterlik algilari. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 88-104.
Zakariya, Y. F. (2020). Effects of school climate and teacher self-efficacy on job satisfaction of mostly STEM teachers: a structural multigroup invariance approach. International Journal of STEM Education, 7(1), 1-12.
Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a self-regulated learner: An overview. Theory into Practice, 41(2), 64-70.
Zullig, K. J., Koopman, T. M., Patton, J. M., & Ubbes, V. A. (2010). School climate: Historical review, instrument development, and school assessment. Journal Of Psychoeducational Assessment, 28(2), 139-152.