Cam Asansör: Erkek Okul Öncesi Yöneticilerinin Deneyimleri

Cam asansör, kadınlaştırılmış işyerlerinde erkeklerin kariyer basamaklarını nasıl çıktıklarını anlatmak için kullanılan bir metafordur ve bu çalışma, erkek okul öncesi müdürlerinin deneyimlerini ve toplumsal cinsiyet normları ve iş beklentileri nedeniyle kültürel değerlerin cam asansörün sonuçları üzerindeki olası etkilerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda Kocaeli'nde okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan dört okul müdürü ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada yorumlayıcı bir yaklaşım olarak fenomenoloji kullanılmıştır. Çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi ve kartopu örnekleme yöntemi birlikte kullanılmıştır. Araştırma bulguları bireysel ve kültürel faktörler açısından tartışılmıştır. Bunlardan ilki, okul öncesi kurumlarda çalışmayı terfi için bir fırsat olarak görme eğiliminde olan erkek müdürlerin tercihleriyle ilgilidir. Bu bakış açısı, kadınlar için değil ama erkekler için avantajlı bir özellik olarak ortaya çıkan 'görünürlük' açısından tartışılmıştır. Kültürel faktörler ise kadın ve erkek rollerine ilişkin kültürel olarak etkilenen inançlarla ilgilidir. Yöneticilik bir erkek mesleği olarak görüldüğünden, kadın öğretmenler de erkek müdürleri tercih etmekte ve desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Cam asansör kavramı, okul öncesi eğitim kurumları, okul öncesi eğitim kurumları yöneticileri

Male Pre-School Principals’ Experiences on Glass Escalator

The glass escalator is a metaphor used to describe how men in feminized workplaces move up career ladders, and this study aims to determine the experiences of male pre-school principals and the possible effects of cultural values on the results of the glass escalator through the ranks because of gender norms and job expectations. In this context, meetings are held with four school principals, working in Kocaeli and in pre-school education institutions. As an interpretive approach, phenomenology is used in the study. The criterion sampling method and the snowball sampling method, which are among the purposeful sampling methods, are used together in forming the working group. Research findings are discussed in terms of individual and cultural factors. The former is mainly related to the preferences of male principals, who tend to see working in pre-school institutions as an opportunity for promotion. This perspective is discussed from the standpoint of ‘visibility’, which emerges as an advantageous feature for men but not for women. Cultural factors, on the other hand, are related to culturally-influenced beliefs regarding male and female roles. Because management is seen as a male occupation, female teachers also prefer and support male principals.

Keywords:

Glass escalator, pre-school educational institutions, male school principals,

PDF

___

Abreu-Hornbostel, E. (2012). A phenomenologicalstudyexploringthementorshipexperiences ofwomenmanagers. (Doktora tezi). Erişim adresi: ProQuestDissertationsandTheses -UK &Ireland(UMI No:3503068).
Acker, J. (1990). Hierarchies, Jobs, Bodies: A Theory of GenderedOrganizations, GenderandSociety, 4 (2), 139-158.http.://doi.org/10.1177/089124390004002002.
Avcı, H., Karababa, A. ve Zencir, T. (2019). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Erkek Okul Öncesi Öğretmen Adayları: Algıladıkları Güçlükler ve Gelecek Kaygıları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34 (4): 1092-1106. http://doi.org/10.16986/HUJE.2018046235.
Adler, A. (1999). Cinsiyetler arası işbirliği.(Çev. Seçkin Selvi). İstanbul: Payel Yayınevi.
Balcı, A. (2003). Etkili okul. Okul geliştirme. Kuram uygulama ve araştırma (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Budig, M. J. (2002). Male AdvantageandTheGenderComposition of Jobs: WhoRidesTheGlassEscalator?,SocialProblems, 49 (2), 258-277.
Cesur, D. K.,Erkilet, A. ve Taylan, H. H. (2019). PaternalistLiderlik ve Örgüt Kültürü İlişkisi:Sakarya Üniversitesi Örneği, Akademik İncelemeler Dergisi, 14 (1), 87-116. http://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.432800.
Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (Çev.Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Crocker, J.andMcGraw, K. (1984). What’sGoodforTheGoose is not GoodfortheGander. Solo Status As An ObstacletoOccupationalAchievementForMalesandFemales. AmericanBehavioralScientist, 27(3), 357-369. http://doi.org/10.1177/000276484027003007.
Cognard-Black, A. J. (2004). RidingTheGlassEscalatortoThePrincipal’s Office,Sex-AtypicalWorkAmongToken Men in the United States, TheSociologicalQuarterly, 45 (1), 113–139.
Crocker, J.andMcGraw, K. (1984). What’sGoodforTheGoose is not GoodforTheGander. Solo Status As An ObstacletoOccupationalAchievementforMalesandFemales. AmericanBehavioralScientist, 27(3), 357-369. http://doi.org/10.1177/000276484027003007.
Cross, S. andBagilhole, B. (2002). Girls’ JobsforTheBoys? Men, MasculinityandNon – traditionalOccupations, Gender, WorkandOrganization, 9 (2), 204-226.http://doi.org /10.1111/1468-0432.00156.
Çalışkan, N. ve Özkoç, A. G. (2016). Örgütlerde Paternalist Liderlik Algısına Etki Eden Ulusal Kültür Boyutlarının Belirlenmesi, Journal of Yaşar University, 11 (44), 240-250.
Çelik, Ö. (2008). Ataerkil sistem bağlamında toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://acikarsiv.gazi.edu.tr/index.php?menu=2&secim=10&YayinBIK=2163.
Eğinli, A ,Çakır, S . (2011). Toplum Kültürünün Kurum Kültürüne Yansıması. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi , 3 (2) , 37-50 .
Elliot, J. R. and Smith, R. A. (2004). Race, Gender, andWorkplacePower,AmericanSociologicalReview, 69 (3), 365–386.http://doi.org/10.1177/000312240406900303.
Erkol, H. (2015). Kadın eğitim yöneticilerinin bakışaçısıyla okul yönetimi ve kadın yöneticiler. (Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi, Düzce). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
Ertürk-Kara, H. G. (2014). Okul Öncesi Eğitimi Öğretmen Adaylarının Okul Öncesi Eğitim Kavramına İlişkin Metaforları, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2), 104-120. http://doi.org/10.17556/jef.31434.
Evans, J. (1997). Men in Nursing: Issues of GenderSegregationandHidden Advantage, Journal of Advanced Nursing, 26, 226–231.http://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1997.1997026226.x
Evers, A. ve Sieverding, M. (2014). WhyDo HighlyQualifiedWomen (Still) EarnLess? GenderDifferences in Long-termPredictors of CareerSuccess, Psychology of WomenQuarterly, 38 (1), 93-106.http://doi.org/10.1177/0361684313498071.
Fairhust, G.T. ve Snavely, B.K. (1983). A Test of SocialIsolationOf MaleTokens. Academy of Management Journal, 26 (2), 353-361.http://doi.org/10.5465/255983.
Floge, L. ve Merrill, D. (1986). TokenismReconsidered: Male NursesandFemalePhysicians in a HospitalSetting, SocialForces, 64 (4), 925-947.
Groot, G. (2010). Queenbeebehaviour:Awomen’sfightunderwhichconditionsdoes it appearand how can it be reduced? (Doktora tezi, LeidenUniversity). Erişim adresi: ProQuestDissertationsandTheses -UK &Ireland(UMI No: 3503068).
Gustafson, J. L. (2008). TokenismInPolicing: An EmpiricalTest of Kanter'sHypothesis, Journal of CriminalJustice, 36, 1–10.http://doi.org/10.1016/j.jcrimjus.2007.12.001.
Güldal, D. (2006). Kadın yöneticileri Motive ve Demotive Eden Faktörlerin Tespitine Yönelik Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Çorum). Erişim adresi: http://libratez.cu.edu.tr/tezler/5802.pdf
Hearn, J. (1992). Men in thepubliceye. Critical studies on men andmasculanities.The USA: ChapmanandHallInc.
Hofstede, G. (1984). CulturalDimensions in Management and Planning, Asia Pacific Journal of Management, 1(2), 81-99.
Hofstede, G.,Hofstede, G. J. andMinkov, M. (1991). Culturesandorganizations. Software of themind. Interculturalcooperationanditsimportanceforsurvival.The USA: MCGrawHill.
Hultin, M. (2003). SomeTakeTheGlassEscalator, Some Hit TheGlassCeiling?:CareerConsequences of OccupationalSexSegregation, WorkandOccupations, 30 (1), 30-61.
İnandı Y., Özkan S., Peker S. ve Atik Ü. (2009). Kadın Öğretmenlerin Kariyer Geliştirme Engelleri. Mersin UniversityJournal of theFaculty of Education, 5 (1), 77-96.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde insan ve insanlar. Sosyal psikolojiye giriş (12. Basım). İstanbul: Evrim Yayınevi
Kandiyoti D. (1996). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar. Kimlikler ve toplumsal dönüşümler. İstanbul: Metis Yayıncılık Ltd.
Kanter, R.M. (1977). SomeEffects of Proportions on Group Life: SkewedSexRatiosandResponsesToTokenWomen. TheAmericanJournalof Sociology, 82 (5), 965-990.
Kanter, R.M. (1993). Men andwomenof thecoorperation.New York: Basic Books.
Kanter, R. M. (2003). Frontiers of management. Boston: Harward Business School Press.
Karlsen, H. (2012). GenderandEthnicDifferencesInOccupationalPositionsandEarningsAmongNursesandEngineers in Norway: IdenticalEducationalChoices, UnequalOutcomes,Work, EmploymentandSociety, 26 (2), 278-295. http://doi.org/10.1177/0950017011432907.
Kızıltaş, E.,Halmatov, M. ve Sarıçam, H. (2012). Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları (Ağrıİbrahim Çeçen Üniversitesi örneği)
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (33), 173 – 189.
Kirchmeyer, C. (2002). GenderDifferences in ManagerialCareers:Yesterday, Today, andTomorrow,Journal of Business Ethics, 37, 5–24. http://doi.org/10.1023/A:1014721900246.
Koçak, D. ve Kaygusuz, H. (2019). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Okul Öncesi Eğitimde Öğretmen Cinsiyetine Yönelik Görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (1) , 20-36.
Köstek, H. (2007). Resmi ilköğretimokullarında çalışan yönetici ve öğretmen görüşlerine göre kadın öğretmenlerin kariyer engelleri (Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/handle/1/364.
Laws, J. L. (1975). ThePsychology of Tokenism: An Analysis. SexRoles, 1 (1), 51-67.
Limbach, B.J. (1994). A study of femalemanagers on sex – Typedcharacteristics. (Doktora tezi). Erişim adresi: ProQuestDissertationsandTheses -UK &Ireland(UMI No:9503424).
Lindsey, L. L. (1990). Genderroles: A sociologicalperspective. The USA: PrenticeHall.
Manalova-Yalçın, O. ve Özgen, B. (2017). Okul Öncesi Öğretmenliği BölümüÖğrencilerinin Mesleğe Yönelik Tutumlarının ve Öz Güven Düzeylerinin İncelenmesi (KKTC), Eğitim Kuram ve Uygulama AraştırmalarıDergisi , 3 (3), 63-80.
Maume, D.J. (1999). GlassCeilingsandGlassEscalators: OcupationalSegregation, RaceandSexDifferences in ManagerialPromotions, WorkandOccupations, 26 (4), 483-509. http:doi.org/10.1177/0730888499026004005.
Mathe, C. S. (1989). Marginalwoman: A studyof thehomemakerenteringtheworkplace. (Doktora tezi). Erişim adresi: ProQuestDissertationsandTheses -UK &Ireland(UMI No: 1335575).
Mayatürk, E. (2006). Çalışma yaşamında cinsiyete dayalıayrımcılık ve bir uygulama. (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir). Erişim adresi:https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
MEB (2019). Milli Eğitim İstatisitikleri. Örgün Eğitim. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
Montecinos, C. andNielsen, L.E. (2004). Male ElementaryPreserviceTeachers’Gendering of Teaching, MulticulturalPerspectives,6 (2), 3–9. http://doi.org/10.1207/s15327892mcp0602_2.
Morris, S. A. (2010). Examininggenderdifferences in hittingtheglassceilingandridingtheglassescalator(Doktora tezi). Erişim adresi: ProQuestDissertationsandTheses -UK &Ireland(UMI No: 3413052).
Neale, J. and Özkanlı, Ö. (2010). OrganisationalBarriersForWomenInSenior Management: A Comparison of Turkishand New ZealandUniversities, GenderandEducation, 22 (5), 547-563. http://doi.org/10.1080/09540250903524113.
Negiz, N. ve Yemen, A. (2011). Kamu Örgütlerinde Kadın Yöneticiler: Yönetici ve Çalışan Açısından Yönetimde Kadın Sorunsalı,Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Edebiyat Fakültesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 195-214.
Örücü, E., Kılıç, R. ve Kılıç, T. (2007). Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller: Balıkesir İli Örnegi, Yönetim ve Ekonomi, 14 (2), 117-135.
Paşa, S. F. (2000). LeadershipInfluence in a High PowerDistanceandCollectivistCulture, LeadershipandOrganization Development Journal, 21 (8), 414-426.
Price -Glynn, K. andRakovski, C. (2012). WhoRidesTheGlassEscalator? Gender, RaceandNationality in TheNationalNursingAssistantStudy, WorkEmploymentSociety, 26 (5), 699-715.http://doi.org/10.1177/0950017012451634.
Ritter, B. A. ve Yoder, J. D. (2004). GenderDifferencesInLeaderEmergencePersistEvenFor Dominant Women: An UpdatedConfirmation of Role CongruityTheory, Psychology of WomenQuarterly, 28, 187-193. http://doi.org/10.1111/j.1471-6402.2004.00135.x.
Sağlam, A. Ç. ve Bostancı, A. B. (2012). Milli Eğitim Bakanlığı Merkez ve Taşra Örgütleri Yönetim Pozisyonlarında Kadınların Temsil Edilme Düzeyine Yönelik Yönetici Görüşleri,Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2) , 140-155 .
Sargent, P. (2000). Real men orrealteachers?:Contradictionsin thelives of men elementaryteachers, The USA: Men’sStudiesPress.
Shen – Miller, D. S.,Olson, D. andBoling, T. (2011). MasculinityInNontraditionalOccupations: EcologicalConstructions, AmericanJournal of Men’sHealth, 5(1) 18–29. http://doi.org/10.1177/1557988309358443.
Simmel, G. (1950). Thesociology of George Simmel(Ed. Wolf), The USA: Knickerbocker Printing Corp.
Simpson R (2004). Masculinity at Work. Work, EmploymentandSociety, 18(2), 349–68.http://doi.org/10.1177/09500172004042773
Sperandio, J. (2010). ContextandTheGenderedStatus Of Teachers: Women's Empowerment Through Leadership Of Non-formalSchooling in RuralBangladesh, GenderandEducation, 23 (2), 121-135. http://doi.org/10.1080/09540251003674097.
Stroshine, M. S. ve Brandl, S. G. (2011). Race, Gender, andTokenism in Policing: An EmpiricalElaboration, PoliceQuarterly, 14 (4), 344 –365. http://doi.org/10.1177/1098611111423738.
Soydemir, Ş. S. (2011). Okul öncesi öğretmen ve ebeveynlerinin birbirlerini ve okul öncesi çocuklarını nasıl algıladıklarının metaforlar yoluylaiİncelenmesi. (Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
Tan, M. (1996). Eğitim Yönetiminde Kadın Azınlık. Amme İdaresi Dergisi, 29 (4), 32 -42.
Taylor C. J. (2010). OccupationalSexCompositionandTheGenderedAvailabilityOf WorkplaceSupport, GenderandSociety, 24 (2), 189–212. http://doi.org/10.1177/0891243209359912.
Taylor, S. E.,Peplau L. A.andSears, D. O. (2010). Sosyal psikoloji(Çev. Ali Dönmez). Ankara: İmge Yayınevi.
Tulunay-Ateş, Ö. (2016). Öğrencilerin Öğretmen ve Okul Metaforları, International Journal of ContemporaryEducationalStudies (IntJCES), 2 (1), 2548-9373.
Weber, L. (1998). A Conceptual Framework ForUnderstandingRace, Class, GenderandSexuality, Psychology of WomenQuarterly, 22, 13-32. http://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1998.tb00139.x.
Wingfield, H. (2009). RacializingTheGlassEscalator:ReconsideringMen'sExperiencesWithWomen’sWork, GenderandSociety, 23 (1), 5-26. http://doi.org/10.1177/0891243208323054.
Williams, C. L. (1995a). HiddenAdvatagesfor Men in Nursing, Nursing Administration Quarterly, 19 (2), 63-70. http://doi.org/10.1097/00006216-199501920-00012.
Williams, C. L. (1995b). Stilla man’sworld: Men whodo “women’s” work. Berkeley: University of California Press.
Williams, C. L. (1993). Doingwomen’swork: Men in non-traditionaloccupations.London: Sage.
Williams, C. L. (1992). TheGlassEscalator: HiddenAdvantagesForMen InThe "Female" Professions, SocialProblems, 39 (3), 253-267.
Yağbasan, M. ve Aksoy, G. P. (2016). Erkek Anaokulu Öğretmenlerine Velilerin Bakış Açısı (Elazığİli Özelinde Bir Alan Araştırması), TurkishJournalOf EucationalStudies, 3 (3), 1-29.
Yoder, J. D. ve Sinnett, L.M. (1985). Is ItAllNumbers? A Case Study of Tokenism, Psychology of WomenQarterly, 9 (3), 413-418.
Zel, U. (2002). İş Arenasında Kadın Yöneticilerin Algılanması ve ‘‘Kraliçe Arı Sendromu’’, Amme İdaresi Dergisi, 35 (2), 39-48.
Zimmer, L. (1988). TokenismandWomenInTheWorkplace: TheLimits Of Gender– NeutralTheory, SocialProblems, 35 (1), 64-77. http://doi.org/10.2307/800667.