Lozan Barışı’nın Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşundaki Önemi
Osmanlı Devleti’nin son döneminde Balkanlar’da başlayan milliyetçilik hareketleri, bir süredir devam eden savaşlar nedeniyle devletin toprak kaybetmesiyle sonuçlanmıştır. Bu süreçte bağımsızlığına kavuşan devletler, Osmanlı Devleti’ne karşı üstünlük kurmak amacıyla çeşitli ittifaklar içerisinde yer almaya başlamıştır. On dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan iç ve dış olumsuz gelişmelerin etkisiyle Osmanlı Devleti, gücünü neredeyse tamamen kaybetmiştir. Yirminci yüzyılın başlarında, ortaya çıkan I. Dünya Savaşı’nın etkisiyle Osmanlı Devleti, tarih sahnesinde son yıllarını yaşayan bir devlet haline gelmiştir. Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu, böyle bir ortamda meydana gelmiştir. Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Anadolu’da başlayan bağımsızlık ve kurtuluş mücadelesi, savaşlardan galip ayrılan devletin, sonsuza kadar var olma gayretiyle devam etmiştir. Bu kapsamda ortaya çıkan gelişmelerden biri Lozan Konferansı’dır. Lozan, Anadolu halkının kendi topraklarında verdiği kurtuluş mücadelesinin bir sonuç belgesidir. Bunun yanında yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin dünya üzerinde var olduğunu gösteren bir kanıt niteliğindedir. Bu makale, bahsedilen bu bilgilerin ışığında, modern Türkiye Cumhuriyeti’nin bir kuruluşunda önemli yeri olan Lozan Konferansı’nı ifade etme amacı taşımaktadır. Bu kapsamda ilk olarak tarihsel süreç içerisinde Lozan Konferansı öncesindeki durum değerlendirilmiştir. Sonrasında konferansa davet ve katılacak heyetin belirlenmesi süreçleri aydınlatılacaktır. Son olarak, Lozan Konferansı’nda alınan kararlar ve konular tartışılacaktır. Böylelikle, modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve dünya devletleri tarafından kabul edilmesinde Lozan Konferansı’nın önemi ortaya koyulmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Uluslararası Siyaset, Lozan Barışı, Misakı Milli, Musul Sorunu, Türk Siyasal Hayatı
The Lausanne Peace Importance in Modern Republic of Turkey's Foundation
The nationalist movements that started in the Balkans in the last period of the Ottoman Empire resulted in the loss of the state due to the wars that had been going on for a while. The states that gained their independence in this process started to take part in various alliances in order to establish superiority against the Ottoman Empire. With the effect of internal and external negative developments that emerged towards the end of the nineteenth century, the Ottoman Empire almost completely lost its power. At the beginning of the twentieth century, with the effect of the First World War, the Ottoman Empire became a state that lived its last years in the history scene. The foundation of the modern Republic of Turkey, have occurred in such an environment. The struggle for independence and liberation that started in Anatolia under the leadership of Mustafa Kemal Ataturk continued with the endeavor of the state that left the wars victorious. One of the developments in this context is the Lausanne Conference. Lausanne is the result of the struggle of the Anatolian people for liberation in their own lands. In addition to this newly established on earth is a testimony showing that the Republic of Turkey. This article mentioned the light of this information is intended to express the Lausanne Conference is an important part of the foundation of the modern Republic of Turkey. In this context, firstly, the situation before the Lausanne Conference in the historical process has been evaluated. Afterwards, the process of invitation to the conference and determination of the delegation to participate will be enlightened. Finally, the decisions and issues taken in the Lausanne Conference will be discussed. Thus, the founding of the modern Republic of Turkey has been revealed and the importance of the Lausanne Conference in the adoption by governments of the world.
Keywords:
International Politics, The Lausanne Peace, National Pact, Mosul Question, Turkish Political Life,
___
- Acar, Hasan, “Boğazlar Sorunu Üzerine Jeopolitik Bir Değerlendirme: İstanbul’un Fethinden Montrö Boğazlar Sözleşmesine”, Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 2(1), (2019), s. 107-132.
- Acar, Hasan, “Türk Siyasal Hayatında Şeyh Sait İsyanı”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2019, s. 2934-2952.
- Akbal, İsmail, Milli Mücadele Döneminde Trabzon’da Muhalefet, Trabzon 2008.
- Akbıyık Yaşar, “Zaferin Tescili: Lozan (Lausanne) Antlaşması”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Ankara 2009.
- Akgündüz, Ahmed ve Öztürk, Said, Bilinmeyen Osmanlı, İstanbul 2000.
- Akgün, Mensur, “Geçmişten Günümüze Türkiye ile Rusya Arasındaki Görünmez Bağlar: Boğazlar”, Geçmişte Türkiye ile Rusya Arasındaki Politik, Kültürel ve Ekonomik İlişkiler, (der. Gülten Kaşgar-Natalya Ulçenko), İstanbul 2003.
- Akşin, Sina, “Siyasal Tarih (1908-1923)”, Çağdaş Türkiye 1908-1980, İstanbul 2011.
- Akşit, Niyazi, “Lozan Barış Antlaşması”, A’dan Z’ye Tarih Ansiklopedisi, İstanbul 1984.
- Akyol, Taha, Medine’den Lozan’a, İstanbul 1996.
- Alkan, Necmettin, Alman Kaynaklarına Göre Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Girişi, Uluslararası Sempozyum 1914’ten 2014’e 100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşı’nı Anlamak 20-21 Kasım 2014, Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, İstanbul 2014.
- Anderson, Matthew Smith, Doğu Sorunu 1774-1923, (çev. İdil Eser), İstanbul 2010.
- Andican, A. Ahat, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye ve Orta Asya, İstanbul 2009.
- Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, İstanbul 2007.
- Aydemir, Şevket Süreyya, Tek Adam, c.III, İstanbul 2011.
- Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (haz. Ahmet Kuyaş), İstanbul 2011.
- Beydilli, Kemal, “Küçük Kaynarca’dan Yıkılışa”, Osmanlı Devleti Tarihi, c.I, (ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), İstanbul 1999.
- Castellan, Georges, Balkanların Tarihi, İstanbul 1993.
- Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi (1900-1960), İstanbul 2003.
- Çavdaroğlu, Hüseyin Avni, Öncesi ve Sonrası ile Lozan, İstanbul 2011.
- Çeçen, Anıl, Atatürk ve Cumhuriyet, Ankara 1981.
- Çetinoğlu, Oğuz, Kronolojik Tarih Atlası, c.III, İstanbul 2012.
- Demirci, Sevtap, Belgelerle Lozan Taktik-Stratejik-Diplomatik Mücadele 1922-1923, (çev. Mehmet Moralı), İstanbul 2011.
- Ergin, Vahdettin, Hesaplaşma, İstanbul 2011.
- Gömeç, Saadettin, Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Ankara 2011.
- Hür, Ahmet, Her Açıdan Lozan Konferansı, İstanbul 2016.
- İnan, A.Afet, Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi, Ankara 1998.
- İsmail, Sabahattin, 100 Soruda Kıbrıs Sorunu, Kıbrıs 1992.
- Kalyoncu, Samet, ”Lozan Antlaşması”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Dergisi, Trabzon 2018.
- Karaca, Yusuf, “Lozan Antlaşması”, Tarih Ansiklopedisi, Ankara 2002.
- Kansu, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, c.I, Ankara 1966.
- Kocabaşoğlu, Uygur, “Hürriyet’in Basması Kadar Basını da Ünlüdür”, 100. Yılında Jön Türk Devrimi, İstanbul 2010.
- Kodal, Tahir, Paylaşılamayan Toprak Türk Basınına Göre (1923-1926) Musul Meselesi, İstanbul 2005.
- Külünk, Muhammet Emin, Kapitülasyonların Kaldırılması (1914), İstanbul 2011.
- Macit, Nadim, İmparatorluk Politikalarında Teo-Stratejiler ve Türkiye, Ankara 2009.
- Mango, Andrew, Sultan’dan Atatürk’e Türkiye, (çev. Cem Küçük), İstanbul 2009.
- Meray, Seha L., Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, Takım I, Cilt I, Kitap I, Ankara 1969.
- Nur, Rıza ve Grew, Joseph C., Lozan Barış Konferansının Perde Arkası (1922-1923), İstanbul 2007.
- Oran, Baskın, “Lozan’ın ‘Azınlıkların Korunması’ Bölümünü Yeniden Okurken”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, Ankara, 1991.
- Özel, Sabahattin, Milli Mücadele’de Trabzon, Ankara 1991.
- Özkan Abdullah, “Lozan Antlaşması”, A’dan Z’ye Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Dönemi, İstanbul, 2005.
- Potshveriya B. M., “Rusya-Türkiye İlişkilerinde Boğazlar Sorunu”, Geçmişte Türkiye ile Rusya Arasındaki Politik, Kültürel ve Ekonomik İlişkiler, (der. Gülten Kaşgar-Natalya Ulçenko), İstanbul 2003.
- Selek, Sabahattin, Milli Mücadele Ulusal Kurtuluş Savaşı, c.II, İstanbul 2011.
- Sertoğlu, Midhat, Mufassal Osmanlı Tarihi, c.VI, Ankara 2011.
- Sonyel, Salahi R, Kurtuluş Savaşı Günlerinde İngiliz İstihbarat Servisi’nin Türkiye’deki Eylemleri, Ankara 1995.
- Sonyel, Salahi R, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika II, Ankara 2003.
- Şahingöz, Mehmet, “Milli Mücadele’de Protesto ve Mitingler” Türkler, c.XV, Ankara 2002.
- Şimşir, Bilal N., Lozan Telgrafları, c.I, Ankara 1990.
- Şimşir, Bilal N., Lozan Telgrafları, c.II, Ankara 1994.
- Şişman, Adnan, XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devletinde Yabancı Devletlerin Kültürel ve Sosyal Müesseseleri, Ankara 2006.
- Toy, Hakan ve Elmacı, Defne, “Lozan Antlaşması”, Kronolojik Türkiye Tarihi Ansiklopedisi, İstanbul 2007.
- Turan, Şerafettin, “Lozan Antlaşması”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.XXVII, Ankara 2003.
- Türkmen, Zekeriya, Askeri Yönden Musul Çözüm Arayışı Musul Sorunu, Ankara 2003.
- Yurtsever, Serdar, Milli Mücadele Dönemi İstihbarat Faaliyetleri Örnek Olay İncelemeleri (1919-1922), Ankara 2008.
- Zurcher, Eric Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul 2008.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2012
- Yayıncı: Yalova Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Ordu ve Devlet Dışı Silahlı Grupların Çocuk Asker Kullanımı
Lozan Barışı’nın Modern Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşundaki Önemi
Kaos İçerisinde Düzen Arayışı: Kaddafi Dönemi ve Sonrası Libya
Filistin-İsrail Sorununda Trump’ın Fait Accompli Girişimi: “Yüzyılın Planı”