Edincikli Firdevsî-i Tavîl’in “Kitâb-ı Hayât Ü Memât” Adlı Eserinde Ölüm Psikolojisi (Manevî Danışmanlık ve Rehberlik Açısından Bir Değerlendirme)BCS'21

15. yüzyılın ikinci yarısı ile 16. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamış önemli bir Osmanlı mesnevî müellifi olan Firdevsî, başta tarih olmak üzere edebiyat, felsefe, geometri, tıp, astronomi, hadis, tasavvuf, ahlâk, mitoloji, astroloji, silahlar, satranç, boyacılık ve diğer bazı alanlarda pek çok eseri telif ya da tercüme etmiştir. Firdevsî-i Tavîl, Uzun Firdevsî veya Türk Firdevsî olarak tanınan yazar, tahsilini Bursa’da yaptığı için Firdevsî-i Bursevî olarak da anılmaktadır. Soyu III. Alâaddin Keykubat dönemine kadar uzanan Firdevsî’nin Edincik’te doğduğu bilinmektedir. Ömrü daha çok Edincik ve Bandırma’da geçen müellif, ayrıca Manisa ve Bursa’da bir süre bulunmuştur. Balıkesir’de yaşadığı sırada “Da‘vetnâme” adlı eserini Türkçeye çevirmiş, ayrıca “Firâsetnâme” adlı kitabını kaleme almıştır. Firdevsî en önemli şaheseri olan ve 80’den fazla cilde ulaşan Süleymannâme’ye de yine Balıkesir’de başlamıştır. 72 eser yazdığını belirten Firdevsî’nin bu kitaplarından bir kısmı günümüze ulaşmamış, bazı kitapların kendisine aidiyeti ise belirlenememiştir. Bu bildiride Firdevsî’nin hayat ve ölüm hakkında uzun uzadıya bilgiler verdiği “Kitâb-ı Hayât ü Memât” adlı eserden yola çıkılarak ölüm korkusuyla yüz yüze gelen insanlara nasıl manevî danışmanlık yapılması gerektiği üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Firdevsî, Kitâb-ı Hayât ü Memat, Ölüm, Ölüm Psikolojisi, Manevi Danışmanlık ve Rehberlik

PDF

___

Akay, A. (1990). Firdevsî Süleymân-nâme (44. Cilt) Metin ve Fiiller Üzerine Bir İnceleme. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Atasoy Çalışkan, F. (2019). Firdevsî-i Tavîl’in Kitâb-ı Hayât ü Memât Adlı Eseri: Tahlil ve Metin. (Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Balamber, B. (2018). Onbeşinci Yüzyılda İyi Ölme Sanatı: Ars Moriendi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 40: 117-133.
Mehmed Tâhir, B. (1972). Osmanlı Müellifleri. 2. İstanbul: Meral Yayınevi.
Büke, H. (2015). Firdevsî-i Rumî, Hayatı ve Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13): 481-501.
Büyükkarcı, F. (1995). Firdevsî-i Tavil and his Da’vet-nâme. ed. Şinasi Tekin-Gönül Alpay Tekin. Massachusetts: The Department of Near Eastern Languages and Civilization s Harvard University.
Çelik, İ. (2009). Türk Tasavvuf Düşüncesinde Ölüm. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 16(40): 119-146.
Gazzâlî, İ. (2017). Hakikat Arayışı el-Münkız Mine’d-dalâl. çev. Abdürrezzak Tek. Bursa: Emin Yayınları.
Heiddeger, M. (2008). Varlık ve Zaman. çev. Kaan H. Ökten. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
Hökelekli, H. (1991). Ölüm ve Ölüm Ötesi Psikoloji. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(3): 151-165.
Hökelekli, H. (1991). Ölümle İlgili Tutumlar ve Dini Davranış. İslami Araştırmalar, 5(2): 83-91.
Kapal, M. Nurefşan. (2018). Uzun Firdevsî’nin Hayât-nâme’si (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karakuş, G. vd. (2012). Ölüm ve Ölüm Kaygısı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 21(1): 42-79.
Köprülü, M. F. (1977). Firdevsî. TDV İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 4, s.69). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Köprülü, O. F. (1996). Firdevsî. TDV İslam Ansiklopedisi, (Cilt. 13, ss.127-129). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Kübler-Ross, E. (2010). Ölüm ve Ölmek Üzerine. çev. Ekin Uşaklı. Ankara: Aprıl Yayıncılık.
Olgun, İ. ve Parmaksızoğlu, İ. (2011). Firdevsî-i Rumî Kutb-nâme. Ankara: TTK Basımevi.
Saruhan, M. S. (2006). İslam Filozof ve Düşünürlerinde Ölüm Korkusu ve Tedavisi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 47(1): 87-105.
Sayar, K. (2015), Güzel Ölme Sanatı. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 36: 34-35.
Tepe, F. (2020). Varoluşsal Bir Sorun Olarak Ölüm Kaygısının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Biruni Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
Yalom, I. (1991). Varoluşçu Psikoterapi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.