Murat CİVANER, Kevser VATANSEVER, Harun BALCIOĞLU, Cavit İşık YAVUZ, Özlem SARIKAYA

Olağandışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri Eğitimi: Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi İçin Önemli Bir Gereklilik

“Gereksinimlerin yerel kaynakların kapasitesini aştığı durumlar” biçiminde tanımlanan olağandışı durumların sıklığı, çeşitliliği ve yıkıcılığı, dünyada ve ülkemizde artış göstermektedir. Sağlık sistemlerinin doğrudan yaşadığı altyapı ve insan gücü kayıplarının yanı sıra toplumun sağlık hizmeti gereksiniminin artması, çok-disiplinli ve gönüllü ekiplerle çalışma zorunluluğu, yerine getirilmesi gereken görevlerin çokluğu ve çeşitliliği gibi sorunlar, durumu daha da karmaşıklaştırmaktadır. Bu sorunlarla baş etmek için en temel araçlardan birisi, sağlık çalışanlarının olağandışı durumlara yönelik olarak eğitilmesidir. Ancak dünyada ve Türkiye’de olağandışı durumlara hazırlıklı olma ve etkili yanıt verme eğitimi açısından çok umutlu bir tablo olduğunu ileri sürmek güçtür. Çok sayıda program uygulanıyor olsa da, programlar çoğunlukla kurumların birbiriyle işbirliği yapmadan düzenlediği, içerik açısından önemli eksikler taşıyan, hedef grup kapsayıcılığı yetersiz ve farklı sektörlerden olağandışı durum çalışanlarının eşgüdümünü desteklemeyen niteliktedir. Bu çalışmada dünyada ve Türkiye’de sağlık alanında olağandışı durum eğitimiyle ilgili durum gözden geçirilmekte ve gereksinimlerin tanımlanması amaçlanmaktadır. Ayrıca bir örnek olarak, mezuniyet öncesi tıp eğitimi için çekirdek yeterlik hedefleri belirlenmekte ve bir program önerisi sunulmaktadır. Program önerisi hazırlanırken, eğitim programlarının etkililiğini güvenceye almak amacıyla önerilen eğitim programı geliştirme basamakları izlenmiştir. Bu amaçla, çeşitli yöntemlerle eğitsel gereksinimler belirlenmiş; olağandışı durum tıbbıyla ilgili temel kaynaklar incelenerek öğrenme hedefleri seçilmiş ve öğrenme hedeflerine uygun öğretme yöntem ve teknikleri kararlaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Olağandışı durumlar, olağandışı durumlarda sağlık hizmetleri, mezuniyet öncesi tıp eğitimi

Education for Healthcare in Disasters: an Imperative for Undergraduate Medical Education

Disasters, which are defined as “situations or events which overwhelm the capacity of local sources to address needs”, have been increasing in terms of frequency, diversity and destructiveness, both in our country and throughout the world. The situation of healthcare systems becomes more complicated in disasters because of the increased healthcare needs of populations and the necessity for multidisciplinary work and collaboration with volunteer teams, besides the direct damages on infrastructure and loss of manpower. One of the main tools for coping with these problems is training healthcare workers for disasters. However, it is difficult to claim that disaster preparedness and education for health professionals for responding efficiently are adequate, both for Turkey and the world. Although there are numerous training programs, many of them are organized without any collaboration of institutions, have severe gaps in the content, are unable to cover target groups, and are unable to support coordination of disaster workers from different sectors. In this study, it was aimed to review the existing situation of disaster education in the health sector, and to define the needs for education. Also, core competency objectives for undergraduate medical education are determined and a program is proposed.

Keywords:

Disasters, healthcare in disasters, undergraduate medical education,

PDF

___

Zanetti A, Enz R, Schweizer U. Development since 1970. In: Hess T, editor. Natural catastrophes and man-made disasters in 2000. 1st ed. 2001: Zurich:Swiss Re; 2001. p. 8.
Slepski LA. Emergency preparedness and professional competency among health care providers during hurricanes Katrina and Rita: pilot study results. Disaster Manag Response 2007;5:99110. [CrossRef]
Psarros C, Theleritis CG, Martinaki S, Bergiannaki ID. Traumatic reactions in firefighters after wildfires in Greece. Lancet 2008;371:301. [CrossRef]
Bilanço ağır, Cumhuriyet gazetesi. 13 Eylül 2009: İstanbul.
Klynman Y, Kouppari N, Mukhier M. Disaster data. In: Klynman Y, Kouppari N, Mukhier M, editors. IFRC World Disaster Report 2007, Geneva:Kumarian Press Inc; 2007. p. 186-7.
EM-DAT: Emergency Events Database. [cited Oct 26, 2009]; Available from: http://www.emdat.be/Database/CountryProfile/ countryprofile.php.
Yiğitbaş E, Ağalar F, Tünay F, Tarım A. Felaket yönetiminde planlamanın ve organizasyonun iyileştirilmesi: Felaket Yönetim Sistemi. Ulusal Travma ve Acil Cerrahi Dergisi 1999;5:63-6.
Keskin Ö, Kalemoğlu M. Earthquake and triage. Ulus Travma Derg 2002;8:108-11.
Taviloğlu K, Ertekin C. Current status and future options for trauma and emergency surgery in Turkey. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2008;14:10-3.
Uddin SG, Barnett DJ, Parker CL, Links JM, Alexander M. Emergency preparedness: addressing a residency training gap. Acad Med 2008;83:298-304. [CrossRef]
Cummings GE, Della Corte F. Designing a curriculum in disaster medicine for Canadian medical schools. International Journal of Disaster Medicine 2004;2:135-47. [CrossRef]
Subbarao I, Lyznicki JM, Hsu EB, Gebbie KM, Markenson D, Barzansky B, et al. A consensus-based educational framework and competency set for the discipline of disaster medicine and public health preparedness. Disaster Med Public Health Prep 2008;2:57-68. [CrossRef]
Markenson D, DiMaggio C, Redlener I. Preparing health professions students for terrorism, disaster, and public health emergencies: core competencies. Acad Med 2005;80:517-26. [CrossRef]
Williams J, Nocera M, Casteel C. The effectiveness of disaster training for health care workers: a systematic review. Ann Emerg Med 2008;52:211-22. [CrossRef]
Hsu EB, Thomas TL, Bass EB, Whyne D, Kelen GD, Green GB. Healthcare worker competencies for disaster training. BMC Med Educ 2006;6:19. [CrossRef]
Corte F, Gratarola A, Mura F. Application of new educational methodologies in disaster medicine. In: Anaesthesia, Pain, Intensive Care and Emergency A.P.I.C.E. 1st ed. Trieste:Springer; 2006. p. 745-50.
Türk Tabipleri Birliği. Olağandışı Durumlarda Sağlık Hizmetleri. [cited Oct 26, 2009]; Available from: www.ttb.org.tr/odd
T.C. Sağlık Bakanlığı. Afetlerde Sağlık Organizasyonu Projesi. [cited Oct 26, 2009]; Available from: http://www.saglik.gov.tr/ extras/birimler/apk/afetlerde_saglik_organizasyonu.zip.
Sarikaya O, Civaner M. Türkiye’de tıp fakülteleri müfredatlarında olağandışı durumlarda sağlık hizmetleri ile ilgili içerik değerlendirilmesi. In: IV. Ulusal Tıp Eğitimi Kongresi özet kitabı. Emre Basımevi:İzmir. 2-5 Mayıs 2006, Adana.
Seynaeve G, Archer F, Fisher J, Lueger-Schuster B, Rowlands A, Sellwood P, et al. International standards and guidelines on education and training for the multi-disciplinary health response to major events that threaten the health status of a community. Prehosp Disaster Med 2004;19:17-30.
Vatansever K, Çalışkan S, Çiçeklioğlu M. Olağandışı durumlarda sağlık hizmeti sunumunda eğitimin yeri. In: Eryılmaz M, Dizer U, editors. Afet Tıbbı. 1st ed. Ünsal Yayınları:Ankara; 2005. p. 129-40.
Posner JG. Curriculum purpose and content in analyzing the curriculum. Posner JG, editor. 1st ed. Mc Graw Hill: New York;1995. p. 71-97.
Reischl TM, Buss AN. Responsive evaluation of competencybased public health preparedness training programs. J Public Health Manag Pract 2005;Suppl:100-5.
Kern D. Curriculum development for medical education: a six step approach. 1st ed. Baltimore: Johns Hopkins University Press; 1998. p.38-59.
Morrison J. ABC of learning and teaching in medicine: Evaluation. BMJ 2003;326:385-7. [CrossRef]