DİNİ-DEMOGRAFİK YAPI VE TOPLUMSAL İLİŞKİLER YÖNÜYLE BİR BALKAN ŞEHRİ; İPEK

İpek şehri, çok etnisiteli ve kültürlü Osmanlı toplumunun Balkanlardaki bir örneğini oluşturması açısından XIX. yüzyılın sosyal yapısını ve demografik özelliklerini izleyebileceğimiz önemli bir bölgedir. XIV. yüzyılın sonlarında Osmanlı yönetimine giren şehir, çeşitli idari ve mülki değişikliklerin ardından nihayet XIX. yüzyıl sonlarında sancak statüsüne kavuşmuş ve Kosova vilayetine bağlanmıştır. Çalışmada Kosova Vilayeti Salnameleri ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri ışığında XIX. yüzyılın son çeyreğinde İpek sancağındaki demografik ve dini yapı hakkında malumat verilerek dini kurumlar ve Müslüman-gayrimüslim ilişkileri konu edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

İpek Sancağı, Dini Kurumlar, Nüfus, Müslüman-Gayrimüslim

Ipek; the View of a Balkan City in the Aspects of Religious-Demographic Structure and Social Intercourse

Ipek (Peja/Pec) is an important area regarding the observation of the social structure and demographic features of 19th century. It may be considered as a significant example that exposes clearly the Ottoman’s multi-ethnic and multi-cultural society structure in Balkans. Starting by the end of 14th century the city was ruled by Ottoman’s and, as the time passed by it passed several transformations in administrative aspects and the property issue. Thus in late 1800’s it was given the status of Sanjak and was attached to the Vilayet of Kosovo. In this study, we try to give some information regarding the demographic and religious structure of the Ipek city in the last quarter of 19th century according to the data provided from the Salnamas of the Vilayet of Kosovo and the documents of the Ottoman Archive (Başbakanlık Osmanlı Arşivi). Also, it aims to give information about the relationship between Muslim and non-muslim groups and other religious institutions in the region.

Keywords:

Sanjak of Ipek, Religious Institutions, Population, Muslim and non-Muslim groups,

___

Kaynakça
Bâb-ı Âlî Evrak Odası (Arşivi) Belgeleri (BEO.), 789/59111, 795/59574
Dahiliye Mektubi Kalemi (DH. MKT.), 2277/22, 25/B /1317, 603/50, 21/B /1320, 1729/101.
Dahiliye Muamelat (DH.TMIK.M..), 113/30, 18/B /1319
Yıldız Mütenevvî Maruzat Evrakı (Y..MTV.), 42/53, 09/B /1307, 42/54, 10/B /1307.
Yıldız Tasnifi Perakende Evrakı Umûm Vilâyetler Tahrirâtı (Y..PRK.UM), 37/39, 06/L /1314, 32/17, 22/Za/1312.
Kosova Vilayeti Salnameleri, H. 1300, 1304, 1311, 1314.
Eldem, Vedat, Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1994, s. 70.
Eryılmaz, Bilal, Osmanlı Devletinde Millet Sistemi, Ağaç Yay., İstanbul 1992, s. 13.
Karpat, Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1839-1914) Demografi ve Sosyal Özellikleri, Çev. Bahar Tırnakcı, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2003, s. 84.
Şemsettin Sami, “Kosova”, Kâmûsu’l A’lâm, C. 2, Mihran Matbaası, İstanbul 1896, s. 1116.
Ünlü, Mucize, Kosova Vilayeti, Gece Kitaplığı, Ankara, 2014.
Vırmiça, Raif, Kosova Tekkeleri, Türbeleri ve Kitabeli Mezar Taşları, Sufi Kitap, İstanbul 2010, 25-192.