AMERİKAN BASININDA DOĞU RUMELİ OLAYLARI (1878-1888)

Osmanlı İmparatorluğu XIX. yüzyılda dağılma sürecindeydi. Osmanlı idaresindeki, Balkan coğrafyasında yaşayan gayrimüslim unsurlar milliyetçi fikirlerin etkisiyle ayaklanmaya başlamıştı. Bunlardan Bulgarlar, Rusya’nın desteği ile süreç içinde güç kazanmışlardı. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında imzalanan Ayastefanos Antlaşması’na göre bağımsız bir Bulgar Krallığı kurulması öngörülüyordu. Rusya’nın Bulgaristan üzerinden sıcak denizlere inme hedefine ulaşmasını ve Balkanlarda mutlak üstünlük kurmasını sağlayacak bu gelişme üzerine başta İngiltere olmak üzere büyük devletler duruma müdahale etmiş ve Berlin’de yeni bir antlaşma yapılmasını sağlamışlardır. Berlin Antlaşması ile sınırları daraltılmış özerk Bulgar Prensliği kurulmuş ve Osmanlı Devleti’ne bağlı Doğu Rumeli Vilayeti oluşturulmuştur. Bulgarlar, Doğu Rumeli’deki Osmanlı nüfuzunu zayıflatarak bölgeyi hâkimiyetleri altına almak için Filibe’de isyan çıkarmışlardır. Bölgede çatışmalar olmuş ve yaşanan hadiseler yabancı basin tarafindan akip edilmiştir. Nitekim Amerikan basınının da bölgedeki olayları tüm boyutlarıyla takip ettiği, haber ve yorumlarının Bulgarlar lehine olduğu görülmüştür. Bu durum, Amerika Birleşik Devletleri’nin Osmanlı coğrafyasına yönelik siyasi ve ekonomik ilgisinin göstergesi sebebiyle ayrıca önem taşımaktadır.

EASTERN RUMELIA EVENTS IN THE AMERICAN PRESS (1878-1888)

The Ottoman Empire was in the process of disintegration in the 19th century. The non-Muslim nations living in the Balkan geography under the Ottoman rule began to rebel with the influence of nationalist thoughts. The Bulgarians started to gain power in the process with the support of the Russia and took important steps towards independence. According to the Treaty of San Stefano signed after the Ottoman-Russian War of 1877-1878, it was envisaged to establish a large independent Bulgarian Kingdom. In the face of this development, which would allow Russia to reach its goal of landing on the warm seas through Bulgaria and to have absolute advantage over the Balkans, the Great Powers particularly Britain, intervened and a new treaty was made in Berlin. With the Treaty of Berlin, an Autonomous Bulgarian Principality, whose borders were narrowed was established and the Eastern Rumelia Province under the Ottoman rule was formed. The Bulgarians rebelled in Plovdiv with an attempt to weaken Ottoman influence in Eastern Rumelia in order to put the region under the rule of the Bulgarian Principality. There were conflicts in the region and the events were closely followed by the foreign press. As a matter of fact, it was seen that the events of Eastern Rumelia were followed in all dimensions by the American press and the newspapers mostly include news and comments in favor of the Bulgarians. This is also important that it indicates the political and economic interest of the United States towards the Ottoman geography.

Keywords:

American Press, Balkans, East Rumelia Ottoman Empire, Bulgarians,

PDF

___

Arşiv Kaynakları Foreign Relations of the United States (FRUS), from Lazarro to Horace Maynard, 25 Mayıs 1876.
Foreign Relations of the United States (FRUS), from Horace Maynard to Evarts, 3 Nisan 1878.
Gazeteler Ashtabula Telegraph, Chicago Daily Tribune, Daily Evening Bulletin, Daily Republican, Delaware Gazette, Evening Star, Memphis Daily Appeal, National Republican, New York Daily Tribune, New York Tribune, The Dallas Daily Herald, The Herald, The Indianapolis Journal, The New York Herald, The New York Times, The North Carolinian, The Portland Daily Press, The Record-Union, The Salt Lake Herald, The Wheeling Daily Intelligencer, The Wheeling Daily Register, Wichita Eagle.
Kitap ve Makaleler ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1997.
AYDIN, Mithat, Balkanlar’da İsyan Osmanlı-İngiliz Rekabeti Bosna-Hersek ve Bulgaristan’daki Ayaklanmalar (1875-1876), Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2005.
AYDIN, Mithat, Şarkî Rumeli Vilayeti, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1992.
COX, Samuel Sullivan, Bir Amerikan Diplomatının İstanbul Anıları 1885-1887, Çev. Gül Çağalı Güven, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2013.
________, Diversions of a Diplomat in Turkey, Charles L. Webster & Co., New York 1887.
EFENDİ, Hüseyin Raci, Zağra Müftüsünün Hatıraları, Çev. M. Ertuğrul Düzdağ, İz Yayıncılık, İstanbul 2019.
GEORGEON, François, Sultan Abdülhamid, Çev. Ali Berktay, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
EMILOV, Iliya, “Robert College - The First American College around the World”, Bulgarian Journal of Science Education, Cilt 29, Sayı 1, 2020, ss. 69-84.
İNALCIK, Halil, Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayınevi, İstanbul 1992.
KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Islahat Fermanı Devri (1861-1876), Cilt 3, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
________, Osmanlı Tarihi, Birinci Meşrutiye ve İstibdat Devirleri (1876-1907), Cilt 4, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
KOCABAŞOĞLU, Uygur, “XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa Topraklarında Amerikan Misyoner Faaliyetleri”, Tanzimat’ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, 31 Ekim-3 Kasım 1989, Ankara 1994, ss. 539-551.
OĞUZ, Süleyman, Osmanlı Vilâyet İdaresi ve Doğu Rumeli Vilâyeti (1878-1885), Gazi Üniversitesi Yayınları, Ankara 1986.
SEVİNÇ, Necdet, Osmanlıdan Günümüze Misyoner Faaliyetleri (Okullar, Kiliseler, Yardım Kuruluşları), Bilge Oğuz Yayınları, İstanbul 2007.
ŞAM, Emine, “Prens Alexandre Battenberg’in İttihat Beyannamesi ve Doğu Rumeli’nin Bulgaristan’a İlhâkı”, History Studies, Cilt 3, Sayı 1, Samsun 2011, ss. 235-251.
WASHBURN, George, Fifty Years in Constantinople and Recollections of Robert College, Houghton Mifflin Company, Boston 1909.
YESAME, Feroze A. K., Abdülhamid’in Dış Politikası Düvel-i Muazzama Karşısında Osmanlı 1878-1888, Çev. Yusuf Selman İnanç, Kronik Yayınları, İstanbul 2018.